به گزارش قدس آنلاین به نقل از خبرگزاری شبستان، کُلّ یَوْمٍ عاشُورا»؛ هر روز عاشوراست و هر روز، صف‌بندی حق و باطل؛ در گفته ها، نوشته ها و رفتارها؛ چه خوب و چه بد، هر دو خریدارانی دارند. کسی با حضرت حسین علیه السلام است که در عاشورای انتخاب، خوب انتخاب کند حتی اگر به اشتباه یا هر دلیلی در خیمه بدی باشد؛ «حُرّ» وار توبه کند و به امیر و سردار خوبی ها ملحق شود.

کسی با حضرت حسین علیه السلام است که در برابر جذبه ها و مظاهرِ فریبنده پُست و مقام و شهوات و ... مستحکم باشد. امروز، بی طرفی و غافل از خود و زمان خود بودن، حسینی بودن و مهدوی بودن نیست و در این میان وظیفه محققان و مبلّغان و تمام مشتاقان فرهنگ حسینی این است که زمینه سازان ظهور فرزندش باشند.

خبرگزاری شبستان در همین رابطه با حجت الاسلام قاسم خانجانی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه گفت وگویی داشته است که بخش اول این گفت وگو را در ادامه می خوانید؛

آقای خانجانی! بحث را با این موضوع آغاز کنیم که به نظر شما چگونه می توان میان عزاداری برای حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام با مهدویت ارتباط برقرار کرد؟

ما باید نسبت به عزاداری ها، نگاهی کاملا دینی و عالمانه داشته باشیم. این نگاه دینی وعالمانه از دو جهت است؛ نخست بر اساس کارکردی که عزاداری دارد و توصیه هایی که اهل بیت علیهم السلام برای عزاداری داشته و بسیار بر آن تاکید کرده اند. آنگونه که با عبارات مختلف و به شکل متعدد نه تنها از سوی یک امام بلکه به اتفاق از همه ائمه در این باره روایاتی وجود دارد.

جالب است بدانید که بحث عزاداری برای امام حسین علیه السلام و اصحاب عاشورا، از همان روز 11 محرم سال 61 هجری آغاز شد وازهمان زمان نیز مورد اهمیت و اهتمام ویژه قرار گرفت. شما در مستندات تاریخی می بینید که یکی از صحبت های امام سجاد علیه السلام در شام، (وقتی یزید ملعون ازحضرت خواست تا اگر خواسته ای دارند مطرح کنند) این بود که به زنان و کودکان و خاندان پیامبر و خانواده های شهدا اجازه داده شود تا در غم عزیزان خود سوگواری کنند.

اینکه فرمودید ما تقریبا از همه امامان (ائمه بعد از امام حسین علیه السلام) در رابطه با برپایی عزای حسینی روایت داریم، بیانگر اهمیت خاص و ویژه این موضوع است؟

بله؛ این اهتمام و ترغیب ها را از همان جا در نظر بگیرید تا غیر آن در فرمایشات ائمه علیهم السلام از امام باقرعلیه السلام گرفته، امام صادق علیه السلام که مشهور است که ایشان مجالس عزا به پا می کردند، تا سایر ائمه مانند امام رضا علیه السلام و نقل مشهور ابن شبیب. یعنی می توان گفت که این جریان تشویق و ترغیب اهل بیت نسبت به برگزاری مجالس عزا هیچگاه درطول تاریخ قطع نشده است.

از طرف دیگر ما شاهد روایاتی هستیم مبنی بر ثواب و اجر و پاداش و نتایج و ثمرات برگزاری مجالس و محافل و اقامه عزا و سوگواری و حتی هزینه کردن برای این مجالس؛ که اگر کسی فلان مبلغ و مقدار در این زمینه هزینه کند چه پاداشی به او داده می شود و چه گناهانی از او بخشیده می شود.

این میزان از توجه و اهتمام اهل بیت نسبت به یک موضوع عجیب است و جالب است که درهمین زمینه تنها بحث پاداش هم مطرح نیست. یعنی به عنوان مثال همانطور که درباره توبه ی حقیقی داریم که اگر فردی به واقع توبه کند، خداوند بدی های او را تبدیل به خوبی می کند این خاصیت درباره عزاداری نیز بیان شده است.

یعنی اگر کسی برای امام حسین علیه السلام عزاداری کند علاوه بر آن اجر و ثواب عمل، گناهان او نیز بخشیده می شود؟

بله، توجه داشته باشید که این مسئله درباره همه اعمال انسان جاری و ساری نیست. شاید درباره همه اعمال گفته شده باشد که ثواب و پاداشی برای آن در نظر گرفته می شود، اما این که هم ثواب داشته باشد، هم گناه انسان را پاک کند و نه تنها پاک می کند بلکه جای آن نیز با ثواب و حسنه پر می شود، برای هیچ عملی غیر توبه حقیقی ذکر نشده است. این جایگزین شدن بدی ها با خوبی ها بسیار اهمیت دارد یعنی وقتی گناهی پاک می شود ممکن است جای آن خالی بماند اما اینجا به جای آن حسنه قرار داده می شود. این موضوع بسیار مهمی است.

برخی از این نقل ها و توصیفاتی که گاه در مجالس عزاداری گفته می شود آمیخته با مبالغه نیست؟

ممکن است برخی این همه نقل و روایت و توصیف و توضیح را مبالغه آمیز تلقی کنند، در حالی که اینگونه نیست. این مطالب عین متن و صریح روایات است. علاوه بر این که مطمئنا تعداد ومیزان روایاتی که در آنها درباره عزاداری برای امام حسین علیه السلام سخن گفته شده، بسیار بیش از اینها بوده که با وجود جعل، حذف و تحریف و ... در طول چندین قرن تنها همین تعداد باقی مانده و به دست ما رسیده است. بنابراین چه در نوع سیره ائمه به لحاظ عملی و چه در گفتار و سخنان آنها درباره عزاداری برای حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام جای هیچ خدشه و اشکالی نیست.

اما آنچه باید در نظر داشت این است که در ورای این همه توصیه و تاکید، ثمره و نتیجه این توصیه ها نباید صرفا یک عزاداری بدون هدف و بدون توجه به اصل موضوع کربلا و عاشورا و اهداف امام باشد. البته این کلام به این معنا نیست که برپایی این نوع عزاداری ها هیچ فایده و ثمره ای ندارد. چرا که روایت داریم حتی تباکی داشتن در این مجالس، موجب ثواب می شود. یعنی کسی که برای مصائب حضرت اباعبدالله علیه السلام گریه کند، یا دیگری را بگریاند و یا تباکی کند (خود را به گریه بزند) حتی همین خود را به گریه زدن نیز اجر و پاداش دارد.

بنابراین منظور ما اصلا کم کردن عزاداری ها نیست. یا منظور این نیست که اگر عزاداری ای منتهی به توجه به اهداف اباعبدالله الحسین علیه السلام نشود، پس عمل خوبی نیست و اجر و ثواب ندارد. بلکه منظور این است که اگر همین نوع عزاداری را به بعد حماسی و عرفانی عاشورا ضمیمه کنیم خواهیم دید که چه نتایجی خواهد داشت.

اگر بنا به تقسیم بندی باشد می توان گفت حماسه عاشورا دو بعد مهم دارد؛ یکی بعد احساسی و عاطفی، دیگری بعد عقلانی و معرفتی. حالا اگر بعد عقلانی عاشورا به بعد احساسی آن ضمیمه شود آن وقت هرکس برای امام عزاداری کند و به هر شکلی گامی در این مسیر بردارد، می تواند خود را یک منتظر قلمداد کند.

چرا؟ ضمیمه شدن این دو جنبه به هم چه خاصیتی دارد؟

به جهت این که اگر فقط آن جنبه احساسی و عاطفی وجود داشته باشد و به دنبال آن جنبه عقلانی و معرفتی نباشیم، چه بسا همین افراد ناخواسته در شمار کسانی قرار بگیرند که اگر قرار باشد زمانی امام معصوم در جامعه ظاهر شود، همان نقشی را بازی می کنند که منتظران امام حسین علیه السلا م در کربلا بازی کردند.

امام وقتی به کربلا آمدند عده فراوانی منتظر ایشان بودند، چه شد و چه اتفاقی افتاد که این چند هزار نفر منتظر، وقتی امام آمدند از نظر خود بازگشتند؟ چون جنبه عقلانی و معرفتی آنها کامل نبود. یعنی در اثر هیجان یا جوگرفتگی یا رودربایستی یا چشم داشت به شرایط بهتر یا...(عوامل مختلف دیگر) خود را در ردیف مشتاقان و منتظران امام قرار داده بودند. اما همین که احساس خطر کردند عقب نشینی کردند و نه تنها عقب نشینی بلکه در مقابل اما قرار گرفتند و به روی ایشان شمشیر کشیدند. اگر منتظر امام بعد عقلانی و معرفتی خود را تقویت نکند بعید نیست که پس از ظهور امام زمان(ع) در ردیف منکران امام قرار بگیرد. چنان که می­دانیم بسیاری از منتظران پس ظهور آن حضرت به دلایل مختلف آن حضرت(عج) را انکار می­ کنند.

ادامه دارد...

انتهای خبر/