قدس آنلاین - حتی در همین ایران خودمان خیلی ها هستند که هنوز فکر می کنند جاسوس ها باید همیشه یک جای ظاهر یا باطنشان، یک جای کارشان شبیه «جاسوس» باشد! بی تعارف حتی ممکن است من و شما هم فکر کنیم جاسوس ها و نفوذی ها حتماً باید شاخ و دُمِ  جاسوسی و نفوذ داشته باشند و ظاهر و باطنشان از چند کیلومتری مشخص باشد. به نظر شما چرا جاسوس ها و آدم نفوذی هایی که برخی از ما در ذهنمان ساخته ایم ، امروزه ، توی کشکول هیچ عطاری پیدا نمی شود؟

یادمان باشد سالهای سال است که جاسوس ها و نفوذی ها دارند در شکل و هیأت «میهمان ویژه ، متخصص فلان حوزه ، کارشناس ، دوست ، رفیق ، آشنای دور و نزدیک و...» کارشان را پیش می برند. نمونه اش «نزار ذکا» -زاکا -  جاسوس آمریکایی – لبنانی که سال گذشته دستگیر شد و جرمش هم این بود که ظاهراً متخصص حوزه سایبر و اینجور چیزهاست!

حالا ماجرا چیست؟

اما چرا یاد «نزار ذکا»یی افتادیم که خبر دستگیری اش بیشتر از یک سال پیش منتشر شد و همه خبرگزاری ها از او به عنوان عامل نفوذ در حوزه فناوری اطلاعات نام بردند؟ جانشین اطلاعات سپاه پاسداران – سردار سیاری – روز گذشته از «ذکا» به عنوان جاسوسی که با یک واسطه به «اوباما» وصل بود نام برد و گفت: « اگرچه عوامل تهدید کننده ایران تغییری نکرده اند اما عرصه تهدید و جنگ تغییر کرده است و دشمن امروزه بر روی ایجاد آسیب های اجتماعی تمرکز کرده است... «نزار ذکا» اعتراف کرده که مأموریت اصلی و ویژه اش ایجاد انحراف هدفمند در زنان و خانواده های ایرانی بوده است».

ساده تر اینکه پروژه های نفوذ و جاسوسی امروزی و عواملش گاهی ممکن است آنقدر پیچیده و یا چند منظوره باشند که تا مدتی حتی در شناخت مأموریت اصلی جاسوس ها در بمانیم و بدرستی  ندانیم دشمن واقعاً کدام حوزه و عرصه را هدف گرفته است.

جاسوس در نگاه اول

«ویکی پدیا» او را یک کارشناس لبنانی فناوری اطلاعات و همچنین مدافع آزادی اینترنت و البته دبیر کل «سازمان عربی فناوری اطلاعات و ارتباطات » معرفی می کند. او زاده لبنان است اما مجوز اقامت دائم در آمریکا را دارد. سال ۱۹۸۵ تحصیلات در کالج نظامی «ریور ساید» در «جورجیا» را به پایان برده و مشغول تحصیل در رشته علوم رایانه و ریاضیات در دانشگاه «تگزاس» شده و در سال ۱۹۹۱ کارشناسی ارشد علوم رایانه را گرفته است. فرزندانش نیز در همان کالج نظامی به تحصیل مشغول شده اند. اینها همه اطلاعات شغلی ظاهری و عمومی است که می شود با چند جست و جوی ساده در اینترنت از او پیدا کرد.

چطور اتفاق افتاد؟

شهریور ماه ۹۴ برای شرکت در یک کنفرانس کارآفرینی مربوط به حوزه زنان به ایران آمد. البته نه سرِ خود و بدون دعوت بلکه به دعوت «شهیندخت مولاوردی» - معاون رئیس جمهور در امور زنان – آمده بود وگرنه همه ما می دانیم جاسوس ها خیلی مبادی آداب هستند و محال است بدون دعوت رسمی پا به اینجور جاها بگذارند! وقتی در پایان مراسم، تصاویر این کنفرانس منتشر شد، آقای متخصص فناوری اطلاعات و ارتباطات برای بازگشت به آمریکا راهی فرودگاه شد و البته هرگز به مقصد نرسید. ظاهراً رفته بود توضیح بدهد که حضور یک مرد نامحرم وسط آن همه خانم حاضر در یک نشست کاملاً زنانه و تخصصی چه توجیهی داشته است!

گنج پنهان لو رفت

اولش خیلی از رسانه های غربی سرو صدا راه انداختند که «ذکا» تنها یک شهروند عادی و متخصص حوزه فناوری اطلاعات است. وقتی خبرگزاری ها و روزنامه های داخلی از دستگیری یک جاسوس آمریکایی لبنانی تبار نوشتند حتی خانواده «ذکا» اعلام کردند از خبر جاسوسی او شوکه شده اند ...باید اشتباهی شده باشد ... دولت لبنان باید ماجرا را پیگیری کند و از این حرفها. آرام آرام اما رسانه های ایرانی و غیر ایرانی از چهره متخصص فناوری اطلاعات و ارتباطات پرده برداشتند. ارتباط با مقامهای رسمی و امنیتی و اطلاعاتی آمریکا ، فعالیت در جریان تحولات لبنان از سال ۲۰۰۵ به بعد، پیوستم به جریان ۱۴مارس ، شکر آب کردن روابط میان سوریه و لبنان در ماجرای ترور رفیق حریری ، راه انداختن کمپین ها و جریانات ضد «حزب الله» در لبنان و... از جمله مسایلی بود که توسط «ویکی لیکس» وجاهای دیگر افشا شد و ثابت کرد فردی که در میان سازمانهای اطلاعاتی غربی و عربی به «گنج پنهان واشنگتن» شهرت دارد کسی جز «نزار ذکا» نیست.

عکس یادگاری با وزیر

 آقای گنج پنهان حالا بدجوری دُم به تله داده بود. یعنی از هول حلیم افتاده بود توی دیگ! در پوشش کارشناس و با یکی دو دعوت رسمی به ایران آمده بود و باورش شده بود که می تواند «انقلاب درخت سدر» لبنان را در کشور ما هم تکرار کندو کمک کند به اشغال سایبری ایران.  واقعیتش این بود که پیش از اینها نیز – سال ۱۳۹۳ -  برای شرکت در یک مراسم تخصصی- هفته فناوری اطلاعات فارسی زبانان -  به ایران دعوت شده و از سخنرانان اصلی بود. حالا یک کارشناس غیر فارسی زبان ، مقیم آمریکا و دبیر کل سازمان عربی فناوری اطلاعات به چه درد این مراسم می خورد را باید از برگزار کنندگان مراسم که زیر مجموعه وزارت ارتباطات بودند پرسید. انگشت اتهام به سوی فردی به نام« ن.ج» گرفته شد که از سوی این وزارتخانه و به عنوان مدیر هماهنگی ملی ایران در برنامه  اجلاس جهانی سران جامعه اطلاعاتی و عضو کمیته ملی فناوری اطلاعات یونسکو ، زمینه دعوت « نزار» به ایران را فراهم کرده بود. بعدها وزارت ارتباطات اطلاعیه مفصلی صادر و هرگونه ارتباط رسمی و سازمانی و یا آگاهانه با «گنج پنهان» را تکذیب کرد. در این بیانیه آمده بود که: «احتمال حضور برخی عناصر معاند و همسو با دشمنان کشور ما در اجلاس های جهانی مسبوق به سابقه بوده و نمایندگان دولت جمهوری اسلامی با آگاهی و آموزش های لازم در این اجلاس ها پیگیر منافع ملی مربوط بوده و هستند». البته بیانیه این وزارتخانه در باره عکس دوستانه و یادگاری شخص وزیر و «نزار ذکا» هیچ توضیحی نداده بود.

۴ میلیون دلار

کمتر از دوماه پس از دستگیری اش آمریکایی ها که اول کار پا پس کشیده و گفته بودند او لبنانی است و ربطی به ما ندارد ، مجبور شدند از طریق رئیس کمیته روابط خارجی سنا اعلام کنند که: «وکیل «نزار» مدعی شده است آمریکا برای بازگشت این تبعه خود باید دستکم ۴ میلیون دلار به ایران بپردازد». روزنامه واشنگتن پست نیز چند روز بعد نوشت:دستگیری این تبعه آمریکا از سوی ایران اقدامی تحریک آمیز بوده  و ممکن است منجر به تحریمهای شدیدتری علیه این کشور شود!

البته چند ماه پس از این جار و جنجال آمریکایی ها ، آسوشیتد پرس اعلام کرد : نزار ذکا با تأیید وزارت خارجه آمریکا به ایران سفر کرده بود و هزینه های این سفر نیز  قبلاً پرداخت شده بود.

نه از یک فرسخی

حالا و با رو شدن ابعاد جدیدی از پرونده جاسوسی «نزار ذکا» برخی تحلیلگران معتقدند درست است که یک اصل قدیمی می گوید : جاسوس و جاسوسی شاخ و دُم ندارد اما در عصر ارتباطات و پیشرفت های حیرت برانگیز همه علوم از جمله علم و حرفه شریف جاسوسی! باید پذیرفت که جاسوس ها نه تنها شاخ بلکه دُم وسُم هم دارند منتها نه آنجوری که در همان نگاه اول و از یک فرسخی پیدا باشد!