اسما روانخواه/پژوهشگر اجتماعی

 تعریف مشاغل با رویکرد های جدید به عنوان راه حلی برای کسب و تقویت توانمندی اقتصادی فردی از یک سو و کاهش هزینه های دولتی از سوی دیگر می تواند تا حد زیادی فشار ناشی از بیکاری را کاهش دهد. در سال های اخیر توجه به مشاغل خانگی و برنامه ریزی جهت ایجاد زیرساخت های این قبیل مشاغل نوید بخش راهی نو برای توسعه کارآفرینی و اشتغال بوده است. هر چند در ایران پرداختن به این ایده، شامل برخی پیش فرض های نادرست است که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره داشت: کار خانگی تنها مختص به زنان یا گروه های از کار افتاده است و یا کار خانگی برای افرادی با تحصیلات و مهارت اندک مناسب است، اما شواهد نشان می دهد کشورهای توسعه یافته از کسب و کار خانگی به عنوان یک ایده ی جدید و با اهمیت در اقتصاد یاد می کنند. به عنوان مثال امروزه انگلستان یکی از کشورهایی است که کسب و کارهای خانگی به‌ویژه در شکل حرفه‌ای و تخصصی آن بسیار رشد داشته است. سازمان حرفه‌ایICAEW در سال ۲۰۱۱ اعلام کرد که بررسی‌ها نشان داده از سال ۲۰۰۹ به بعد کسب و کارها در انگلستان برای رشد، دچار چالش‌هایی شده‌اند. از این‌رو کسب و کارها به دنبال تطبیق خودشان با چالش‌های پیش‌رو هستند و سیاست‌گذاران توجه بیشتری به کسب و کارهای کوچک و خانگی در انگلستان دارند. زیرا این کسب و کارها با توجه به شرایط اقتصادی پیش‌آمده و همچنین تغییرات تکنولوژیک، چشم‌انداز مطلوبی برای رشد دارند. 

بررسی‌ها نشان داده که بیش از نیمی‌از کسب و کارهای کوچک در انگلستان از خانه انجام می‌شود و سال به سال به تعداد آن‌ها نیز افزوده می‌شود. در سال ۲۰۱۴ دولت اعلام کرد که کسب و کارهای خانگی در انگلستان ۳۰۰ میلیون پوند در اقتصاد این کشور تأثیرگذار بوده است.

در سال ۲۰۱۴ دولت اعلام کرد که کسب و کارهای خانگی در انگلستان ۳۰۰ میلیون پوند در اقتصاد این کشور تأثیرگذار بوده است.نکته جالب توجه این است که در انگلستان صاحبان کسب و کارهای خانگی از تحصیلات بالاتری نسبت به سایر کسب و کارها برخوردارند؛ زیرا بسیاری از این کسب و کارها در انگلستان عموماً در حوزه دانش‌محور فعال هستند. در بررسی‌ها مشخص شده که حدود ۳۴ درصد از صاحبان کسب و کارهای خانگی دارای تحصیلات دانشگاهی هستند، در مقایسه با ۲۶ درصد از صاحبان سایر کسب و کارها که تحصیلات دانشگاهی دارند. بنابراین این ایده که صاحبان کسب و کارهای خانگی عموماً دارای تحصیلات و مهارت‌های چندانی نیستند، در انگلستان، درست نیست.

در بین کسب و کارهای کوچک و متوسط در انگلستان، ۵۸ درصد از همه فعالیت‌های انجام‌شده در حوزه کامپیوتر و فعالیت‌های مرتبط با آن، حدود ۴۵ درصد از خدمات کسب و کار، و ۴۲ درصد خدمات مالی در حوزه کسب و کارهای کوچک و متوسط توسط کسب و کارهای خانگی انجام می‌شود. این آمارها نیز موئد آن است که این کسب و کارها در انگلستان عموماً به شکل تخصصی و مرتبط با آموزش‌های حرفه‌ای صاحبان آن ها دنبال می‌شود. برخی تصور می‌کنند که کسب و کار خانگی، گزینه کاری کسانی است که از حضور در بازار کار محروم هستند؛ به عنوان مثال افراد معلول. اما تنها ۲.۱ درصد از صاحبان این نوع کسب و کار در انگلستان، خودشان را معلول توصیف کرده‌اند و این تنها کمی بیشتر از ۱.۴ درصد از صاحبان کسب و کارهای کوچک و متوسط در سایر کسب و کارهاست.

بررسی‌های انجام‌شده در انگلستان نشان‌دهنده رشد کسب و کارهای خانگی در این کشور به دلیل شرایط اجتماعی، فرهنگی، تکنولوژیک و مشکلات اقتصادی اخیر است. این کسب و کارها از طرف صاحبان و شاغلان در آن‌ها، هم به عنوان یک راه‌حل برای کسب درآمد و حل مشکلات معیشتی، و هم به عنوان یک سبک زندگی برای بالاتر بردن کیفیت زندگی شناخته می‌شوند.

با توجه به رشد این کسب و کارها، در آگوست ۲۰۱۴، متیوهانکوک، وزیر کار و کارآفرینی انگلستان از برنامه‌هایی برای حمایت از کسب و کارهای خانگی صحبت کرد. این برنامه‌ها شامل تصویب قوانینی بود که راه‌اندازی این نوع کسب و کارها را تسهیل و نیازها و اطلاعات لازم را در اختیار آنان قرار می‌داد. امرزه سایت‌های دولتیِ مربوط به کسب و کارهای خانگی، کتابچه‌های راهنما و اطلاعات جزیی و دقیقی را همراه با لینک‌های مرتبط در اختیار علاقه‌مندان به این حوزه قرار می‌دهند. پس از ابلاغ حمایت از کسب و کارهای خانگی به صورت خانگی، بزرگ‌ترین پیمایش کسب و کارهای خانگی راه‌اندازی شد که هدف آن روشن کردن تصویر واقعی از کسب و کارهای خانگی برای توسعه سیاست‌ها، محصولات و خدماتی است که آن‌ها نیاز دارند.

بنابراین دولت انگلستان از فرصتی که روندهای اجتماعی و اقتصادی جامعه و همچنین تصمیمات فردی کارآفرینان فراهم کرده بود، برای رشد اشتغال و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید استفاده کرده است؛ فرصت‌های شغلی که عموماً در تولید و یا عرضه و فروش متکی بر فناوری‌های نوین است و از این‌رو در عرصه بین‌المللی نیز خریدارانی دارد.

تقویت این نوع از کسب وکار در ایران می تواند فرصت باارزشی در جهت افزایش نرخ اشتغال، و افزایش درآمد ملی و پیمودن مسیر توسعه باشد. تغییر نگاه افراد به این مقوله، و فراهم ساختن زیرساخت ها گام مهمی در جهت بهره بردن از این ظرفیت بی بدیل است.