قدس آنلاین- گروه استان ها- مژگان شلکه‌بیرانوند: ارامنه اصفهان در زمان صفویه برای نخستین‌بار با چاپ کتب دینی و مذهبی خود صنعت چاپ را وارد ایران کردند. پس از اصفهان، تبریز، تهران و سایر شهرهای بزرگ آن روزگار نیز به‌تبع، درصدد ایجاد چاپخانه برآمدند.
سال ۱۳۱۹ نخستین چاپخانه در خرم‌آباد تأسیس شد که ۷۷سال از تأسیس آن می‌گذرد. چاپخانه‌های خرم‌آباد در آن روزگار کتاب‌ها، مجلات و جزوات محلی که حاصل تفکرات آن‌زمان روشنفکران لرستانی بود را منتشر می‌کردند.
«سیدفرید قاسمی» در پیشینه ارتباطات و تاریخ مطبوعات خرم‌آباد که در سال ۱۳۸۷ منتشر شد می‌نویسد: «۳۳ چاپخانه، شماری کارگاه سیلک و بیش از ۳۰۰ واحد چاپ و تکثیر در استان لرستان فعال‌اند که از این تعداد بدون احتساب مجتمع تولید فیلم و خدمات چاپ رباط لرستان، ۱۱چاپخانه در خرم‌آباد استقرار دارد. اگر از چاپ‌کرده‌های ژلاتینی نظامیان درگذریم، از سال ۱۳۱۹ که نخستین چاپخانه در خرم‌آباد گشایش پیدا کرد تاکنون که ۶۷ سال از آن روزگار می‌گذرد، درمجموع ۱۳باب چاپخانه در این شهر تأسیس شد؛ ۲چاپخانه نوین(۱۳۲۶-۱۳۱۹) و علمی(۱۳۵۹-۱۳۴۳) برچیده شده‌اند و اکنون ۱۰ چاپخانه مشغول به‌کارند و یک چاپخانه هم درحال نصب دستگاه‌هاست.»
البته از تاریخ گزارش سیدفرید قاسمی تاکنون ۳۱مجوز چاپخانه در لرستان صادر شده است که اخیراً نیز ۶ چاپخانه دیگر توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در لرستان مجوز گرفته‌اند.
صنعت چاپ در لرستان از بدو فعالیت چاپخانه‌ها تاکنون، فراز و فرودهایی داشته است. چاپخانه‌داران لرستانی معتقدند چاپ در لرستان، صنعتی مغفول مانده است که با رونق و مدرن شدن تجهیزات جدید چاپی در کشور، این صنعت همچنان در لرستان آن‌طورکه باید، پیشرفت نکرده است.
چاپخانه‌داری و مصائب آن در لرستان
صنعت چاپ به‌مانند سایر صنایع از بدو اختراع دستخوش تغییر و تحولات زیادی ازحیث تجهیزات و آموزش شده است. زمانی چاپ به‌صورت دستی با چیدن حروف درکنار هم با مشقات زیاد صورت می‌گرفت، اما امروزه با ساخت دستگاه‌های لیزری و کامپیوتری پیشرفته، نه‌تنها در سرعت، بلکه در کیفیت چاپ نیز تحول صورت گرفته است.
چاپخانه‌داری در لرستان با مصائب زیادی همراه است. چاپخانه‌داران معتقدند این صنعت در لرستان نتوانسته همگام با دنیا و کشور رشد کند. برخی پس از نیم‌قرن تجربه کار در این عرصه، یا این حرفه را ترک کرده‌اند و یا «کجدار و مریز» به فعالیت خود ادامه می‌دهند.
تکنولوژی جدید چاپ گران است
هوشنگ رئوف، مدیر بازنشسته چاپخانه رئوف در گفت‌وگو با خبرنگار روزنامه قدس می‌گوید: «تکنولوژی جدید چاپ گران است و چون درآمد چاپخانه‌داری در لرستان خیلی پایین است، نمی‌توانیم چاپخانه‌ها را به تجهیزات مدرن مجهز کنیم.»
رئوف که جزو پیشکسوتان عرصه صنعت چاپ در لرستان است ادامه می‌دهد: «صنعت چاپ، صنعتی سودآور و اشتغال‌آور می‌تواند باشد، اگر مسئولین حمایت کنند. متأسفانه خیلی از چاپخانه‌ها یا تعطیل شده‌اند و یا با یک، دو نفر زیر بار مشکلات کمر خم کرده‌اند. مالیات، ارزش افزوده، هزینه‌های سنگین تعمیر تجهیزات و عدم حمایت‌های مالی دولت موجب شده نتوانیم از این صنعت، اشتغال پایداری ایجاد کنیم.»
رئوف معتقد است صرفِ دادن مجوز به واحدهای چاپ در استان کفاف نمی‌کند و درکنار این باید مسئولان حمایت‌های خود از این صنعت را به عمل بیاورند.
وی می‌گوید: «چاپ خودش یک ابرصنعت است؛ صنعتی که دنیا را دگرگون کرده است. هرچند دنیای کامپیوتری امروز، چاپ را دستخوش تغییر کرده و مردم کمتر به‌سمت کارهای چاپی گرایش پیدا می‌کنند، اما همچنان این صنعت پایدار است. متاسفأنه الان هرکسی دستگاه فتوکپی زیراکس دارد، در گوشه مغازه‌اش کار چاپی انجام می‌دهد، کما این‌که خیلی‌ها بدون مجوز و مالیات این‌کار را می‌کنند.»
صنعت چاپ در لرستان زمین خورده است
رئوف از سال۱۳۴۱ تاکنون در فراز و فرود صنعت چاپ لرستان مو سفید کرده است. به اعتقاد او صنعت چاپ در لرستان زمین خورده است و هرچند دنیا درحال مجهز کردن خود به تجهیزات مدرن چاپی است، اما لرستان همچنان در این صنعت، عقب‌افتاده است.
مدیر سابق چاپخانه رئوف خرم‌آباد می‌گوید: «مهم‌ترین دلیل عدم رونق چاپ در لرستان، خاصه خرم‌آباد این است که ناشران، نویسندگان و روزنامه‌داران ترجیح می‌دهند کارشان را در تهران یا قم چاپ کنند، چون هم تجهیزات آن‌ها به‌روزتر است و هم قیمت‌ها پایین‌ترند. حتی بنرهای تبلیغاتی کاندیداها، انتشارات داخلی ادارات و آثار چاپی رسمی نیز کمتر توسط چاپخانه‌های استان چاپ می‌شوند.»
مشکلاتی که تمامی ندارد
مالیات، ارزش افزوده، عدم‌پوشش بیمه تأمین اجتماعی برای بیش از ۴نفر در چاپخانه‌ها، فعالیت بدون مجوز واحدهای چاپ و نشر و عدم حمایت تسهیلاتی دولت از چاپخانه‌داران، اهم مسائل و مشکلاتی است که این صنعت را در لرستان با چالش اساسی روبه‌رو کرده است. درکنار این، وجود دلالان چاپ نیز مزید بر آن شده است. طی سنوات گذشته، دولت برای حمایت از چرخه صنعت چاپ، یارانه کاغذ را مستقیم به مدیران چاپخانه‌ها می‌داد، اما با برداشته‌شدن یارانه کاغذ، مشکلات دست‌اندرکاران این صنعت دوچندان شد. به‌گفته چاپخانه‌داران، تسهیلات خرید تجهیزات مدرن چاپ که توسط دولت ارائه می‌شود، سودی بالای ۲۰درصد دارد که با توجه به درآمد پایین، امکان بازپرداخت آن دشوار است.
«مجید کریمی‌پور» مدیر چاپخانه دانش، ضمن گلایه از مسئولین، درحالی‌که درخواست ما برای مصاحبه را بی‌ثمر می‌بیند، می‌گوید: «چه فایده؟ ما بارها صحبت کرده‌ایم، کو گوش شنوا!؟ چاپخانه‌داری همه‌اش مشکلات است، همین.»
«بهزاد احمدی» مدیر انتشارات افلاک و چاپخانه امیرکبیر نیز معتقد است که بارها مشکلات را با مسئولین در میان گذاشته است.
مالیات برای صنعت چاپ بزرگ‌ترین مانع است
احمدی می‌گوید: «مالیات برای صنعت چاپ که صنعتی فرهنگی است، بزرگ‌ترین مانع است. ارزش افزوده و عدم پوشش بیمه تأمین اجتماعی نیز همین‌طور.»
احمدی که چاپخانه‌داری را از پدر به ارث برده است، اضافه می‌کند: «هزینه چاپ در استان بیشتر از سایر شهرهاست. درکنار این، وجود دلالان نیز باعث شده کارهای چاپی به سایر استان‌ها ارجاع داده شوند.»
وی از مسئولین می‌خواهد که حمایت‌های اساسی از صنعت چاپ در لرستان داشته باشند، نه این‌که تنها در روزی که به همین عنوان در تقویم است، صرفاً به جشنواره یا بزرگداشتی اکتفا کنند.»
نظر شما