قدس آنلاین- گروه استانها- طیبه قاسمی؛ استفاده از دریاها امروزه در جهان به طور گسترده ای رو به افزایش است از جذب توریست تا ایجاد صنایع در کنار آن برای استفاده بهینه از آب شور تا رونق اقتصادی برای شهرهایی که در کنار این نعمت خدادادی قرار گرفته اند تا مسیر نیک بختی آنها به این طریق طی شود. در ایران اما در خوشبینانه ترین حالت بنادر تبدیل به محلی برای قاچاق کالاهای خارجی است و انتقال آب برای استفاده صنایع دیگر استانها هم بلای جان شده و نیک بختی آنها را تبدیل به شور بختی کرده، اگر از اهالی شهرهای کنار دریای جنوب بپرسید اکثر آنها دریا را معضلی می بینند که اگر نبود شرایط بهتری داشتند چرا که حق بودن صنایع در کنار آنها و اشتغالزایی اش را برده اند و طرح های انتقال آب هم که سالهاست داغ دل آنهاست.

یکی از مهندسین نیروگاه رامین در این باره درگفتگو با خبرنگار قدس آنلاین با اشاره به اینکه ما از ساحلهای دریاها خوب استفاده نمی‌کنیم، بیان می‌کند: باید درباره مکان به کار گیری صنایع خوب مطالعه و تحقیق کرد و تجربیات اروپاییان را هم مدنظر قرار داد؛ باید ببینیم آنها صنایع را در کجا قرار داده اند، ما آبهای زیرزمینی را برداشت کرده یکسری کشاورز را بیکار می کنیم تا صنایع را جای دیگری ببریم.

علی اسکندری با تاکید بر اینکه طبیعتاً اگر نیروگاه ها و صنایع در کویر و یا استانهای کم آب باشد مجبور به استفاده از آب های زیر زمینی و یا انتقال آب از استان های دیگر می شوند؛ تاکید می کند: به طور مثال نیروگاه مفتح در همدان کار اشتباهی بوده و یا اکثر صنایع فولاد را در استان اصفهانی که مشکل آب دارد زده اند که این کار هم مناسب نیست.

تلفات ۷۰ درصدی انرژی

اسکندری می افزاید: اگرچه می توانند از سیکل های کم آب استفاده کنند مانند توربین‌های گاز که مصرف آب کمتری نسبت به توربین های بخار دارند اما باید شرایط دیگری را نیز بسنجند، این توربین ها راندمان پایینی دارد و اگر راندمان آنان ۳۰ درصد باشد ۷۰ درصد تلفات انرژی است، مورد دیگر هیچ جای ایران نمی توانید نیروگاه اتمی بوشهر را بزنید چرا که آبگیری بازوی خنک کننده آن زیاد است اصلاً امکان زدن نیروگاه ۱۰۰۰ واتی در جایی جز بوشهر وجود ندارد، هر تعداد نیروگاه‌های اتمی که بزنید باید در کنار دریا باشد.

این مهندس نیروگاه بیان می کند که نیروگاه ها با یکدیگر تفاوت دارند و نسبت به اینکه از چه بازوی خنک کننده یا کندانسوری استفاده می کنند سنجیده می شوند و سپس می گوید: برج های خنک کن مورد استفاده از لحاظ فرم کلی با سایر برج ها تفاوت قابل توجهی دارد در نوع مرطوب آنها آب توسط کانالها و نازل ها پاشیده شده و بعد از برخورد با هوای ورودی و خنک شدن به مدار باز می گردد.

اما در نوع خشک به علت تبخیر آب در گردش، مصرف آب بالا است به طور مثال در همدان از برج خنک کن و در نکا که در ساحل دریاست از ماسترو استفاده می کنند، ماسترو به این شکل است که آب را از دریا می گیرند به کندانسورها می‌برند و بعد دوباره این آب به چرخه دریا برگردانده می شود.

نیروگاه های کنار دریا توجیه علمی و اقتصادی دارند

اسکندری  بنابر توضیحات داده شده نیروگاه های کنار دریا را دارای توجیه علمی و اقتصادی می خواند و تصریح می کند: نیروگاه‌هایی که از برجهای تر در آنها استفاده می شود به اصطلاح دچار مشکل می‌شوند، در اروپا برای بازگرداندن ساده آب در چرخه دریاها، صنایع در کنار آب هاست در ایران نیروگاه های تر به دلیل کم بودن آب و کم آبی، پاسخگو نیست.

این مدرس اضافه می کند: نسخه پیچیدن بدون مطالعه فایده ای ندارد و باید طبق مطالعات دقیق و اینکه نیروگاه ها چقدر مصرف آب دارند تصمیم گیری شود، بهترین کار این است که نه تنها نیروگاه ها بلکه تمام صنایع را در کنار آبها بزنند و این کار منطقی‌تر است، حتی میزان این فاصله ها هم نباید بیشتر از ۲۰ کیلومتر شود.

دریا همیشه در دسترس است

اسکندری با تاکید بر اینکه صنایع باید کنار دریا باشد، اظهار می کند: اروپاییان از دریا استفاده می‌کنند چون انرژی دریا همیشه قابل دسترس و همیشگی است و در باران و غیر باران یک منبع آب خوب است، در ایران هم از چابهار کار را شروع کرده‌اند چرا که توجیه شده و در سطح ملی هم مطلع شده‌اند که جایگاه صنایع در کنار آب هاست، ایران سواحل گسترده‌ای دارد و باید از آب دریا در این راه استفاده کنند آب شیرین برای این مورد مناسب نیست و متاسفانه در حال حاضر در خوزستان از آب شیرین که در مسیر رودخانه هاست استفاده می کنند و گرچه قبلاً از نظر آبی مشکلی نبود اما امسال مشکل شدید برخورده ایم پس می توانیم با سرمایه گذاری ها شیوه ها را عوض کنیم به طور مثال از نیروگاه های آبادان و پتروشیمی های کنار آب می توانند استفاده کنند.

عقلانیت در سیاست گذاری

یک فعال اقتصادی در این مورد می گوید: در بحث انتخاب نوع تصمیم برای هر پروژه ای دو نکته اساسی باید مد نظر قرار گیرد یکی هزینه فایده است که به آن عقلانیت در سیاست گذاری می گویند که دقت به این موضوع را دارد که کاری که قرار است انجام شود هزینه کمتری از فایده آن دارد یا نه، و دیگر اینکه ابزار انتخاب شده متناسب با هدف ما باشد، متاسفانه در خیلی از سیاست گذاری های ما این غلط وجود دارد.

علی دژمان می افزاید: به طور مثال در صنعتی مثل ذوب آهن که نیاز زیادی به آب دارد را به استان اصفهان کم آبی برده ایم که آب را از سر شاخه ها باید به آنجا انتقال دهیم و معضل آب این استان از خوزستان هم بیشتر شده، و این اتفاق به دلیل عدم وجود تناسب بین ابزار و هدف است و ابزار انتخابی ناهمگون بود، در بحث ترانزیت و آب صنایع، آلاینده ها باید نزدیک به دریا باشند، اما آنقدر هم در این راه هزینه شده که نمی توانند آن را جابجا کنند و اگر این کار را انجام دهند هزینه های بیشتراست.

فقط از یک دیدگاه نمی‌توان موضوع را بررسی کرد

مدیر دفتر و دبیر کمیته هماهنگی مدیریت خشکسالی سازمان آب و برق خوزستان جایگاه صنعت  و اینکه این جایگاه مناسب است یا نامناسب را به سیاست‌های کلی کشور که صنعت را در چه بخش‌هایی گسترش دهند، ربط می دهد و عنوان می کند: واقعیت این است که باید به سمت آمایش حرکت کنیم اگر متوجه شویم در یک منطقه چه پتانسیل های مختلفی داریم و برنامه ریزی های کلان ما بر آن اساس باشد چنین مواردی کمتر اتفاق می‌افتد.

داریوش بهارلویی می گوید: بحث این نیست که یک کارخانه را در جایی که آب هست یا نیست قرار دهیم و فقط از یک دیدگاه نمی‌توان موضوع را بررسی کرد. به طور مثال دسترسی به آب نیز بسیار مهم است حتی از لحاظ امنیتی در یک منطقه ممکن است آب فراوان باشد اما در نزدیک مرز است و نمی‌توان این صنعت را ایجاد کرد وقتی آمایش انجام دهیم از هر لحاظ بطور آماری همه چیز سنجیده می شود ممکن است آب در جایی نباشد ولی از لحاظ اجتماعی امنیتی پتانسیل های بیشتری داشته باشد که گزینه بهتری برای احداث صنایع باشد حتی باید مسائل زیست محیطی را نیز در نظر گرفت.

سالانه ۱۰ میلیون هکتار آب برای صنایع از دست می رود​

یک فعال محیط زیست در این رابطه به خبرنگار قدس آنلاین می گوید: متولی رودخانه‌ها و آب‌های داخلی سازمان آب و برق است که زیر شاخه و تحت نظارت وزارت نیرو فعالیت دارد بنابراین این وزارت همه سیاست‌ها را تعیین کرده و همه تصمیمات و مصوبات را می‌گیرد، سازمان محیط زیست یک سازمان نظارتی است از لحاظ زیست محیطی وقتی قرار است طرحی اجرا شود از طرح‌های کوچک تا احداث سد و کارخانه، اجرای آن نیاز به تاییدیه سازمان حفاظت محیط زیست دارد اگر این سازمان با آن مخالفت کنند قدرت دارد از مراجع قانونی جلودار آن باشد.

عباس سلطانی خاطر نشان می کند: اگر بگویند این طرح‌ها با محیط زیست مغایرت دارد یک تاییدیه است و تصمیم گیرنده، یعنی به دلایل محیط زیستی نباید صنایع در جایی باشند که نیاز به انتقال آب پیدا کند، وقتی می گویند ما  منع محیط زیستی نداریم خود را به خواب زده اند، سالانه ۱۰ میلیون هکتار آب برای صنایع از دست می رود، صنایع در اصفهان سود ندارد و کارون را هم از بین می‌برند.

او می افزاید: چرا باید طرحی در آن جا زده شود که آن همه آورد آب بخواهد به دلیل اینکه در خشکسالی قرار دارد چون به مسائل سیاسی نگاه می‌کنند و دید فنی ندارند؛ باید صنعت ها در آبادان و بوشهر زده شوند که حتی از رودخانه ها هم آب گرفته نشود بلکه از آب شور دریا استفاده کنند.

بهتر است در شرایط کلی کشور برای ایجاد یک صنعت در هر جایی نگاه ها به دوردست باشد و همه جوانب سنجیده شود تا در آینده دچار معضلات غیر قابل رفع نشویم، برنامه ریزی ها به شکلی باشد که مجبور نباشیم راه نیمه رفته ای که می دانیم اشتباه است را تا پایان برویم چون بازگشت از آن اقتصاد را فلج می کند.