جامعه/مریم احمدی شیروان: فرهنگ ضعیف رانندگی در کشور با تبلیغات و سخت‌گیری‌های پلیس رفته‌رفته بهبود پیدا کرده است. سخت‌گیری‌هایی که با افزایش نرخ جرایم رانندگی اعلام و اعمال می‌شوند. مبالغ سنگین برگ‌های جریمه‌ای که وقتی با جان و سلامتی انسان‌ها قیاس شود، ناچیز به نظر می‌رسد. اما نقش بازدارندگی جرایم و تاثیر آن بر کاهش تصادفات و تلفات رانندگی همیشه مورد صحبت کارشناسان بوده است.
مهندسی ترافیک و آموزش، سپس اجرای مقررات
رئیس دانشکده راهور ناجا با اشاره به اینکه در قانون رسیدگی به جرایم رانندگی، بازه زمانی سه ساله برای افزایش نرخ جرایم رانندگی در نظر گرفته شده است به خبرنگار ما می‌گوید: فلسفه اجرای مقررات در تمام دنیا ایجاد نظم است. وی توضیح می‌دهد: اجرای مقررات یکی از سه ضلع مثلث ترافیک است. مثلثی که اضلاع آن را مهندسی ترافیک، آموزش و اجرای مقررات را تشکیل داده است.
سردار دکتر سیدتیمور حسینی، تشریح می‌کند: مهندسی ترافیک بُعد زیرساختی ترافیک بوده و بوسیله آن بستری مناسب برای همه کاربران ترافیک ایجاد می‌شود. بعد از اجرای زیرساخت‌ها و بسترسازی لازم و مناسب، باید به آموزش همه مؤلفه‌ها و بایدها و نبایدها به کاربران ترافیک پرداخت. به عبارتی دیگر اجرای مقررات ابزاری برای آن دسته از کاربران است که با وجود اینکه مهندسی ترافیک بستر بروز رفتار صحیح را بوجود آورده و همه بایسته‌هایی که باید به آن اشراف داشته باشند را فرا گرفته‌اند؛ اما به دلایل مختلفی مانند مشکلات روحی روانی، یا ذاتی بودن روحیه تخلف‌گرایی و قانون‌گریزی از آن سرپیچی می کنند. اشخاصی متخلف که کمتر از ۵ درصد افراد جامعه را در برمی‌گیرند و به دلایل مختلف قانون‌گریز هستند.
رئیس سابق راهنمایی و رانندگی تهران با بیان اینکه در بسیاری کشورها هزینه تخلف رانندگی بسیار بالا است می‌گوید: البته من با این تطبیق دادن‌ها، که رانندگی در کشورمان را با کشورهای اروپایی مقایسه کنیم، موافق نیستم. چرا که آنها در بُعد مهندسی ترافیک و آموزش خوب عمل کرده‌اند، اما ما هنوز آنچه را که باید، انجام نداده‌ایم.
رئیس دانشکده راهور ناجا با بیان اینکه در مورد اجرای مقررات باید نگاه بازدارندگی داشته باشیم توضیح می‌دهد: این بازدارندگی و اثربخش بودن مقررات از دو طریق قابل به دستیابی است. یا باید نرخ هزینه تخلف بالا باشد، یعنی کاربر ترافیک، متوجه باشد که ارتکاب این تخلف که قصد انجامش را دارد، مقرون به صرفه نیست و دیگر بحث بی‌کیفر مانی است. بی‌کیفر مانی یعنی در نظر داشته باشیم که چند درصد از افرادی که مرتکب تخلف در رانندگی می‌شوند اجرای مقررات در موردشان اعمال می‌شود؟ بی‌شک عدد بالایی نیست. شاید به جرات بتوانم ادعا کنم کمتر از ۲۰درصد افرادی که مرتکب تخلف می‌شوند، جریمه می‌شوند و بیش از ۸۰درصد آنان مجازات و جریمه‌ای در انتظار تخلف‌شان نیست و این تفکر می‌تواند به شیوع تخلفات کمک کند.
قانون، بازتاب وجدان جمعی جامعه است
دکتر علی یوسفی، جامعه‌شناس شهری نیز با بیان اینکه مجازات ابزار کنترل است و بازدارندگی دارد به خبرنگار ما می‌گوید:مهم این است که قوانین به درستی اعمال شوند و محرومیت و محدودیت‌هایی برای رانندگان پر خطر در نظر گرفته شده و بین آنها و رانندگان دیگر تفاوتی وجود داشته باشد.
این استاد دانشگاه بیان می‌کند: قانون چه به شکل رسمی و چه عرفی، بازتاب وجدان جمعی یک جامعه است. به عبارتی دیگر به میزانی که درون جامعه نسبت به هنجارها، قوانین و عرف اعتماد وجود داشته باشد، آن قوانین ضمانت اجرایی لازم را دارند و می‌تواند تاثیر بگذارد. یوسفی تقویت وجدان جمعی و اعتماد در جامعه را راه‌حلی برای کاهش تخلفات رانندگی دانسته و بیان می‌کند: در کشورهای توسعه یافته، تلاش می‌شود تا با مطالعه و کارشناسی، قانون‌هایی وضع شود که با جامعه سازگار باشد. ما نیز باید اعمال قانون را در جایی انجام دهیم که تخلف کمتری صورت می‌گیرد، نه اینکه وقتی یک پدیده به اوج تخلف می‌رسد مانعش شویم. این یک راهکار جامعه‌شناسانه است.
این جامعه‌شناس اضافه می‌کند: مساله را باید در نبود وجدان جمعی و اعتماد نسبت به قانون و قانون‌گذار جست و جو کرد. با افزایش وجدان جمعی تخلفات رانندگی نیز کاهش پیدا خواهد کرد. علاوه بر آن در کنار جرایم رانندگی که از جنس مجازات است؛ آماده‌سازی، تبلیغ، ترویج و فرهنگ‌سازی هم ضروری به نظر می‌رسد. این جامعه‌پذیری باید به شیوه‌های مختلفی تقویت شود. خصوصاً برای جوان‌ها. برای این تشویق باید از طریق رسانه‌ها، مراکز آموزشی و محیط‌های دانشگاهی اقدام کرد و مردم و بویژه جوان‌ترها را نسبت به خطرات رانندگی پر خطر، به طرق مختلف حتی استفاده از برخی نهادهای مردم‌نهاد و افراد داوطلب آشنا کرد. تذکرهایی که از جنس جریمه نیست بلکه از جنس تشویق، ترغیب و قانع کردن است. ضمن آنکه کنترل اجتماعی و نظارتی که جامعه می‌تواند بر افراد داشته باشد بسیار تاثیرگذار است.
قانون شفاف با ضمانت اجرا، ضامن بهبود رانندگی
سرهنگ حاجی‌زاده، رئیس پلیس راهور مشهد نیز معتقد است جریمه‌های رانندگی نقش موثری در پیشگیری از جرایم و بروز حوادث رانندگی دارند. سرهنگ حاجی‌زاده در پاسخ به خبرنگار ما درباره تأثیر جرایم رانندگی بر نحوه رانندگی مردم بیان می‌کند: در صورتی که قانون شفاف بوده و همچنین ضمانت اجرا داشته باشد، قطعاً اثرات مثبت آن را در بهبود رانندگی و پیشگیری از انجام جرایم و بروز حوادث رانندگی شاهد خواهیم بود.
وی می‌افزاید: من اعتقادی به افزایش مبلغ جرایم رانندگی ندارم، اما از جهتی معتقدم اگر میزان مجازات حتی به مقداری اندک، ضمانت اجرا داشته باشد، اثرات آن در اصلاح رفتار رانندگان بسیار مثبت خواهد بود. رئیس پلیس راهور مشهد در ادامه می‌گوید: در سایر کشورها مبلغ جریمه رانندگان متخلف به حدی بالا است که دیگر امکان تخلف برای رانندگان میسر نیست، در حالی که مجازات در نظر گرفته برای رانندگان متخلف کشورمان بسیار ناچیز است. اما اگر این میزان به صورت خاص و در زمان خاص خودش؛ اعمال، ابلاغ و اطلاع‌رسانی شود قطعاً اصلاح رفتار را در جامعه شاهد خواهد بودیم. اما وقتی پیامک یا اطلاع‌رسانی با تاخیر به دست راننده متخلف برسد و یا فهرست جرایم تنها در زمان خرید و فروش وسیله نقلیه دریافت شود، اثرات بازدارندگی را احساس نخواهیم کرد.
سرهنگ حاجی‌زاده در پایان اظهار می‌کند: در مورد کاهش جرایم و سوانح رانندگی نباید تنها به افزایش جریمه‌ها اکتفا کنیم، بلکه فرهنگ‌سازی در میان اقشار مردم برای رعایت قوانین، یکی از راهکارهای بسیار موثر در کاهش جرایم رانندگی است.
نظر شما