همراهان بیماران شهرستانی خانواده‌هایی آبروداری هستند که از سر ناچاری باید روز و شب را در حیاط بیمارستان یا روی آسفالت داغ پیاده راه‌های بیرون بیمارستان و یا در بهترین شرایط در خودروهایشان بگذرانند. این‌ها بی‌خانمان نیستند، اما مجبورند از چند روز تا چند هفته و یا بیشتر این شرایط را به امید بهبودی بیمارشان سپری کنند.

آقای کریمی همراه یکی دیگر از بیماران می‌گوید همراه پدر بیمارش از شهرستان آمده و در این شهر غریب است و بیمارستان هم جایی برای استراحت همراه بیماران ندارد.سه شب است مجبورشده در پیاده رو کنار بیمارستان روی کارتن بخوابد.

او ادامه می‌دهد: همراهان دیگر هم وضعیتشان اصلاً خوب نیست. در این هوای گرم آدم سالم هم اگر چند روز و شب را کنار خیابان بگذراند، بیمار می‌شود. حالا که خستگی و نگرانی خانواده بیماران هم به آن افزوده می‌شود، شرایط سخت‌تر خواهد شد.

• شاید باور نکنید، اما خیلی سخت است!

چند قدم آن طرف‌تر خانم و آقای میانسالی نشسته‌اند. از حصیری که انداخته و وسایل همراهشان می‌توان حدس زد مدت طولانی‌تری را اینجا بوده‌اند. خانم و آقای بیگدلی به دلیل بستری شدن دختر جوانشان در بیمارستان، از شهرستان آمده و جایی برای ماندن ندارند. آقای بیگدلی می‌گوید: دخترمان سرطان دارد. چون در شهر خودمان امکانات لازم وجود نداشت به این بیمارستان آمدیم و اکنون پنج روز است که اینجاییم.

او می‌افزاید: شاید باور نکنید، اما خیلی سخت است. در این شهر جایی نداریم و کسی را هم نمی‌شناسیم. ظرفیت همراه سرای بیمارستان هم محدود است. حتی بیمارستان هم محوطه،صندلی‌ها و سایبانی برای استراحت ندارد، همسرم اغلب کنار دخترم است، اما من مجبورم شب را هم همین جا کنار خیابان بمانم چون دلم نمی‌آید آن‌ها را در این شهرغریب تنها بگذارم.

• درد خیابان خوابی و بی‌سرپناهی در غربت

خانم بیگدلی در ادامه صحبت همسرش می‌گوید: وضعیت همراه بیمارانی هم که اتاق بیمار هستند، بهتر از همراهان بیرون نیست. فضای اتاق‌ها کوچک است. بین دو تخت یک صندلی برای همراه گذاشته‌اند که جای تکان خوردن هم ندارد. برخی از همراهانی که بیرون از محوطه بیمارستان در گوشه و کنار خیابان نشسته‌اند، خودشان هم بیمار شده‌اند. هیچ کسی دوست ندارد شب روی پیاده‌رو خیابان و یا چمن بخوابد. آن‌ها خیلی خسته می‌شوند و هیچ امکاناتی در اختیارشان نیست و....

البته این همه ماجرا نیست؛ در سرمای زمستان مشکلات همراهان بیماران چندین برابر می‌شود چراکه قصه همراهان بیمار، قصه پرغصه آدم‌هایی است که از بنیه مالی ضعیفی برخوردارند و امکان پرداخت کرایه هتل و یا مسافرخانه را ندارند و علاوه برآلام تیمارداری، خیابان خوابی و بی‌سرپناهی در شهرهای قریب هم به دردهایشان اضافه شده است.

• رسیدگی به وضعیت همراهان بیمار در دستور کار وزارت بهداشت

سال ۹۳ وقتی وزیر بهداشت خبر از اجرای طرح تحول نظام سلامت داد، وعده کرد تا هزینه‌ها و آلام بیماران برای درمان به حداقل برسد، رسیدگی و سامان‌دهی به وضعیت همراهان بیماران هم در دستورکار مسئولان وزارت بهداشت قرار گرفت تا خانواده‌هایی که برای درمان عزیزانشان از شهرهای کوچک به تهران و سایر کلانشهرهای کشور می‌آیند، مجبور به اُتراق در محوطه بیمارستان‌ها یا نشستن در پیاده روها و فضای سبز اطراف بیمارستان‌ها نشوند.

گشت و گذاری کوتاه در خبرها برای مرور وعده‌های مسئولان وزارت بهداشت درباره اسکان دادن به همراهان بیماران شهرستانی کافی است تا مشخص شود با اینکه اسکان این خانواده‌ها بخشی از دغدغه‌های این مسؤولان بوده اما تا امروز غیر از اقدام‌هایی ناچیز، کاری برای همراهان سرگردان بیماران صورت نگرفته است.

به رغم تأسیس چندین «همراه سرا» از سوی خیران سلامت؛ باز هم دراطراف اغلب بیمارستان‌های جنرال دولتی، خانواده‌هایی هستند که مجبورند برای همراهی با بیمارشان، روز و شب را در محوطه یا خیابان‌های اطراف بیمارستان یا خودروهای شخصی‌شان سپری کنند.

• همراهی مردم و مؤسسات خیریه

دکتر محمد نصیری؛ مدیرکل خیریه مؤسسات سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه ایجاد «همراه سرا» جزو تکالیف بیمارستان‌ها نیست، می‌گوید: به رغم اینکه ایجاد و مدیریت «همراه سرا» جزو وظایف ذاتی وزارت بهداشت و بیمارستان‌ها نیست، اما این مهم جزو وظایف انسانی همه دستگاه هاست چراکه توجه به شرایط روحی بیمار و همراهان او در روند درمان بسیار حائز اهمیت است.

وی ادامه می‌دهد: وزارت بهداشت وبیمارستان‌ها هیچ بودجه‌ای برای تأسیس و ساخت «همراه سرا» ندارند و ایجاد «همراه سرا» برای همراه بیماران فقط با همکاری و مشارکت مردم و خیران امکان پذیر است. به طوری که از سال ۹۴ وزارت بهداشت در یک فراخوان از مردم و خیران برای ایجاد این مکان‌ها دعوت کرد، تا امروز با همراهی مردم و مؤسسات خیریه ۷۳ باب «همراه سرا » در سطح کشور ایجاد شده که از این تعداد ۹ باب در تهران، ۶ باب در شیراز و سه باب در مشهد ایجاد شده و ۸۰ درصد آن‌ها توسط مردم و خیران اداره می‌شود.

دکتر نصیری ادامه می‌دهد: مهم‌ترین مشکل ایجاد «همراه سرا »در استان‌های مختلف کشور بویژه تهران مسئله زمین است و اگر تأمین زمین از سوی مدیران شهری انجام شود، خیران آمادگی ساخت آن را دارند، همان طور که تاکنون نیز ۹۰ درصد «همراه سرا»‌های کشور توسط خیران و دو مورد از سوی شهرداری تهران ساخته شده است.

وی درخصوص اداره «همراه سرا»‌ها نیز می‌گوید: موضوع اداره «همراه سرا»‌ها نیز باید در چارچوبی قرار گیرد که علاوه بر ایجاد محلی امن برای استراحت به بعد روحی همراهان بیمار نیز توجه شود و بستری برای جلب مشارکت مردم، خیران و همچنین تعامل و همکاری مددکاران در زمینه رفع مشکلات بیماران نیازمند و خانواده‌های آن‌ها در اقصی نقاط کشور ایجاد شود.

مدیرکل خیریه مؤسسات سلامت وزارت بهداشت از ایجاد شبکه «همراه سرا»‌های کشور تا پایان تابستان سال جاری خبر می‌دهد و می‌افزاید: با راه‌اندازی «شبکه مؤسسات خیریه همراه سراها»، همراه سراهای سراسر کشور با هم مرتبط خواهند شد تا اسکان بیماران و همراهان آن‌ها از یک شهر به شهر دیگر (با مدیریت مردم و خیران) فراهم شود.

• ایجاد همراه سرا جزو وظایف وزارت بهداشت و درمان نیست

دکتر بهروز بنیادی؛ عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز می‌گوید: قبل از ایجاد «همراه سرا» بهتر است با تعریف قطب‌های درمانی در سطح استان‌ها، تمرکز درمان را از بیمارستان‌های مرکز استان‌ها دور کنیم و بخشی از امکانات تخصصی و فوق تخصصی را در شهرستان‌ها ایجاد کنیم تا سفرهای درمانی بیماران کاهش یابد.

وی ادامه می‌دهد: بیمارستان‌ها مسئولیتی برای ایجاد اقامتگاه «همراه بیمار» ندارند ونباید این بار را بر دوش آن‌ها انداخت چراکه ایجاد «همراه سرا» جزو وظایف وزارت بهداشت و درمان نیست و فقط می‌توان با کمک خیران سلامت و همکاری مدیران شهری این نیاز مهم را تأمین کرد.

دکتر بنیادی تصریح می‌کند: ایجاد «همراه سرا» جزو وظایف مدیریت شهری (استانداری، شورای شهر و شهرداری) است و می‌توانند با استفاده از پتانسیل خیران سلامت و سایر نهادهای حمایتی به این بخش ورود پیدا کنند.

• کلام آخر

روزانه هزاران بیماران شهرستانی برای بهره‌مندی از خدمات تخصصی یا فوق تخصصی راهی کلانشهرها می‌روند و دشواری سفر از دور دست‌ها را به امید بهبودی به جان می‌خرند.

به رغم اینکه وزارت بهداشت طی سال‌های اخیر، بر تعداد بیمارستان‌های جدیدالتأسیس افزوده است،این واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد که اجرای طرح تحول سلامت هم نتوانسته از مراجعه بیماران شهرستانی به کلانشهرهایی نظیر تهران، مشهد. شیراز پیشگیری کند.

زیرا کمبودهای درمانی در شهرستان‌ها، همچنان خودنمایی می‌کند و کم نیستند همراهان بیمارانی که گرچه ایجاد مکان امن برای اسکان همراهان در حیطه مدیریت شهری قرار می‌گیرد و جزو وظایف وزارت بهداشت نیست، اما مسئولان این وزارتخانه معتقدند می‌توان گره سرگردانی همراهان بیماران را به دست پرتوان خیران باز کرد، اما لازم است مدیران شهری زمین مناسب برای ساخت همراه سرا به مدیریت خیریه و مؤسسات سلامت وزارت بهداشت واگذار کنند.