به گزارش قدس آنلاین،  مراسم رونمایی از آثار جدید پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت «ع» پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در محل این پژوهشگاه در قم برگزار شد.

در ابتدای این مراسم آیت الله یوسفی غروی با موضوع «تاثیر تاریخ در دیگر علوم اسلامی» به سخنرانی پرداخته و گفت: در نهج البلاغه در خطبه ۲۲۴ از آن حضرت نقل شده مبنی بر اینکه ایشان بعد از قضایای قتل خلیفه سوم و هجوم مردم به سمت ایشان برای قبول منصب خلافت، فرموده است من را رها کنید. اگر من وزیر باشم برای شما بهتر است تا اینکه امیر شما باشم.

وی افزود: من در منابع این خطبه تحقیق کردم و هیچ منبعی جز تاریخ طبری برای آن نیافتم. تاریخ طبری نیز این خطبه را به نقل از سیف بن عمر تمیمی آورده است. در حالی که وی یک زندیق معروف است. علامه عسگری درباره این شخصیت به مقدار کافی تحقیق کرده است و نتایج آن را در کتاب ۱۵۰ صحابه دروغین و ... آورده است. طبعا با همچنین وضعیتی این خطبه قابل اعتنا نیست.

آیت الله یوسفی غروی ادامه داد: اشتباه نشود، سخن سر این نیست که امیرالمومنین «ع» بعد از هجوم مردم به به و چه چه کرده اند و اظهار خوشایندی کرده اند. مرحوم شریف رضی معصوم نبوده و کتاب او نیز معصوم نیست. اشتباهاتی از این قبیل در کتاب او وجود ندارد. لذا اصلا چنین خطبه ای از امیرالمومنین «ع» وجود ندارد که حالا بخواهیم آن را تفسیر و تاویل کنیم.

آیت الله غروی در ادامه با اشاره به کلام ۹۲ نهج البلاغه که درباره ماجرای عقیل است، اشاره کرد: در این خطبه آمده که عقیل با خانواده اش از مدینه به کوفه آمده است. اصل آمدن عقیل درست است اما اینکه با خانواده اش آمده باشد، محل مناقشه است. منشا این خبر در امالی شیخ صدوق از مفضل بن عمر جوفی منسوب به امام صادق «ع» کرده است. اما روایات دیگر معتبرتری داریم درباره کیفیت ورود عقیل به کوفه که می گوید امیرالمومنین «ع» و امام حسن «ع» و دیگران در مسجد کوفه نشسته بودند که عقیل آمد. امیرالمومنین «ع» بعد از اینکه عقیل را به منزل می برد، به امام حسن «ع» می فرماید یک دست کامل لباس نو برای عقیل بخرد، نه اینکه آهنی برای او داغ کند و ... خیر، ۴۰۰ درهم لباس برای او خرید. در کیفیت عرض حاجت عقیل و نیز جواب امیرالمومنین «ع» مسائل دیگری مطرح شده است.

وی ادامه داد: تعجب می کنم از اینکه ندیدم کسی از آقایان متعرض شود که محتوای این روایت با احکام شرعی مذهب ما وفق ندارد. آیا صله بر اهل بیت «ع» حرام است!؟ هدیه بر آنان حرام است!؟ زکات مطلقا بر آنان حرام است!؟ در متن آمده که اینها بر اهل بیت «ع» حرام است در حالی که اینها با احکام ما همخوانی ندارد.

وی افزود: علاوه بر این اشکالات متنی درباره مفضل بن عمر، راوی این روایت هم باید گفت که نظرات درباره او مختلف است. ابتدا از غلات کوفه بوده و بعد به مدینه رفته و توبه کرده است. اما اینکه این نقل از او برای قبل یا بعد از توبه کردن او باشد معلوم نیست.

آیت الله یوسفی غروی در پایان با اشاره به کتاب هایی که در این مراسم رونمایی شدند، گفت: انصافا جای کتاب «سیمای امام دوازدهم در مکتوبات اهل سنت» خالی بود. کتاب «تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف» نیز کاری است کارستان. این کتاب حجیم شده بوده، لذا دوستان پژوهشکده تصمیم گرفتند آن را در دو کتاب منتشر کنند. اسم یکی از آنان تاریخ نگاری سید بن طاووس است و آن یکی تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف. این تحقیقی جدید است و تا حالا چنین تحقیقی نشده بود و انصافا جای آن خالی بود.

در ادامه این مراسم، چلونگر یکی از نویسندگان کتاب «دولت های شیعی در تاریخ» گفت: قبلا درباره این موضوع کارهایی انجام شده بود ولی این کتاب دارای ویژگی های خاصی است. سعی شد این کتاب جامعه دولت های شیعی باشد. لذا دولت های مغفول شیعی مانند آل مسافر، باوندیان و ... مورد بررسی قرار گرفت. همچنین سعی کردیم جغرافیای تاریخی دولت های شیعی را مدنظر قرار دهیم. در این کتاب همچنین به تاریخ فرهنگی و تمدنی این دولت ها پرداخته شده است در حالی که در آثار دیگر فقط به تاریخ سیاسی توجه شده است. تاریخ اجتماعی این دولت ها نیز مورد بررسی قرار گرفته، هرچند منابع اطلاعاتی در این زمینه اطلاعات گسترده ای نمی داد. از دیگر ویژگی های این کتاب این است که در منابع آن سکه شناسی مورد توجه قرار گرفته است. همچنین از مباحث تاریخ هنر استفاده شده است. ویژگی دیگر این کتاب وجود نقشه های نسبتا دقیق در آن است. تحلیلی بودن کتاب ویژگی دیگر کتاب است. در این کتاب زمینه های پیدایش این دولت ها بررسی شده و بخشی نیز به علل انحطاط و افول آنها اختصاص یافته است.

قزوینی یکی از مترجمین کتاب «مذهب شیعه» سخنران بعدی این مراسم بود. وی با اشاره به اینکه این کتاب توسط آقای دونالدسون که مستشرقی انگلیسی است نوشته شده گفت: این کتاب تز دکتری وی بوده است. او می گوید در کتابی از ادوارد براون خواندم که گفته بود تاکنون کتاب جامعی درباره مذهب شیعه نوشته نشده است. لذا خود وارد شدم و این کتاب را نوشتم. این کتاب هم تاریخ سیاسی شیعه است و هم کلامی. این مهمترین کتابی است که درباره شیعه نوشته شده است. بعضی از علما نیز چنین دیدگاهی دارند.

وی ادامه داد: البته این کتاب از دیدگاه یک مستشرق است. به همین دلیل ما با کمک محققان این پژوهشکده به نقد و تحلیل آن پرداختیم. لذا این اثر صرفا ترجمه نیست، بلکه ترجمه و نقد است.

سخنران بعدی این مراسم قاضی خانی، نویسنده کتاب «رسول خدا و مدیریت تنش های مدینه» بود. وی با اشاره به اینکه جوامع از اختلاف دور نیستند، گفت: اندیشمندان به دنبال راه های مدیریت این اختلاف ها هستند تا از این طریق آسیبی متوجه جامعه نشود.   در این اثر ابتدا تلاش شده مفاهیم «تعارض»، «اختلاف» و «تنش» توضیح داده شود. سپس به بسترها و زمینه های درگیری و اختلاف در جامعه مدینه پرداخته شده است. بعد از این راهکارهای پیشگیرانه پیامبر «ص» بررسی شده و  در نهایت راهکارهای برون رفت آن بزرگوار از این اختلاف مورد بررسی قرار گرفته است.

صادقی سخنران بعدی این مراسم بود. نویسنده کتاب «تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف» با اشاره به اسم این کتاب گفت: در بررسی های خود به این نتیجه رسیدیم که «الملهوف» درست تر از «لهوف» است. کلمه «کتاب» نیز با توجه به معنا باید آورده شود.

وی در ادامه با اشاره به اینکه کتاب الملهوف جزو آخرین منابعی است که درباره عاشورا نوشته شده است، گفت: خوب است که به سمت کتاب های متاخرتر حرکت نکنیم. با توجه به کاربرد زیاد این کتاب، منبع شناسی آن ضروری بود. پس از منبع شناسی، متوجه ضرورت رفتن سراغ نسخه ها شدیم تا آنچه به سید بن طاووس نسبت می دهیم، واقعا منتسب به ایشان باشد. چراکه تردیدهایی درباره نسخه ها ایجاد شده بود.

صادقی ادامه داد: به ۶۰ نسخه خطی و ۱۰ نسخه چاپ سنگی رسیدیم. زیرنظر اساتید نسخه شناسی این نسخه ها را بررسی کردیم. در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدیم که ۲۰۰۰ کلمه در این نسخه ها متفاوت است. و اتفاقا مطالب جنجالی و محل مناقشه، در نسخه های مختلف متفاوت آمده است.

وی افزود: در منبع شناسی به این نتیجه رسیدیم که این کتاب گویا تحریر دیگری از کتاب هایی است که در آن عصر مرسوم بوده است. بحث است که آیا «مثیرالاحزان» مقدم است یا الملهوف؟ ولی به نظر من هردوی این کتاب ها تحریر دیگری از کتاب سومی است. البته نظر استاد یوسفی غروی این است که مثیرالاحزان مقدم بر لهوف است.

نجف لکزایی، رییس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، آخرین سخنران این مراسم بود که با موضوع «نسبت سیره اهل بیت «ع» و علوم انسانی» به سخنرانی پرداخت.

وی با تاکید بر اینکه از ماموریت های پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی توانمندسازی علوم اسلامی است، گفت: اگر وضعیت علوم اسلامی ارتقا پیدا کند، وضعیت علوم انسانی نیز ارتقا پیدا خواهد کرد. تمرکز بر علوم انسانی بدون توجه به علوم اسلامی شکست خواهد خورد، چراکه زیرساخت آن درست نیست.

لکزایی ادامه داد: یکی از منابع کشف دیدگاه های اسلامی، سیره معصومین «ع» است. بدون فهم سیره معصومین «ع» نمی توان مکتب سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و ... اسلامی را فهم و ارائه داد. لذا به تعداد رشته های علوم انسانی، سیره معصومین «ع» در همان موضوع باید مورد بررسی قرار بگیرد. بنابراین پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت «ع» ماموریتی راهبردی و مهم دارد. چراکه زیرساخت تاریخی و سیره ای علوم انسانی اسلامی را فراهم می کند.

وی افزود: مثلا کتاب «رسول خدا و مدیریت تنش های مدینه» هم در حوزه علوم سیاسی و هم علوم امنیتی و علوم اجتماعی مورد استفاده خواهد بود. همچنین کتاب «سیمای امام دوازدهم در مکتوبات اهل سنت» می تواند نقش موثری در همگرایی جهان اسلام داشته باشد.

 در پایان این مراسم از کتاب های «مذهب شیعه، تاریخ اسلام در ایران و عراق»، «سیمای امام دوازدهم در مکتوبات اهل سنت»، «تصحیح و منبع شناسی کتاب الملهوف»، «رسول خدا و مدیریت تنش های مدینه» و «دولت های شیعی در تاریخ» رونمایی شد.