یکی از کارکردهای مهم رسانه‌های جمعی ازجمله رادیو، توجه به مقوله طنز با رویکرد برنامه‌های شاد و مفرح است که نقش قابل‌توجهی در نشاط و پویایی اجتماعی دارد.
اگرچه تا رسیدن به این مهم هنوز راه بسیاری مانده، اما تلاش‌هایی در حوزه طنز رادیویی صورت گرفته است؛ مثل برگزاری اولین هم‌اندیشی «طنز در رادیو»، «برگزاری اولین جشنواره طنز و تبسم» و «پی‌گیری طرح راه‌اندازی خانه طنز رادیو» که همه بیان‌گر آن است که نیاز اصلی رادیو به طنز خیلی جدی‌تر از گذشته دنبال می‌شود. با این‌همه اما هنوز جای خالی برنامه‌های طنز به‌صورت جدی در رسانه ملی احساس می‌شود. در این‌خصوص با مهران امامیه یا همان «سق‌سیاه» و کاراکتر بامزه «ناصر خنگه» در برنامه ماندگار «صبح جمعه با شما» به گفت‌وگو نشسته‌ایم که می‌خوانید:
زمانی هم تلویزیون و هم رادیو، هردو به عناوین مختلف در تولید برنامه‌های طنز فعال بودند. نمونه‌اش برنامه جمعه ایرانی یا مثلاً سریال‌هایی مثل برنامه‌های جنگ خنده و امثالهم. چرا این روزها زمانی‌که بیشتر مخاطبان به‌خاطر درگیری‌های روزانه به برنامه‌های طنز و نشاط‌آور نیاز دارند، رسانه ملی از وجود این‌گونه برنامه‌ها خالی شده است؟
کم بودن سوژه‌های طنز مسئله اصلی است و البته این‌که باید مسئولین نیز جنبه انتقادپذیری و آستانه تحمل‌شان را درباره مشکلات، آن هم در قالب طنز بیشتر کنند و اجازه بدهند مشکلات اجتماعی مردم در قالب نمایش و لطیفه‌ها و ترانه‌های طنز عنوان شود تا موجبات شادی و آرامش مخاطب را فراهم کنند.
سلیقه مدیران چقدر در نبود یک‌چنین برنامه‌هایی دخیل است؟
البته سلیقه مدیران رسانه هم در اجرای نوع طنز تأثیرگذار است. مثلاً یک مدیر به نوع ترانه‌های طنزی که سال‌ها از رسانه پخش می‌شده و موردتوجه مردم هم بوده ایراد می‌گیرد و یا پرداختن نقادانه به بعضی از مسائل برای برخی مدیران سخت است، که البته بهتر است مسئولان رسانه‌ای ما برای جذب مخاطب بیشتر و آرامش جامعه، تحمل‌پذیری بیشتری در این‌خصوص داشته باشند.
طنز تیغی دولبه است و خیلی مواقع می‌تواند به‌جای گفتن‌های مستقیم کارگشا باشد. آیا یکی از دلایل این‌که این‌روزها رسانه ملی ما تقریباً از برنامه‌ها و تولیدات طنز خالی شده این می‌تواند باشد که دیگر مخاطبان تمایلی به شنیدن یا دیدن این‌گونه آثار ندارند؟
اگر بخواهیم درباره جایگاه طنز صحبت کنیم، همین بس که همه ما می‌دانیم مردم با طنز و فکاهی ارتباط بیشتری برقرار می‌کنند و چه‌بسا بسیاری از مشکلات و ناملایمات جامعه که در قالب طنز عنوان می‌شود، زودتر رفع شده و موردتوجه مسئولین قرار بگیرد. این نبود برنامه‌های طنز ربطی به عدم استقبال مخاطب ندارد، چون تجربه نشان داده هرجا کار خوبی اجرا و پخش شده، از آن استقبال کرده‌اند. مشکل جای دیگری است.
خود ما در برنامه صبح جمعه با رادیو برای این‌که سن مخاطبین و طرفداران رادیو جوان‌تر شده بود، تصمیم گرفتیم ترانه‌های شاد را با مضامین طنز و موضوعات اجتماعی دوباره‌خوانی کنیم که خیلی هم جواب داد و تعداد شنونده‌ها بیشتر شد.
با توجه به ازدیاد شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای و به اشتراک گذاشتن موارد طنز در کانال‌های مختلف، سوژه‌های طنز رادیویی و تلویزیونی باید مدام به‌روز شود و متناسب با نیاز جامعه و طبق خواست اقشار مختلف جامعه باشد تا موردتوجه بیشتری قرار بگیرد.
به‌نظر شما طنز کارایی گذشته‌اش را از دست داده است؟ آیا طنز ما به یک نبوغ و خلاقیت برای برگشتن به دوران طلایی‌اش نیاز ندارد؟
درباره کارهای جدید طنز و سوژه‌های نو باید به این مسئله توجه کرد که سوژه‌های ناب و جدید و موردتوجه از دل جامعه و از مشکلات مردم به‌دست می‌آید و نویسندگان ما می‌بایست این موضوعات را پرداخت کنند و با رویکرد طنز به تصویر بکشند. البته مبرهن است که استفاده از بازیگران و هنرمندان باتجربه و کارآزموده هم نقش به‌سزایی در ارائه کار خوب دارد.
مثل طنزهای رادیویی که یک‌زمانی یکی از برنامه‌های ثابت رسانه ملی بود.
بله، دقیقاً! به‌نظر من برای این‌که رادیو و طنز رادیویی دوباره جای خود را در بین مردم باز کند و مخاطبین قدیمی و حرفه‌ای رادیو دوباره با برنامه‌ها آشتی کنند، باید به کیفیت برنامه‌های طنز توجه بیشتری شود. استفاده از موسیقی‌ها و موزیک‌های جدید و شاد و استفاده از هنرمندان محبوب و باتجربه در نمایش‌ها و همچنین بازنگری در سوژه‌های قدیمی و به‌روز کردن موضوعات ازجمله کارهای مفید در این زمینه است.
چه خوب است که با استفاده از بزرگان طنز و هنرمندان خوب و تراز اول طنز کشور این خلأ را پر کنیم و آن‌ها را به‌خاطر اعمال سلیقه شخصی خانه‌نشین نکنیم و مردم را از هنرنمایی آن‌ها بی‌نصیب نگذاریم.
طنزهای رادیویی همیشه از طنزهای تلویزیونی پرمخاطب‌تر بوده‌اند. چرا؟
بله، چون رادیو فراگیرتر، مردمی‌تر و به‌نوعی برای همه اقشار جامعه قابل‌فهم‌تر است. البته طنز و کمدی در رادیو به‌مراتب سخت‌تر و تخصصی‌تر اجرا می‌شود، ازطرفی نویسندگان طنز نیز در رادیو با مشکل سوژه‌یابی مستمر و غیرتکراری و بامزه نیز روبه‌رو هستند.
چرا کمبود سوژه؟ مگر نه این‌که این سوژه‌ها از دل جامعه گرفته می‌شوند؟
بله، دقیقاً! سوژه‌های برنامه‌های طنز رادیویی بیشتر از میان مردم جامعه و معضلات و مشکلات آن‌ها سرچشمه گرفته و این مسئله باعث ارتباط نزدیک مخاطبان رادیو می‌گردد. همان‌طورکه در بالا هم به آن اشاره کردم، تیپ‌ها و کاراکترهای رادیویی و همچنین موسیقی و ترانه‌های طنز و شاد نیز خود از عوامل جذب مخاطبان رادیو است و این دلیل پویاتر شدن طنز رادیویی نسبت به تلویزیون خواهد بود.
نظر شما