در صورتی که اگر این روند ادامه پیدا کند و دولت‌ها برنامه ‌ای برای آن نداشته باشند تا سال ۲۰۳۰، حدود ۲میلیارد نفر از جمعیت شهرنشین دنیا در اینگونه سکونتگاه‌ها زندگی خواهند کرد؛ زندگی ای خارج از محدوده...

مدیران سازمان بهزیستی هم چندی پیش اعلام کرده بودند: "در ۷۷ نقطه کشور، ۸۵۰ سکونتگاه غیر رسمی شناسایی شده ‌است."

همچنین خبرهای رسمی از وجود ۱۹میلیون حاشیه نشین در کشورمان خبر می دهد. معضلی که اغلب کلانشهرها از جمله تهران، مشهد و اهواز را گرفتار خود کرده است.

مازندران نیز با چالشی بنام حاشیه نشینی دست و پنجه نرم می کند و سکونتگاه های غیررسمی در ۵ شهر این استان وجود دارد. در شهرهای ساری، نکا، قائم شهر، آمل و بابل.

در گذشته در مازندران این اعتقاد وجود داشت که ساکنین این مناطق باید جابجا شوند و این جابجایی اجباری، آسیب های ثانویه ای را دربرداشت و مناطق مختلف شهر را درگیر این مهاجرت می کرد، اما حالا رویکردها تغییر کرده و ساماندهی این مناطق در دستور کار قرار گرفت.

بعلت بافت فرهنگی و اجتماعی سکونت های غیررسمی، اغلب این مناطق، جرم خیز بوده و با انتصاب سردار جعفری نسب بعنوان فرمانده انتظامی مازندران در سال ۹۲، طرح ضربتی ساماندهی سکونتگاه های غیررسمی اجرایی شد و همه سازمان ها پای کار آمدند.

این اقدام، ساماندهی نسبی مناطق حاشیه نشین و رضایت شهروندان را بدنبال داشت و فعالیت های فرهنگی، اجتماعی و کالبدی در سکونتگاه های غیررسمی، جان گرفت. اقدامی شگرف که سالها مغفول مانده بود.

جابجایی اجباری، یک اشتباه بزرگ

رئیس عمران و بهسازی اداره کل راه و شهرسازی مازندران به خبرنگار ما، می گوید: وزارت راه و شهرسازی بعد از تصویب قانون حمایت از احیاء، بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده، اقدام به احصاء ۴ نوع محدوده که دارای ساختار ناکارآمد در شهرها هستند، نمود.

سعید میرزاپور می افزاید: این محدوده ها شامل، پهنه های نابسامان میانی(بافت فرسوده)، محدوده های تاریخی، سکونتگاه های غیررسمی و عرصه های نابسامان با پیشینه روستایی می باشند.

وی خاطرنشان می کند: یکی از این چهار محدوده، سکونتگاه های غیررسمی ست و تلاش داریم کیفیت زندگی در این مناطق را ارتقاء دهیم.

این کارشناس شهرسازی با اشاره به اینکه براساس مطالعات صورت گرفته، ۱۲۰۰ هکتار سکونتگاه غیررسمی در شهرهای نکا، ساری، قائم شهر، آمل و بابل وجود دارد، خاطرنشان می کند: اغلب این سکونتگاه ها دارای مشکلات فرهنگی و اجتماعی تشدید یافته هستند و بدون رعایت موازین حقوقی و قوانین شهری، در آنها ساخت و ساز صورت گرفته است.

میرزاپور اضافه می کند: در گام اول باید مشکلات کالبدی این مناطق را برطرف نمود و سپس به سمت توانمندسازی فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی و مهارت آموزی ساکنین این محدوده ها گام برداشت.

وی تاکید نمود: اعتقاد داریم، جابجایی اجباری ساکنان این سکونتگاه ها اشتباه بزرگی ست که در گذشته انجام شده و رویکرد نادرستی تلقی می شود.

عدم اتحاد میان نهادهای همکار

رئیس عمران و بهسازی اداره کل راه و شهرسازی مازندران با اشاره به اینکه ۳۰ درصد فضای شهرها را مناطق ناکارآمد تکشیل می دهند، یادآور می شود: در آستانه تشکیل "ستاد ملی بازآفرینی پایدار شهری" هستیم تا اقدامات از نگاه صِرف کالبدی خارج شود و در این راستا ۵ کارگروه مهم ازجمله: کارگروه اجتماعی و فرهنگی و کارگروه پیش بینی و پیش نگری مناطق حاشیه نشین تشکیل شده است.

میرزاپور ادامه می دهد: حاشیه نشینی از جمله آسیب های مهم اجتماعی می باشد که هم ردیف آسیب های دیگر از جمله طلاق، اعتیاد و فساد بعنوان چالش های مهم امروزی در شورای اجتماعی کشور مطرح گردید.

وی با بیان اینکه توسعه شهری فقط توسعه خیابان ها نیست، تاکید می کند: متولیان شهری باید نگاه جامع تری به شهر داشته باشند تا بتوانیم از گسترش این محدوده ها پیشگیری کنیم.

رئیس عمران و بهسازی اداره کل راه و شهرسازی مازندران از ساخت "خانه های محله" و "فرهنگسرا" در شهرهای ساری، آمل و بابل خبر می دهد و می افزاید: در گام بعدی، خانه های محله در شهرهای نکا و قائم شهر نیز احداث خواهد شد.

میرزاپور اضافه می کند: با راه اندازی فرهنگسراها در سکونتگاه های غیررسمی، توانمندسازی فرهنگی صورت گرفته و آموزش ها و مهارت های فرهنگی و اجتماعی آموزش داده خواهد شد.

وی در پایان یادآور می شود: اعتقاد داریم سکونتگاه های غیرمجاز مغفول مانده اند چراکه اتحاد میان نهادهای همکار و مرتبط وجود نداشته است.

کم توجهی به سکونتگاه های غیررسمی

فرمانده بسیج ناحیه میاندورود در این رابطه به خبرنگار ما می گوید: متاسفانه به سکونتگاه های غیرمجاز کم توجهی شده و دستگاه های اجرایی نیز خوب عمل نکرده اند!

سرهنگ حسین جناسمی با اشاره به اینکه اغلب جوانان این مناطق با فقرفرهنگی مواجه اند، می افزاید: متاسفانه نگاه خوبی به این محلات وجود نداشته و بعنوان مجرم به آنها نگاه می کنند و این مساله موجب برخوردار نشدن این قشر از جامعه از خدمات شهری و اجتماعی شده است.

وی با بیان اینکه با راه اندازی پایگاه مقاومت در محله آسیب دیده شهر سورک، درصدد برگزاری کلاس های مشاوره و بهداشت هستیم، خاطرنشان نمود: تلاش می کنیم با برپایی اردوهای جهادی، چهره این منطقه را تا دهه فجر عوض نماییم.

فرمانده بسیج ناحیه میاندورود متعهد شد: با اعتبارات اقتصاد مقاومتی برای ساکنین این مناطق، اشتغال پایدار از جمله صنایع دستی، تولید قارچ، خیاطی، پرورش طیور و زنبورعسل ایجاد خواهیم نمود.

و کلام آخر اینکه: برای رسیدگی به سکونتگاه های غیرمجاز باید همه دستگاه های اجرایی پای کار بیایند و با انجام اقدامات فرهنگی، اجتماعی و رفاهی، مردم کم برخوردار این مناطق را از امکانات اولیه زندگی بهره مند سازند.

تحصیل، بهداشت، اشتغال، امکانات شهری، اماکن فرهنگی و مذهبی از مهم ترین اولویت های این مناطق بوده و برای رسیدگی به این قشر محروم، تلاش و همراهی همه دستگاه های اجرایی ضروری ست.