از ایده شکلگیری فیلمنامه «عملیات سفید» بگویید. بر چه اساسی تصمیم گرفتید این مستند ساخته شود؟
این مستند سال گذشته در خانه فرهنگ و رسانه ثائر کلید خورد. در سالهای گذشته مسئله اقتصادی همواره مشکل اصلی کشور بود و همین باعث شد که رهبر معظم انقلاب سال قبل را به همین اسم و شعار نامگذاری کنند.
ایده اصلی شکلگیری این فیلمنامه از آنجایی آمد که به دنبال سوژهای در میان تولیدکنندگان و کارآفرینان بودیم. در میان تحقیقاتمان با عبدالله مهدیان، صاحب کارخانه انرژی، آشنا شدیم. متأسفانه در تولیدات مستند من و امثال من تقریباً همیشه با مشکل انتخاب سوژه مواجه بودهایم و نتوانستهایم سوژه ای را انتخاب کنیم که بتواند مخاطب را با خود همراه کند. ماجرای زندگی عبدالله مهدیان به دلیل فعالیتهای انقلابی وی، توانایی و پتانسیل بهتصویرکشیدن قصه را دارا بود. در ابتدا فقط به دید یک کار به این قصهآفرین نگاه میکردیم اما در ادامه و با شناخت بیشتر، متوجه فعالیتهای انقلابی حاج عبدالله مهدیان در حزب مؤتلفه شدیم و همین تلفیق فعالیتهای انقلابی و اقتصادی سبب تولید این مستند شد.
این مستند به چه ابعادی از زندگی عبدالله مهدیان اشاره میکند؟
«عملیات سفید» به زندگی و فعالیتهای انقلابی حاج عبدالله پیش از انقلاب در حزب مؤتلفه و سپس به فعالیتهای اقتصادی ایشان همچون تأسیس کارخانه انرژی، تأسیس اولین صندوق قرضالحسنه ایران و حذف کارمزد از بانکها میپردازد تا شیوه مدیریتی و منش اسلامی او که مبتنی بر اصول اسلامی و اقتصاد مقاومتی است را نشان دهد.
این فیلم چه ویژگی خاصی دارد؟ و با چه رویکرد و نگاهی ساخته شده است؟
ویژگی اصلی فیلم بهتصویرکشیدن تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی و حزب مؤتلفه اسلامی در زمان انقلاب و پیش از آن است و البته آشنایی مردم با فعالیتها و تصمیماتی میباشد که آدمهای تأثیرگذار در آن دوره میگرفتند.
بد نیست بدانید که حزب مؤتلفه همواره در بین گروهی از مردم کشورمان با چهرهای پرخاشگر شناخته شده بود. ما سعی کردیم در این مستند مخاطب را با واقعیتهای حزب آشنا کنیم. مردم فکر میکنند که حزب مؤتلفه فقط در ترورها شرکت داشته است در حالی که در اقتصاد بسیار فعال بوده و سنتهای قرآنی را در اقتصاد و مبارزه با رباخواری در بانکها برپا کرده است.
این مستند به این قضیه میپردازد که حزب مؤتلفه اسلامی پس از واقعه سال 41 به 2 قسمت فرهنگی و اقتصادی تقسیم میشود. قسمت فرهنگی آن مدرسه رفاه و قسمت اقتصادی کارخانه قائمیان بوده است. گفتنی است که حزب در مدرسه رفاه از چهرههای سرشناسی همچون شهید باهنر بهره برده است.
کمی از علت نامگذاری فیلم بگویید.
چون حاج عبدالله مهدیان هم به فعالیتهای انقلابی مشغول بوده و هم بعد از آن، به عملیات دیگری یعنی مبارزه با ربا در بانکداری با حذف کارمزد در کشور پرداخته و به تولید مشغول شده بوده است، اسم فیلم را با تناقضی میان این ویژگیها انتخاب کردیم.
برای ساخت این مستند از چه منابع اطلاعاتی و تحقیقاتی استفاده کردید؟
از کتاب زندگینامه حاج عبدالله و نیز مصاحبه و تحقیق از طریق دوستان و آشنایان ایشان و همچنین پسر ایشان استفاده شده است. البته ساخت اینگونه مستندها نیازمند حضور میدانی و تحقیق با پرسش است که در این مستند هم به اقتضای داستان و به ضرورت معمول صورت گرفته است.
در این یکی دو سال اخیر ساخت مستندهای انتقادی- اجتماعی یا مستندهایی با موضوعات سیاسی- اقتصادی زیاد شده است. تصور میکنید این گونه مستندها توانستهاند به اهدافی که مد نظرشان بوده، برسند؟
ساخت مستندهای سیاسی در واقع حرکت روی لبه تیغ است؛ یا فیلم را به درجات بالایی میرساند یا سبب نابودی فیلمساز میشود. سالهای گذشته رویکرد فیلمسازان داخلی در بخش مستند به سمت این موضوعات رفته که تأثیر خودش را روی مخاطبین داشت ولی ما در این مستند فقط سعی کردیم برشی از تاریخ را به نمایش بگذاریم.
مستند «عملیات سفید» برای چه گروهی از مخاطبان ساخته شده است؟
«عملیات سفید» مستندی سیاسی- اقتصادی است که راه و روش اقتصاد اسلامی را نشان میدهد و مخاطبین آن طبقة متوسط به بالای جامعه هستند. آنها متوجه میگردند که میشود با کمترین امکانات فعالیت اقتصادی انجام داد.
از چه شیوه روایی برای این کار استفاده کرده اید؟
نحوه روایت در این فیلم به شیوه دانای کل و مصاحبه، تصاویر آرشیو و روزنامه های قدیمی است و روی تصاویر آرشیوی، متنِ نریشن آمده است.
این مستند برای نمایش از چه رسانهای ساخته شده است؟
در روز 22 خرداد برای اولین بار این فیلم را برای مدیران کارخانههای ایران به نمایش گذاشتیم. ولی به هر جهت این مستند برای تلویزیون ساخته شده و بهترین جای نمایش برای آن مدیوم تلویزیون است.
نظر شما