*خسرو معتضد

با اینکه هزینه‌های دولت یازدهم به مراتب بیشتر و گویا دو یا سه برابر هزینه‌های دولت دهم بوده است و دولت هزاران میلیارد به بانک ها بدهی دارد و با نرسیدن وجوه مسدود شده و مضبوط شده ایران در بانک های اروپا و آمریکا و حتی چین و هند، خزانه پاک و خالی است اما بعضی‌ها می‌خواهند وزارتخانه جدیدی با یک وزیر و حدود هفت هشت معاون وزیر و بیست سی اداره کل در مرکز و سی و چند اداره کل در استان ها تأسیس کنند و بار سنگین مالی روی صندوق تار عنکبوت گرفته دولت بگذارند.

جالب اینجاست که سر سازمان صنایع دستی و سازمان میراث فرهنگی بی‌کلاه مانده است و معلوم نیست آیا در وزارت توریسم آن دو سازمان هم سهمی خواهند داشت یا قرار است آن ها هم به دو وزارتخانه جدید تبدیل شوند.

 بارها برایتان نوشتم در زمان مظفرالدین شاه دولت دارای ۳۷ وزارتخانه مسخره بود که فقط تأسیس شده بودند تا درباریان دارای لقب وزارت باشند، در شوروی سابق تعداد وزارتخانه‌ها به ۷۷ باب می‌رسید و دیدید که چگونه اقتصاد آن کشور فروپاشید و حتی گندم و گوشت خود را از آمریکا و اروپای غربی و استرالیا خریداری می‌کرد.

مدّتی است صحبت از تفکیک وزارت جوانان از ورزش می‌شود و عدّه‌ای از حالا برای خود پست‌هایی پیش‌بینی کرده‌اند .نمی‌دانم سازمان ورزش و تربیت بدنی سابق چه ایرادی داشت. به یاد بیاورید درخشش کشتی گیران و فوتبالیست‌ها و دیگر ورزشکاران، از دوران همان سازمان تربیت بدنی طی دهه‌های ۱۳۳۰ به بعد آغاز شد.

در یادداشت‌های مرحوم ابوالفضل لسانی حقوقدان که اوّلین کسی بود که کتابی درباره نفت ایران و غارتگری شرکت سابق نفت انگلیس و ایران نوشت «طلای سیاه، بلای جان ما» خواندم علت ثروتمند شدن مردم یزد از قدیم معتقد بودن آنان و صرفه‌جویی در تمام امور است. او می‌نویسد روزگاری که در دادگستری یزد بودم رئیس انگلیسی بانک شاهی به دیدنم آمد. او برای خداحافظی آمده بود. معمایی در ذهنم وجود داشت که بارها پاسخی برای آن نیافته بودم. با استفاده از فرصت پرسیدم: مگر عمارت بانک شاهی بریتانیا در یزد برق ندارد؟

و پاسخ داد چرا، دارد.

پرسیدم: من هر شب از جلوی عمارت بانک شما عبور می‌کنم اما می‌بینم شب ها از روشنایی در این ساختمان خبری نیست و فقط روشنایی کم نوری از اتاق ها چشمک می‌زند.خواستم بدانم علت چیست؟ بهای برق شهر که ارزان است و قدرت دادن روشنایی به بانک دارد. چرا اتاق ها و سر در را نورانی و روشن نمی‌کنید؟

رئیس بانک توضیح داد چه احتیاجی به برق داریم؟ ما از شمع استفاده می‌کنیم و آخر ماه ته مانده شمع‌ها را تحویل انباردار بانک داده مصرفی شمع ماه بعد را دریافت می‌کنیم. وقتی شمع به آن ارزانی داریم چرا باید شب ها از برق استفاده کرده و هزینه تازه‌ای سر مخارج اداری و پشتیبانی و بالاسری بانک بیفزاییم.

بعد وقتی تعجب مرا دید گفت: ما ضرب المثلی داریم که پیوست مدنظرمان است، آن اینست که پنی (پول خُرد) را باید حفظ کرد ولی لیره استرلینگ احتیاجی به حفظ شدن ندارد.

او توضیح داد پنی یعنی پول خُرد وقتی وارد جیب شود حساب آن به دست آدم نیست ولی لیره، چه لیره کاغذی چه لیره طلا هر جا باشد حساب آن دست آدم است زیرا ارزش آن زیاد است و مانند پول خُرد نیست. بنابر این ما بانک شاهی را به این ترتیب اداره و حفظ می‌کنیم و قدر اسکناس‌های درشت را می‌دانیم اما در خصوص خرده کاری ها مانند برق که هزینه آن سنگین نیست ولی آخر سال رقم قابل ملاحظه‌ای می‌شود با توجه به اینکه در شب همه کارمندان ما کار نمی‌کنند و فقط در چندین اتاق نیاز به روشنایی داریم از برق صرفنظر کرده از شمع استفاده می‌کنیم.

سناتور لسانی در یادداشت‌های خود می‌نویسد: آن زمان دانستم چرا لیره انگلستان پیوسته ارزش خود را حفظ کرده و چرا بانک شاهی که از سال ۱۲۶۸ هـ.ش در ایران تأسیس شد توانست حدود ۶۰ سالی سرپا بماند و تمام سرمایه‌ای را که در روز نخست وارد ایران کرده بود تأمین و از ایران خارج کند و در آن شصت سال با پول های ایرانیان چرخ بانک را می‌چرخاند.

تعداد وزارتخانه‌های آمریکا و انگلستان بسیار کم است و چند سال پیش که جرج دبلیو بوش تصمیم گرفت وزارت امنیت ملی تأسیس کند ماه ها بحث ضرورت تشکیل چنین وزارتخانه‌ای در کنگره مطرح بود و با اصرار زیاد دولت آمریکا به تصویب رسید.

به نظر من این همه اصرار برای تأسیس وزارتخانه‌های جدید بیهوده و خرج تراشی و افزوده شدن تعدادی معاون کل و معاون جزء و مدیرکل و معاون مدیرکل و مدیرعامل شرکت‌های تابعه و مدیرکل استانی بر ساختار سنگین و حجیم دولت است. من رقمی دیدم که تکان خوردم . گویا نزدیک دو میلیون بازنشسته داریم. دولت هر چه دربیاورد باید حقوق بدهد و همین است که حتی اگر ترامپ شرافت به خرج دهد و ۱۵۰ میلیارد دلار پول های مسدود را آزاد کند و تحویل دهد باز هم دولت کسر بودجه دارد و مثل این روزها که تمام طرح های عمران خوابیده است باز دست دولت خالی خواهد بود.

پس شما را به خدا این همه فکر تأسیس وزارتخانه‌های جدید و خرید اتومبیل های شاسی بلند و کوتاه و خرید و اجاره ساختمان برای تشکیلات من درآوردی نباشید و به جای آن مردم را به کارآفرینی تشویق کنید و کارخانه‌های تعطیل شده را از نو و با استفاده از فناوری مدرن راه‌اندازی کنید و کمی در گفتار با لحن ملایم و مهربان و رئوف باشید تا ان شاءالله سرمایه‌گذاران خارجی پا پیش گذارند و اقتصاد مملکت از حالت کنونی به درآید.