به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، اردوی اول از هفتمین دوره آموزشی شعر جوان آفتابگردان‌ها، در دومین روز برگزاری به کار خود ادامه داد. در روز دوم نیز همچون روز نخست، شاعران جوان با حضور در کارگاه‌ها و کلاس‌های متنوع از حضور اساتید و شاعران سرشناس کشور بهره بردند. 

در همین چارچوب، اولین کلاس با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین حامد رحمت کاشانی، استاد حوزه و دانشگاه و با موضوع «شعر و شاعری در سیره اهل بیت (ع)» برگزار شد.

ائمه از هر شعری صِرف همسو بودن حمایت نمی‌کردند

 او در ابتدا با بیان اهمیت خاص شعر و شعرا در نزد اهل‌بیت (ع) گفت: «اهل‌بیت بین شعرا و دیگران فرق می‌گذاشتند و این کاملاً واضح است و ضمناً باید توجه داشت که کار اهل‌بیت (ع) همواره از روی حکمت بوده و عبث نیست».

رحمت کاشانی سپس با بیان برخی مصادیق از تجلیل شعرا توسط ائمه (ع) افزود: «در برخی موارد می‌بینیم که برخی شعرا با وجود برخی فسادها، باز از جانب ائمه (ع) شاعر اهل‌بیت خطاب شده‌اند. باید پرسید، چرا این‌ها این‌قدر مورد عنایت بوده‌اند؟»

وی در ادامه با تشریح برخی شرایط دوره ائمه، اعم از اختناق و همچنین حمایت شاهان از شعرای همسویشان گفت: «در آن شرایط که حرف حق زدن بسیار هزینه داشت، دفاع از جبهه حق و مبارزه با ظلم، واقعاً کار ارزشمندی بود که با توجه به ماندگاری و نفوذ شعر به بهترین شکل از شعرا برمی‌آمد».

این استاد حوزه و دانشگاه سپس با اشاره به ابیات ماندگاری که در طول تاریخ سبب تخریب جبهه باطل‌ شده‌اند، در تشریح ماندگاری این ابیات گفت: «همه، مخاطب منبر و اهل علم نیستند، ولی زبان شعر، زبان عموم است و تمام طیف‌ها و سلایق، مخاطب آن هستند. برای همین خود ائمه نیز گاهی از اشعار عامه در کلامشان استفاده کرده‌اند؛ زیرا استفاده از خصوصیات زبانی حافظه‌ها را تسخیر می‌کند.»

او در ادامه این نکته را متذکر شد که اهل‌بیت (ع) در عین حمایت ویژه شعرایی که از حق دفاع می‌کردند، هر کلام موزونی را شعر نمی‌گفتند و از آن به‌صرف همسو بودن حمایت نمی‌کردند.

رحمت کاشانی، سپس با ذکر برخی نمونه‌های تاریخی در این موضوع اضافه کرد: «فقط موضوع حرف خوب نیست. باید ویژگی‌های شعر در کلام وجود داشته باشد و این بسیار مهم است».

او با بیان اینکه شاعری ذوق و استعدادی است که خدا در افراد محدودی نهاده است، آن را نوعی بعثت از طرف خدا دانست و افزود: «این ذوق و قریحه برای شاعر فرصت است. البته می‌شود آن را در هر چیزی خرج کرد. ولی باید توجه داشت که این ذوق حاصل بعثت الهی است و باید آن را تنها در راه حق خرج کرد».

در پایان سخن نیز، وی شاعران را به دوری از تلاش‌های بیهوده برای دیده شدن و همچنین مطالعه آثار گران‌مایه‌ای چون نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه توصیه کرد.

شعر، مانند پدیده‌های مهمی چون عشق و زندگی، تعریف‌ناپذیر است

پس از اتمام این کلاس شاعران جوان در کلاس «عناصر شعر» با حضور محمد مهدی سیار، شاعر و استاد دانشگاه حضور یافتند. در ابتدای این جلسه شاعر «رودخوانی» با اشاره به آیه بیست و چهارم سوره ابراهیم گفت: «همان‌گونه که قرآن می‌گوید، سخن پاک و نیکو همچون درختی است که ریشه‌اش ثابت و استوار و شاخه‌هایش در آسمان است».

او سپس با طرح این سؤال که شعر و تعریف آن چیست؟ گفت: «این پرسش که مؤلفه‌ها و عناصر شعر چیست، ارتباط بسیار نزدیکی با این دارد که خود شعر چیست؟ و اصلاً گاهی این دو یکی می‌شوند؛ زیرا تعریف در بعضی مواقع، تعریف به مؤلفه‌هاست».

سیار در ادامه با اشاره به تعریف قدما از شعر گفت: «مشهور است که شعر کلامی است موزون، مقفا و مخیل. و می‌بینید در این تعریف شعر با مؤلفه‌هایش تعریف شده است. البته نمی‌توان گفت که شعر این است و غیر این نیست و این حرف را درباره هیچ تعریف دیگری از شعر نیز نمی‌توان عنوان کرد».

وی سپس با بیان اینکه شعر مانند برخی دیگر از پدیده‌های مهم جهان مانند زندگی، عشق و خوشبختی تعریف‌ناپذیر است، افزود: «شعر به خاطر سیال و پیچیده بودنش مدام در طول زمان تعریفش تغییر کرده است و شعرا اصولاً به آن الزاماً پایبند نبوده‌اند؛ و ضمناً علاوه بر تعریف شعر، تعریف مؤلفه‌های شعر نیز مدام در حال تغییر بوده است».

این شاعر در ادامه با بیان و شرح برخی از عناصر شعر از قبیل خیال، موسیقی، اندیشه، عاطفه و زبان. تمام آن‌ها را سرچشمه گرفته از حقیقت جهان و مفهوم کثرت در عین وحدت دانست و گفت: «علت آنکه آرایه‌های ادبی، موسیقی و باقی عناصر شعر زیبا هستند، این است که همه آن‌ها بیان ویژگی اصلی این جهان و ما که وحدت در عین کثرت است، هستند و اغلبشان نیز به سبب یگانه کردن کثرات عالم است».

این استاد دانشگاه در پایان کلام خود با اشاره به اینکه این بحث محل ورودی به بحثی گسترده و جدی است به شاعران جوان توصیه کرد تا به تأمل و گفتگوی بیشتر در این باره بپردازند.

روش شعری قیصر، همچون حافظ تصریح‌گریز است

پس از آن، نوبت به زهیر توکلی رسید تا در کلاس «درآمدی بر شعر قیصر امین‌پور» شاعران جوان را هر چه بیشتر با شخصیت این شاعر بزرگ و شاخص معاصر آشنا کند.

وی در ابتدای گفتگو از شاعران جوان خواست تا سوالاتشان را پیرامون شعر او بپرسند تا بحث پیرامون قیصر و شعر او اینگونه آغاز شود.

توکلی در پاسخ به سؤال اول که درباره نحوه ارتباط قیصر با قرآن بود، با بیان اینکه نحوه انعکاس معانی بیرون از شعر در شعر متفاوت است و چگونگی آن جای بحث دارد، گفت: «این تأثیر در شعر قیصر بیشتر پنهانی و زیرپوستی است که البته می‌توان آن را به کرات مشاهده کرد.» 

وی در ادامه در پاسخ به سؤالی پیرامون علت محبوبیت قیصر گفت: «قیصر آدم پنهان‌کاری بود و راحت مواضعش را اعلام نمی‌کرد و عقایدش را جار نمی‌زد. برای همین هم اغلب از طیف‌های مختلف او را دوست دارند».

توکلی در ادامه به بیان دلیل این پنهان‌کاری پرداخت و آن را بیشتر منطبق بر شخصیت قیصر دانست و افزود: «روش شعری قیصر همچون حافظ تصریح‌گریز است. او در اشعارش بسیار از ایهام استفاده کرده که مؤید بسیار خوبی بر این امر است».

وی در ادامه در جواب پرسشی پیرامون شاعران معاصر اثرگذار بر قیصر، فروغ فرخزاد را مؤثرترین شاعر معاصر بر شعر قیصر دانست و افزود: «البته این اثرپذیری در اغلب موارد زیرپوستی و نامحسوس است، ولی در مواردی نیز کاملاً مشخص می‌شود».

توکلی در ادامه با اشاره به تأثیرپذیری قیصر از سایر شعرای معاصر از جمله نصرت رحمانی و طاهره صفارزاده گفت: «شاعر باید ‌هاضمه داشته باشد و بتواند بهترین اشعاری را که می‌خواند به زبان خودش بگوید. او باید همه‌چیز بخواند ولی در هنگام گفتن باید دقت کند که کدام کلمه و حتی کدام حرف می‌تواند حس او را منتقل کند. در این صورت کار او دیگر تقلید نیست و اثر او کاملاً اصیل و اورجینال خواهد بود؛ مانند آثار قیصر که در عین اثرپذیری کاملاً منحصربه‌فرد و ویژه‌ اوست».

پس از اتمام سؤالات، توکلی با خواندن چندین نیمایی از آثار قیصر امین پور به بررسی عناصر و ارتباطات موجود در اشعار پرداخت و با انتقاد از این حرف که قیصر از ایدئولوژی شروع کرد و بعد از ایدئولوژی گذشت، گفت: «قیصر تنها از استفاده صریح ایدئولوژیک عبور کرد، ولی همواره یک اصل قطعی و ثابت را در تمام اشعارش حفظ کرد که البته اصلی مبهم است و می‌تواندعشق، خدا و حتی امام زمان باشد.»

او در پایان با بیان اینکه قیصر شاعر وضع موعود و منتقد به وضع موجود است، گفت: «قیصر شاعر انقلاب بود، شاعر مسلمان بود و تا آخر هم همان‌طور ماند اما به سبک خودش آن را ابراز می‌کرد. او هرگز از آرمان‌خواهی دست نکشید چون از عمق جان به وضع موعود اعتقاد داشت».

بعد از اتمام سومین کلاس روز دوم، شاعران آفتابگردانی پس از اقامه نماز و صرف ناهار باز در سالن اجتماعات گرد هم جمع شدند تا برای دومین بار، اشعار خود را در معرض نقد اساتید و شاعران مطرح کشور قرار دهند.

در این جلسه که با حضور میلاد عرفان پور، امیر مرادی و محمدرضا طهماسبی برگزار شد، محمد نعمت‌دوست، احمد ایزدی، غلامرضا فرزانیان، علی مقدم موسی‌آباد، محمدصادق امیری‌فر، حمیدرضا محمودزاده و محمدرضا رضایی به شعرخوانی پرداختند.

در پایان روز نیز شاعران آفتابگردانی، مجتمع آدینه را به مقصد حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) ترک کردند تا از فیض زیارت سیدالکریم (ع) بهره‌مند شوند.

اولین اردو از هفتمین دوره آموزشی شعر آفتابگردان‌ها که به همت مؤسسه شهرستان ادب و با حضور اساتید برجسته و شاعران بنام ملی در قالب کلاس‌ها و کارگاه‌های متنوع آموزشی برگزار می‌شود، امروز جمعه 12 مرداد به کار خود پایان خواهد داد.

منبع: فارس

انتهای پیام/