قدس‎آنلاین- گروه استان‎ها- اکبر بابایی مفرد؛ در جریان تهیه‏ گزارش درخصوص رشد جمعیت گرازها در روستاهای شهرستان ازنا و خساراتی که این جانوران به کشاورزان و باغداران این مناطق روستایی وارد می‏ کنند، علی‏رغم تلاش فراوان جهت برقراری ارتباط با مسئولین محیط زیست اما متأسفانه موفق به این ارتباط رسانه‏ ای نشدیم، لذا ادامه این گزارش را از زبان یک فعال و کنشگر محیط زیست و دکترای حیات وحش پی می ‏گیریم.

مجید دریکوند، فعال محیط زیست و دکترای حیات وحش درخصوص افزایش تعداد گرازها در برخی مناطق لرستان با بیان این‏که رشد جمعیت گرازها در مناطق شهری طغیان نکرده است، گفت: با نگاهی به محل زندگی انسان‏ها در مناطق روستایی و عشایری باید گفت که طبیعت محل زندگی این‏گونه از حیوانات است و انسان‏ها با زندگی در این مناطق تنش‏هایی برای حیوانات ایجاد کرده ‏اند.

دریکوند با اشاره به این‏که با وجود این تنش ‏ها حق را به انسان‏هامی‏دهیم اما قوانین و اصولی داریم که طبیعت نیز باید حفظ شود، افزود: مداخله انسان در طبیعت باعث ایجاد تنش‏هایی در محدوده جانوران شده است.

این فعال محیط ‏زیست حرام شدن گراز در دین اسلام را یکی از دلایل افزایش جمعیت گرازها عنوان کرد و ادامه داد: آمار گرازها در برخی مناطق لرستان بیش از حد استاندارد است و اگر جمعیت از میزان استاندارد بالا رود باید کنترل شود.

دریکوند با بیان این‏که گرازها همه چیز خوار هستند و اگر در شرایط محیطی مناسب قرار گیرند سالی دو بار زاد و ولد می‏ کنند، اظهار کرد: هرچند که جمعیت گرازها طغیان کرده است اما همین‏گونه جانوری در تعادل اکوسیستم نقش داشته و به ‏عنوان یک حلقه از زنجیره اکوسیستم به وجود آن‏ها در طبیعت نیاز است.

وی بیان کرد: اگر چه طغیان جمعیت گرازها با آسیب ‏هایی همراه است اما راه مقابله با طغیان و آسیب‏ های احتمالی حذف این گونه جانوری نبوده بلکه عاقلان ه‏ترین و علمی ‏ترین راه، کنترل جمعیت آن‏هاست.

دریکوند با اشاره به این‏که شکار، آخرین و بدترین راه ممکن برای مقابله با رشد جمعیت گرازهاست، خاطر نشان کرد: نباید بدترین راه و ساده ‏ترین راه را انتخاب کرد، این کار یک پایه علمی و پژوهشی می ‏خواهد که ما در این زمینه ضعیف عمل کرده ‏ایم.

این کنشگر محیط زیست با اعلام این‏که روش‏ های جمع آ‏وری اطلاعات ما مبتنی بر روش های دقیق علمی نیست، گفت: به خاطر همین ضعف بزرگ، در سرشماری‏ های سالیانه ‏ای که درخصوص حیات وحش صورت می‏ گیرد آمار دقیقی به دست نمی ‏آید.

وی افزود: برخی حیوانات شاید در باورهای دینی مردم لرستان نحس باشند اما اکوسیستم، باورهای ما را نمی ‏شناسد و چرخه طبیعی، آب و خاک و مواد مغذی و گیاه را می‏ شناسد و به طور طبیعی روال عادی خود را طی می ‏کند.

دریکوند با بیان این‏که رشد جمعیت گرازها نه تنها در لرستان بلکه در کل کشور به حد طغیان رسیده است، ادامه داد: با رشد بیش از اندازه جمعیت گرازها در کشور به این نتیجه می‏ رسیم که از گذشته تا به حال تحقیق و پژوهشی در رابطه با کنترل گونه‏ های جانوری صورت نگرفته است.

این فعال محیط‏ زیست با نگاهی به مناطق حفاظت شده و این که این مناطق در ایران به لحاظ نرم‏ افزاری و سخت‏ افزاری با استانداردهای جهانی خیلی فاصله دارند، بیان داشت: هم‏چنین کمبود تجهیزات ردیابی و کنترل و پایش حیات وحش، کمبود تجهیزات مونیتورینگ از جمله مشکلات حوزه محیط زیست به شمار می ‏روند.

مدیرعامل انجمن مهندسین محیط زیست زاگرس گفت: متأسفانه علاوه بر مشکلات سخت ‏افزاری و نرم ‏افزاری در بخش قوانین و دستورالعمل‏ های اجرایی و مباحث علمی تحقیقاتی و پژوهشی نیز نقص‏ هایی متوجه حوزه محیط زیست هست.

دریکوند با بیان این‏که نمی ‏توانیم جمعیت حیات وحش را کیلویی حفظ کنیم، ادامه داد: امروز اگر بخواهیم اطلاعاتی از یک گونه خاص بگیریم آمار و اطلاعات دقیق و قابل اتکا برای یک کار پژوهشی و تحقیقاتی در دسترس نیست.

وی اضافه کرد: اعتقاد دارم یا کار پژوهشی انجام نمی‏ شود و یا اگر انجام می‏ شود به صورت فرمالیته است چرا که نتایجی از کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در حوزه محیط زیست به صورت مستمر و قابل اتکا منتشر نمی‏ شود.

این کنشگر محیط‏ زیست با طرح این سئوال که به نسبت گستره‏ سازمان حفاظت از محیط زیست و مناطق حفاظت شده چند مقاله در ژورنال‏های برجسته و قوی و قابل اتکای دنیا در مورد حیات وحش ایران منتشر شده که مبنای انتشار آن سازمان حفاظت از محیط زیست و کارهای پژوهشی این سازمان بوده است، اظهار داشت: اگر کار پژوهشی انجام نداده‏ باشیم نمی‏ توانیم احتمال طغیان جمعیت یک گونه جانوری را پیش بینی و کنترل کنیم، طبیعی‏ است که امروز راهی به جز کشتار و شکار به ذهن مردم نمی ‏رسد.

دریکوند بحث آموزش جوامع محلی در برخورد با گونه ‏های جانوری را مهم و حیاتی دانست و گفت: وقتی که جامعه‏ محلی و روستائیانی که در حاشیه‏ مناطق حفاظت شده و درگیر با حیات وحش زندگی می‏ کنند به این معنی‏ است که انسان در محیط زندگی حیوانات ورود کرده است.

وی اضافه نمود: قاعدتاً از لحاظ مالکیت باید این‏گونه مناطق را متعلق به حیوانات بدانیم اما منافع روستائیان و عدم آگاهی از ارزش های حیات وحش و نابودی منبع درآمد آنان موجب می‏ شود یک فرد روستایی تنها راه مقابله با این تهدید را کشتن و حذف این‏ گونه جانوری تشخیص دهد.

این کنشگر محیط زیست بار دیگر با طرح سئوالی مبنی بر این که چه آموزش‏هایی در زمینه فواید گرازها در طبیعت به ساکنین مناطق کوهستانی ارائه شده است، گفت: اگر چه حیات وحش ارزش خود را دارد و انسان با ارزش‏تر از حیات وحش است اما باید هر دو را در کنار هم داشته باشیم، ولی محیط زیست موظف است نحوه‏ مواجه انسان با حیات وحش را به آن‏ها آموزش دهد.

دریکوند با اشاره به این‏که در این که گرازها به مزارع کشاورزی آسیب می‏ زنند هیچ شکی وجود ندارد، بر پایداری معیشت جوامع روستایی تأکید کرد و بیان داشت: لازم است اقتصاد جوامع روستایی و درگیر با حیات وحش تقویت شود، نبایستی زندگی ساکنین مناطق روستایی وابسته به همان نیم هکتار محصول زراعی نباشد که گراز آن را از بین ببرد دیگر منبع درآمدی نداشته باشند، به همین خاطر باید روستاییان را به تولید صنایع دستی محلی، قالیبافی، پرورش زنبور، کاشت محصولات در ارتفاع و... ترغیب کنیم.

وی بهره‏ مندی مردم مناطق روستایی از جنبه‏ های اقتصادی حیات وحش را از جمله راهکارهای حفظ گونه ‏های جانوری عنوان کرد و گفت: اگر به جذب اکوتوریسم و گردشگر طبیعت اقدام شود و درآمد آن متوجه خود مردم گردد و مردم درک کنند که از جانب حیات وحش ذینفع هستند خود آن‏ها حافظ حیات وحش خواهند شد.

دریکوند گفت: ما همیشه به دنبال راه‏ های کوتاه و پرهزینه برای کنترل حیات وحش هستیم و حالا هم که این موضوع از کنترل خارج شده است بحث میر شکار را مطرح کرده‏ ایم که این موضوع نشان می ‏دهد دستگاه متولی محیط زیست به این باور رسیده که نمی ‏تواند هیچ راهی را برای کنترل حیات وحش ارائه دهد.

مدیرعامل انجمن مهندسین محیط زیست زاگرس خاطر نشان کرد: ضعف مدیریت در حوزه محیط‏ زیست احساس می‏ شود و محیط زیست نتوانسته پیش‏ بینی کند که یک گونه جانوری مانند گراز روزی به حد طغیان خواهد رسید به همین خاطر در راستای کنترل چنین مشکلی عاجز مانده است.

دریکوند با اشاره به این‏که در بخش کنترل و حفاظت از محیط زیست و هم‏چنین در زمینه پیش‏ بینی پدیده‏ طغیان گونه‏ های جانوری ضعیف عمل کرده ‏ایم، اظهار کرد: چون اقدامات پژوهشی و قابل اتکایی در حوزه محیط زیست صورت نداده ‏ایم به همین خاطر از عهده کنترل جمعیت گرازها بر نیامده ‏ایم و چه بسا در آینده یک گونه جانوری دیگر از کنترل خارج شده و به مرز طغیان برسد.

مدیرعامل انجمن مهندسین محیط زیست زاگرس یادآور شد: امروز در بحث تقویت جوامع محلی و حفاظت مشارکتی در دنیا اقدامات درخور توجهی صورت می ‏گیرد لذا ما هم باید به این باور برسیم که بدون حضور جوامع محلی و مشارکت مردمی نمی‏ توانیم حیات وحش را کنترل کنیم.  

دریکوند با بیان این که ضعف در حوزه مدیریت مناطق حفاظت شده به شدت مشهوده بوده و رفع این نقاط ضعف یک پروسه زمانبر است، ادامه داد: علاوه بر ضعف مدیریت، عدم تخصیص اعتبارات پژوهشی، قانون گذاری صحیح، دیدگاه کلان و فرامین مقام معظم رهبری(مدظله ‏العالی) نیز در حوزه‏ محیط‏ زیست به ‏خوبی اجرا نمی ‏شود.

وی در پایان رعایت قانون اساسی در زمینه محیط‏ زیست، مشارکت مردم، مدیریت اجرایی، قانون‏گذاری و آموزش و تقویت اقتصاد جوامع روستایی و محلی را از مؤلفه‏ های اساسی در زمینه برخورد با پدیده‏ های زیست محیطی عنوان کرد.