به گزارش قدس آنلاین به نقل از طهور ، بدون شک امید و آرزو و یا به تعبیر عرب امل عامل حرکت چرخهای زندگی انسانها است، که حتی اگر یک روز از دلهای مردم جهان برداشته شود، نظام زندگی به هم می ریزد و کمتر کسی دلیلی بر فعالیت و تلاش و جنب و جوش خود پیدا می کند. حدیث معروفی که از پیامبر (ص) نقل شد: «الامل رحمة لامتی و لو لا الامل ما رضعت والدة ولدها و لا غرس غارس شجرا؛ امید مایه رحمت امت من است، اگر نور امید نبود هیچ مادری فرزند خود را شیر نمی داد و هیچ باغبانی نهالی نمی کاشت» اشاره به همین واقعیت است. ولی همین عامل حیات و حرکت اگر از حد بگذرد و به صورت آرزوی دور و دراز درآید بدترین عامل انحراف و بدبختی است و درست همانند آب باران است که مایه حیات است اما این آب اگر از حد گذشت مایه غرق شدن و نابودی خواهد شد.
این آرزوی کشنده همان است که آیات قرآن روی آن تکیه کرده و آنرا مایه بی خبری از خدا و حق و حقیقت می شمارد، این آرزوها و امیدهای دور و دراز چنان انسان را به خود مشغول می دارد و غرق در عالمی از تخیل می سازد که از زندگی و هدف نهائیش به کلی بیگانه می شود. به همین خاطر یکی از چیزهایی که مذموم است درازی آرزوست که در زبان دین طول امل نامیده می شود. طول امل همین روحیه تضییع وقت است به امید اینکه در آینده طولانی جبران می کنم، همان آینده ای که کسی نمی تواند اطمینان داشته باشد در ساعت بعد و لحظه بعد چه بر سرش می آید.
امام علی (ع) فرمود: از آن کسان مباش که سعادت آخرت را می خواهد اما بدون رنج و عمل، توبه را تأخیر می اندازد به واسطه طول امل، همیشه به خود تلقین می کند که هنوز دیر نشده، زمان دراز است. باید آدمی روحیه هنوز دیر نشده و هنوز وقت دراز است و امثال اینها را از خود دور کند. بار دیگر جمله رسول خدا را خطاب به ابوذر غفاری آن مرد بزرگ و صحابی جلیل تکرار می کنم، فرمود: مبادا به خاطر آرزوهای دراز و فکر اینکه هنوز دیر نشده و هنوز وقتی باقی است، در کاری که باید بکنی تأخیر کنی، تو مرد زمان حالی و متعلق به زمان حالی، تو از زمان ماضی و گذشته جدا شده ای و به زمان مستقبل و آینده هنوز نرسیده ای، فکر کن و مواظب باش که زمان حال را به خوبی دریابی.
در حدیث معروف دیگری که در خطبه 42 نهج البلاغه از علی (ع) نقل شده نیز بیان گویائی برای این واقعیت است: «ایها الناس ان اخوف ما اخاف علیکم اثنان: اتباع الهوی و طول الامل، اما اتباع الهوی فیصد عن الحق، و اما طول الامل فینسی الاخرة؛ ای مردم مخوفترین چیزی که بر شما از آن می ترسم دو چیز است: پیروی از هوا و هوسها، و آرزوهای دراز، چرا که پیروی از هوسها شما را از حق باز می دارد، و آرزوی دراز آخرت را بدست فراموشی می سپارد».
و براستی چه افراد بااستعداد و شایسته و لایقی که بر اثر گرفتاری در دام آرزوی دراز به موجودات ضعیف و مسخ شده ای مبدل گشتند که نه تنها به حال جامعه شان مفید نیفتادند، بلکه منافع شخصی خود را نیز پایمال کردند و از هر گونه تکامل نیز بازماندند آنچنانکه در دعای کمیل می خوانیم: «و حبسنی عن نفعی بعد املی؛ آرزوی دراز مرا از منافع واقعیم محروم ساخت»! اصولا آرزو که از حد گذشت، دائما انسان را در رنج و تعب وا می دارد، شب و روز باید تلاش کند به گمان خود دنبال سعادت و رفاه می رود در حالی که چیزی جز بدبختی و شقاوت برای او فراهم نمی شود و این گونه افراد غالبا در همین حال جان می دهند و زندگی دردناک و غم انگیزشان مایه عبرت است برای آنها که چشم و گوش بینا و شنوا دارند.

آرزوها را پایانی نیست 
پیامبر خدا می فرماید: «من کان یأمل أن یعیش غدا فإنه یأمل أن یعیش أبدا؛ هر که آرزو داشته باشد که فردا زنده بماند به زندگی همیشگی آرزو بسته است». امام علی (ع) می فرماید: «الأمل لا غایة له؛ آرزو را پایانی نیست». همچنین می فرماید: «الآمال لا تنتهی؛ آرزوها پایان ناپذیرند».

پرهیز دادن از آرزوهای پوچ و باطل 
امام علی (ع) می فرماید: «اتقوا باطل الأمل، فرب مستقبل یوم لیس بمستدبره، ومغبوط فی أول لیله قامت بواکیه فی آخره؛ از آرزوی پوچ و باطل بپرهیزید، زیرا چه بسا کسی که به امید فردا بوده ولی آنرا پشت سر نگذاشت و چه بسا کسی که در آغاز شب به او غبطه میخورند ولی در پایان آن بحال او میگریند». و نیز می فرماید: «الأمل کالسراب: یغر من رآه، ویخلف من رجاه؛ آرزو چون سراب است که بیننده را میفریبد و امیدوار را مأیوس میسازد». همچنین می فرماید: «الأمانی تعمی عیون البصائر؛ آرزوها چشمان بصیرتها را کور می کند». و نیز فرمود: «الأمل سلطان الشیاطین علی قلوب الغافلین؛ آرزو مایه چیرگی شیطانها بر دل بی خبران است». و می فرماید: «ثمرة الأمل فساد العمل؛ نتیجه آرزومندی تباهی کار است». در جای دیگر بیان می دارد که: «إن الأمل یسهی القلب، ویکذب الوعد، ویکثر الغفلة، ویورث الحسرة؛ آرزو، دل را به فراموشی می کشاند، وعده دروغ می دهد، غفلت و بیخبری بسیار به بار می آورد و دریغ و حسرت بر جای می گذارد». همچنین می فرماید: «إن الأمل یذهب العقل، ویکذب الوعد، ویحث علی الغفلة، ویورث الحسرة. فأکذبوا الأمل؛ فإنه غرور، و إن صاحبه مأزور؛ آرزو عقل را می برد، وعده پوچ میدهد، به بی خبری ترغیب می کند و دریغ و حسرت بر جای می گذارد. پس، آرزو را دروغ شمارید که آرزو فریبنده است و آرزومند فریب خورده و گنهکار».
امام صادق (ع) می فرماید: «کم من نعمة لله علی عبده فی غیر أمله، وکم من مؤمل أملا الخیار فی غیره؛ بسا نعمتی که خداوند به بنده اش دهد بی آن که آرزویش را کرده باشد و بسا کسی که آرزوی چیزی داشته و چیز دیگری برایش اختیار شده است».

منـابـع

مرتضی مطهری- حکمتها و اندرزها- صفحه 59-60

ناصر مکارم شیرازی- تفسیر نمونه- جلد 11- صفحه 12-11

محمد محمدی ری شهری- میزان الحکمه- جلد 1- صفحه 186-183