یادداشت اختصاصی

انفاق تاریخی؛ سندی بر حقانیت ولایت

آیت الله جعفر سبحانی

امروز، برابر است با روزی مهم در تاریخ اسلام و تشیع؛ روزی که زیباترین حقایق هستی بر همگان نمایان شد.

امروز، روزی است که امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) با بخشیدن انگشتر خویش در رکوع، از جلوه‌های حقانیت ولایت و شیعه پرده برداشت و آیه‌ای در شأن ایشان نازل شد که سندی بر حقانیت ولایت است.

همان طور که می‌دانیم، آیه «انما ولیکم الله و رسوله و الذین آمنوا الذین یقیمون الصلاة و یؤتون الزکاة و هم راکعون؛ ولی شما تنها خدا و پیامبر اوست و کسانی که ایمان آورده‌اند؛ همان کسانی که نماز را بر پا می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌دهند.» در شأن نخستین پیشوای برحق شیعه نازل شده و این آیه به روشنی تأکید دارد که ولی و حجت خدا پس از رسول(صلی الله علیه و آله)، فردی است که حتی در حال نماز و رکوع زکات می‌دهد و انفاق می‌کند.

در باب خاتم بخشی مولای متقیان علی (علیه السلام) نقل قول‌های بی‌شماری از افرادی چون مجاهد، حسن، اعمش، ابن عباس، ابوذر، عمار و جابر بن عبد الله انصاری روایت شده است.

در تاریخ ثبت است که یک روز فرد سائلی به مسجد پیامبر آمد و از مردم تقاضای کمک می‌کند، اما هیچ کسی او را یاری نمی‌کند . سائل در حالی که مأیوس و دلشکسته شده رو به سوی آسمان کرده و می‌گوید: «خدایا! من به مسجد پیامبرت آمدم و از مردم تقاضای کمک کردم، امّا کسی به من کمک نکرد.» در این هنگام حضرت علی(علیه السلام) که مشغول نماز بودن، به سائل اشاره می‌کنند که جلوتر برود، آن وقت انگشترشان را از دست بیرون آورده و به سائل می‌دهند که شهریار شاعر، چه زیبا در شأن این صحنه تاریخی سرود:

برو ای گدای مسکین در خانه علی زن

که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را

اما در این خاتم بخشی و انفاق تاریخی، نکات ارزشمندی نهفته است، نخست اینکه ولی خدا در هر شرایطی حتی در حال نماز هم نسبت به درخواست مؤمنان، بخصوص فقرا و نیازمندان بی تفاوت نیستند.

نکته دیگر اینکه انفاق و بخششی در این سطح تنها از ولی و حجت خدا برمی آید؛ زیرا آن سائل پیش از این از سایر مردم حاضر در مسجد درخواست کمک کرده بود و این در حالی است که همه از او رویگردان شدند، اما ولی خدا نیاز آن فقیر را در حالی که بسیار مأیوس شده بود، برآورده کردند.

مباهات خدای متعال به انفاق علوی

همه زندگی نورانی حضرت علی(علیه السلام) مایه فخر و مباهات است، اما خاتم بخشی ایشان در رکوع جایگاه ویژه ای نزد خدای متعال دارد، چنانکه ابن شهرآشوب از کتاب ابوبکر شیرازی نقل کرده است: وقتی که سائل، انگشتر را از دست علی بیرون آورد، برای آن حضرت دعا کرد و رفت.

 خداوند متعال در برابر این اخلاص و ارادتی که آن حضرت نسبت به خدای خویش ابراز کردند، نزد فرشتگان به آن حضرت مباهات کرده و فرمود: «فرشتگانم! آیا به بنده ام نگاه نمی‌کنید که چگونه بدنش در عبادتم و قلبش در اختیار من می‌باشد و در همان حال، برای خشنودی من با مال خود انفاق می‌کند و صدقه می‌دهد؟ شما را شاهد می‌گیرم که من از او و فرزندانش راضی هستم.»

نکته آخر اینکه دستگیری از فقرا و نیازمندان در سیره علوی منحصر به خاتم بخشی نبوده و این امام همام در سراسر زندگی گهربار خویش پیوسته دستگیر نیازمندان و درماندگان بوده‌اند و چه زیباست که ما هم از سیره ایشان الگو بگیریم.