گمرگ دوغارون پیشینه ای به درازای یک قرن دارد، زمانیکه مشهد دربن بست شوروی سابق گرفتار شده بود این تنها گمرک صاداراتی استان پهناور خراسان به کشور افغانستان بود. اما از زمانیکه افغانستان روی ارامش به خود دید و دولتی ثابت و قانونی دراین کشور مستقر شد روند تجارت هم دراین کشور رونق گرفت وصادرات از استان خراسان رضوی ؛سایر استانهاو ترانزیت کالا به این کشور هم چندین وچند برابر شد ، اما انگونه که به نظر میرسد طرف افغانستانی نتوانسته خودرا با این حجم تجارت هماهنگ کندو هر از چند گاهی شاهد کندی خدمات درانسوی مرز و مشکلاتش برای رانندگان ایرانی هستیم .

***تشکیل صف چند کیلومتر ازکامیون

آخرین مورد از این دست هفته قبل رخ دادو کار را بجایی رساند که صفی چند کیلومتری از کامیونها درجاده منتهی به گمرک دوغارون شکل گرفت ومدت معطلی پشت مرز از یک هفته گذشت . درهمین راستا مدیر گمرک دوغارون گفت: 600 کامیون در این مرز پرتردد متوقف شده اند که در صورت مساعدت طرف افغانستانی طی 2 روز از مرز خارج شده و به افغانستان می روند.

 محمد کوه گرد افزود: مشکل اصلی توقف کامیون ها در این مرز مربوط به گمرک افغانستان است زیرا زیرساخت های لازم برای پذیرش کامیون های ترانزیتی و صادراتی ایران را ندارد.

وی اظهار کرد: هم اکنون 10 باسکول در گمرک منطقه ویژه دوغارون و بازارچه مرزی دوغارون فعال است و از سه طریق کامیون های ترانزیتی و صادراتی را به افغانستان ارسال می کند، اما گمرک افغانستان تنها یک دستگاه باسکول در اختیار دارد که این امر باعث ازدحام کامیون ها در پشت مرز شده است.

وی گفت: دیروز 200 دستگاه کامیون از گمرک دوغارون، 120 دستگاه کامیون از منطقه ویژه دوغارون و 40 دستگاه کامیون از بازارچه مرزی این منطقه به افغانستان رفتند.

کوه گرد همچنین با اشاره به سابقه 100 ساله فعالیت گمرک دوغارون در مرز ایران و افغانستان افزود: روزانه چهار هزار مسافر که 90 درصد آنان از اتباع افغانستان هستند، در این مرز تردد می کنند، همچنین سالانه 1.5 میلیارد دلار صادرات، سه میلیارد دلار ترانزیت خروجی و 20 میلیون دلار واردات که عمده آن کنجد است، در این مرز جابه جا می شود.

وی همچنین با اشاره به مذاکرات انجام شده با مسئولان گمرک افغانستان در زمینه افزایش فعالیت در ثبت بارنامه بین المللی رانندگان ترانزیت گفت: یکی از دلایل طولانی شدن فرآیند ترانزیت و خروج کامیون ها از گمرک، نبود درگاه سامانه ثبت به نام 'سی.ام. آر' در گمرک افغانستان است که امیدواریم این سامانه به زودی در گمرک مزبور فعال شود.

***رانندگان کلافه

برغم اظهارات مدیرگمرگ اما این رانندگان هستند که نسبت به توقف طولانی مدت در مرز و مشکلاتی در خصوص خروج از کشور گلایه  دارند.یکی از مشکلاتی که در جمع اعتراضی رانندگان به آن اشاره می‌شد این بود که باید مدت زمان زیادی را در مرز توقف داشته باشند، به طوری که برخی می‌گویند ماشین آنها ۸ روز در انبار توقف داشته است، از دیگر مشکلات آنها مساله خروج از کشور است که با وجود سه خروجی از پایانه تنها یک مسیر خروجی به سمت افغانستان وجود دارد.

رانندگان به این معترض بودند که اداره گذرنامه کار راه انداز نیست و کار را به موقع انجام نمی دهند. در واقع یک توافقی بین ادارات منطقه دوغارون صورت گرفته و این ادارات در واقع همان حراست، گمرک دوغارون، گذرنامه و بخش بازرسی که وظیفه پست و کنترل ماشین‌ها را انجام می‌دهند، بنا بوده که کار خود را راس ساعت ۷ آغاز کنند اما متاسفانه بنا بر لیستی مشخص شده که ساعت کاری آنها از ۷:۴۵ صبح شروع شده است.

مشکل دیگری که وجود دارد این است که هماهنگی بین دو مرز یعنی منطقه دوغارون و افغانستان وجود ندارد، یعنی ساعت ۱۲ افغانستان برای نماز و... مرز را تعطیل می‌کند که این تعطیلی حدود ۴۵ دقیقه طول می‌کشد، بعد از تعطیلی                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                       آن، مرز منطقه دوغارون بسته می شود. در ۶ ماهه ابتدایی سال ساعت‌های ما با افغانستان هماهنگ است و چنین مشکلی را در این موقع سال وجود ندارد ولی رانندگان در ۶ ماهه دوم با چنین مشکلی مواجه می‌شوند که شرایط را برای آن‌ها سخت می‌کند.

از دیگر مشکلات که به صورت کتبی به اداره گمرک و پایانه دوغارون اعلام شد، درباره سرعت انجام کار بود. ما سه خروجی به سمت افغانستان داریم که این خروجی ها شامل خروجی گمرک، بازارچه مرزی و منطقه ویژه بوده است. اعتراض رانندگان به این است که لاین خروجی کافی برای آنها وجود ندارد و در واقع تنها یک لاین برای رفت و برگشت دو ماشین وجود دارد.

این راننده خاطرنشان کرد: رانندگان ما از نقطه صفر با مشکلات بسیاری مواجه هستند و با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، خودروهای افغان بدون نوبت وارد مرز ایران می‌شوند اما خودروهای ایرانی در مرز افغانستان باید دو شب متوقف باشند. همچنین امکانات و خدمات مناسبی در اختیار رانندگان ایرانی وجود ندارد.

***رفع  مشکلات  گمرک نیازمند همکاری افغانستان

 دراین حال فرماندار تایباد گفت: برای برطرف کردن مشکلات تردد در گمرک دوغارون و اسلام قلعه نیاز است مسولان گمرک کشور ایران و افغانستان با هم همکاری بیشتری داشته باشند.

حسین شرافتی راد در دیدار با روسای گمرک دوغارون و هرات که در فرمانداری شهرستان مرزی تایباد برگزار شد، اظهار کرد: این دیدار در راستای پیگیری توقف 600 کامیون در مرز دوغارون و انتظار برای ورود به افغانستان انجام شده تا مشکلات موجود بررسی و مرتفع شود.وی در ادامه افزود: با یک برنامه‌ریزی دقیق و برقراری تعامل و مراودات بیشتر هر دو کشور و نیز ارائه خدمات مناسب به رانندگان هردو طرف درصد رضایتمندی بیشتر شده و این امر سبب توسعه اقتصادی و امنیتی در ایران و افغانستان می‌شود.

شراقتی راد با اشاره به اهمیت این دو گمرک اظهار کرد: گمرک دوغارون و اسلام قلعه با قدمتی دیرینه در اقتصاد دو کشور نقش موثری دارند و این پیشرفت و توسعه اقتصادی هم برای مردم و هم تجار حائز اهمیت بوده و برای رسیدن به این مهم طرفین باید تلاش بیشتری انجام دهند.

نماینده عالی دولت در شهرستان مشکل اصلی صف طولانی تریلی‌های ترانزیت را فراهم نبودن بسترهای مناسب در کشور همسایه دانست و تصریح کرد: در حال حاضر 10 باسکول در گمرک منطقه ویژه دوغارون و بازارچه مرزی دوغارون فعال است و از سه طریق کامیون‌های ترانزیتی و صادراتی را به افغانستان ارسال می کند، اما گمرک افغانستان تنها یک دستگاه باسکول در اختیار دارد که این امر باعث ازدحام کامیون ها در پشت مرز شده است.

در ادامه این دیدار رئیس گمرک هرات گفت: این دو گمرک یک واحد از یک خانواده هستند و مشکلات در گمرک مربوط به هر دو کشور است که باید برای رفع آن به صورت هماهنگ و متحد عمل کرد.محمدانور رحمانی برطرف کردن مشکلات گمرک را مهم دانست و افزود: برای رضایتمندی رانندگان ترانزیت نیاز به یک سری خدمات از طرف کشور افغانستان است که باید بسترسازی شده تا نتیجه آن که رونق اقتصادی و تجاری است را مشاهده کنیم.

مدیر گمرک دوغارون هم گفت: از عصر روز پنجشنبه تردد تریلی‌ها انجام پذیر نیست که بخشی از این عدم تردد مربوط به مشکلات گمرک و بخش عظیمی از آن به نهادهای امنیتی در کشور افغانستان مربوط می‌شود که لازم است با انجام بازدیدهای میدانی مرتفع شود.