به گزارش گروه فرهنگی قدس آنلاین، از سرفصل‌های بحث امر به معروف، بررسی حکمت لزوم امر به معروف و پاسخگویی به این پرسش است: فلسفه امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ چرا خدای سبحان امر به معروف را واجب قرار داده است؟ دلیل و علت لزوم امر به معروف چیست؟ بانوی بانوان جهان، حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا(س) در خطبه فاطمیه، در مسجد پیامبر اعظم(ص) در مدینه پاسخ این پرسش را داده‌اند. در بخشی از آن خطابه جامع و پرمحتوا، در ارتباط با دلیل و سبب وجوب امربه معروف فرموده‌اند: «فجعل‌الله... الامر بالمعروف مصلحه للعامه. خداوند امر به معروف را برای مصلحت عموم قرار داده است.(۱)
در این جمله کوتاه حقایق و ارزش‌های بزرگ و روشنگر و آموزنده فراوانی در ارتباط با امر به معروف وجود دارد. امر به معروف را خدای سبحان، قرار داده و «جعل» کرده است. بنابراین لزوم، امر به معروف در آغاز یک حقیقت وحیانی و الهی بوده است. فهم «جاعلیت الهی» امر به معروف، موجب ترویج این فریضه می‌گردد و جهانیان را به سوی عمل به این دستورالهی فرا می‌خواند. جاعل امر به معروف، هستی بخش جهان و رب‌العالمین است، پس باید همه جهانیان در اجرای این فرمان جاویدان و ابدی پروردگار و خالق جهان پیشگام شوند. حکمت و دلیل قراردادن امر به معروف در آموزه‌های وحیانی و در شریعت اسلامی چه بوده است؟ سیده نساء العالمین در این خطبه در مسجدالنبی پاسخ این پرسش را داده است. «مصلحت عامه» علت واجب قراردادن امر به معروف بوده است.
 در همین بیان زیبا، درس‌های بی‌پایان و سازنده‌ای نهفته است. چرایی لزوم امر به معروف را باید در آثار و برکات عمومی آن جست ‌و جو کرد. مصلحت چیست؟ راغب اصفهانی در قرن پنجم هجری نوشته است: «صلاح ضد فساد است و صلاح و فساد در بیشتر موارد استعمال، به افعال و رفتارها اختصاص دارند و در قرآن یک بار در مقابل فساد و بار دیگر در مقابل سیئه قرار دارد.(۲)
 مصلحت ضد مفسده است. مصلحت و مفسده از زوج‌های متضاد در فرهنگ اسلامی بوده‌اند که مفهوم هریک از آن‌ها با توجه به ضد آن روشن می‌گردد و درک خواهد شد. «مصلحت» به معنای مایه خیر و سعادت و نیک‌اندیشی و نیکوکرداری و سود و نفع حقیقی است. امر به معروف راه اصلاح فرد و جامعه می‌باشد. با امر به معروف فساد و سیئه نابود می‌گردد. 
فرزند صدیقه طاهره؛ امام حسین(ع) برای اصلاح امت اسلامی و امربه معروف قیام کرد و به شهادت رسید و دارای لقب ابدی سیدالشهدا گردید. بی‌تردید اصلاح فعل، با اصلاح نیت تحقق می‌یابد.«مصلحت» همان التزام عملی به احکام شرعی و انطباق کامل نیت و گفتار و رفتار، با قوانین الهی و شریعت است. فساد و مفسده بیرون آمدن انسان از وضع مطلوب و خارج شدن او از اعتدال، و انحراف او از مقتضای طبیعت اصلی است. مصلحت کوشش و تلاش صادقانه برای قرار گرفتن فرد و جامعه در بهترین وضعیت بر اساس عقل و شرع است، همان وضعیتی که رضایت خدا و پیامبر و دختر پیامبر و امامان از ذریه آن‌ها را به همراه دارد. 
فاطمه زهرا(س) در این رهنمود الهی خویش تصریح فرموده‌اند که خداوند عزوجل امر به معروف را برای مصلحت عامه قرار داده است. واژه عامه بیانگر قلمرو و گستره بی‌پایان آثار و منافع امر به معروف می‌باشد. این اثر بزرگ به افراد خاص و صنف و گروه و نژاد و زبان خاص و ملت خاص و شهر خاص اختصاص ندارد و شامل همه می‌گردد. همه از امربه معروف، سود و بهره و منفعت می‌برند، زیرا امربه معروف، مصلحت همگان را در بردارد و برای همه خوب است و راه اصلاح و سعادت همه مردم است. 
خداوند امر به معروف را برای مصلحت عموم مردم واجب ساخته است. بنابراین باید امربه معروف، با روش‌های مؤثر و شیوه‌های جذاب و با به کارگیری مهارت‌های نفوذ در دل‌ها، انجام شود تا مصلحت عمومی را در برداشته باشد. با امر به معروف، همه مشکلات و معضلات و بحران‌های سیاسی و اخلاقی و اقتصادی و فرهنگی جامعه، کنترل و مهار می‌شود و حل می‌گردد و با آن مصلحت همگانی تحقق خواهد یافت.

منابع:
۱ - من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج۳، ص۵۶۸، علل الشرایع، ج۱، ص۲۴۸، الاحتجاج شیخ طبرسی، ج۱، ص۹۹، کشف الغمه فی 
معرفه الائمه علیهم‌السلام، ج۱، ص۴۸۴، روضه المتقین، ج۹، ص۲۷۹، الوافی، ج۵، ص۱۰۶۳، وسائل الشیعه، ج۱، ص۲۲، بحارالانوار، ج۶، ص۱۰۷، ج۲۹، ص۲۲۳، عوالم العلوم و المعارف، ج۱۱، ص۶۶۰ و ص۹۱۱
۲ - المفردات فی غریب القرآن، ماده صلح، ص۲۸۴

انتهای پیام/