قدس آنلاین- تکتم بهاردوست: با اینکه روضه و روضه خوانی از دیرباز درتاریخ ایران وایرانیان ذکر شده است ، اما منابع مستند تاریخی، پیدایش جلسات روضه خوانی در ایران را به زمان صفویان نسبت میدهند.
شاید ریشه نامگذاری نوحه خوانی برای ائمه و اینکه مجالس ذکر مصیبت برای ائمه، «روضه» نامیده شده هم این باشد که آن زمان نوحه خوانان، از روی کتاب «روضه الشهدا» نوشته ملاحسین کاشفی سبزواری مصایب ائمه را نقل می‌کردند و احتمالا رفته رفته، مجالس ذکر مصیبت را «روضه» نامیدند.
این کتاب که کمی قبل‌تر از روی کار آمدن صفویان به زبان فارسی نوشته شد، حاوی مطالبی درباره اتفاقاتی که در کربلا رخ داد و مصایبی بود که بر اهل بیت وارد آمده است .بنابراین کسانی که از روی این کتاب برای مردم می‌خواندند «روضه خوان» نامیده شدند.
بعدها در زمان قاجار نیز این روضه خوانی‌ها ادامه پیدا کرد و تعزیه و پرده خوانی نیز به وجود آمد و تمام اینها دست به دست هم دادند تا مجالس روضه رونق بگیرند و سینه به سینه به نسل‌های بعد منتقل شود.
از همان ابتدا اما مجلس روضه خوانی همیشه ساده و صمیمی و با پذیرایی با یک استکان چای برگزار میشده است، دعا یا سوره‌ای از قرآن و یا زیارت عاشورا را نوبتی یا دسته جمعی می‌خواندند و منتظر می‌شدند تا روضه خوان بیاید و برنامه روضه خوانی ادامه پیدا کند. اما اکنون دراین مجالس چه می‌گذرد؟
در این چند سال اخیر بعضی افراد این روضه‌ها را با چنان تجملاتی برگزار میکنند که برغم برگزاری مجالس روضه زمانی که بضاعت مالیشان مناسب نیست ، خجالت میکشند مراسمشان را برگزار کنند چون از پس مخارج آنچنانیش بر نمی‌آیند. اما آیا این گونه مجالس به این همه تجملات نیاز دارد؟ این همه تجملات چه میزان برای مجالسی روضه خوانی آفت محسوب میشود؟ اینها سئوالاتی است که در گفتگو با صاحبان اندیشه مطرح کرده ایم.
حجت الاسلام سید مهدی واعظ موسوی با اشاره به اینکه هر چیزی را آفتی است و آفت این گونه مجالس هم گاهی وجود برخی افراد بیسواد در نقل احادیث و وقایع کربلا است گفت: در روایات به صراحت به این نکته اشاره شده است که هر چیزی آفتی دارد و مطمئنا این گونه مجالس هم به دور از آسیب نیست و شاید بشود از وجود برخی افراد و روضه خوانانی که ممکن است به هر شکل سواد حوزوی نداشته باشند یاد کرد.همچنین بانوانی که به عنوان سخنران یا روضه خوان در این مجالس حضور پیدا میکنند باید در این زمینه ها مطالعه داشته باشند و به جای هر گونه بحث‌های بی اساس آموزه‌های دینی و احکام را بیان کنند که شرط بیان این مسائل هم اطلاعات کامل و اشراف آن‌ها به مسائل دینی و احکام است.
این واعظ دینی اضافه کرد: مجلس امام حسین (ع) به قولی شکستنی است و باید با احتیاط به آن نزدیک شد ما نمی‌توانیم به هیچ عنوانی و با ادعای روشنفکری دینی دست به ترکیب و شکل این گونه مجالس بزنیم. مجالس امام حسین (ع) دار الشفاء است و نباید برای چشم و همچشمی یا به رخ کشیدن خیلی چیزها این گونه مجالس را به سالن مد تبدیل کنیم نباید تحت هیچ شرایطی سر سوزنی از آن سادگی و صمصمیت قدیمی این مجالس کم شود.
وی افزود:هرچه مجالس امام حسین(ع) تشریفاتی‌تر و پر زرق و برق تربرگزار شود از آن ماهیت و یکرنگی که باید داشته باشد کم میشود و دیگر دارالشفاء نیست. این گونه مجالس باید برای هر چیزی که در آن وجود دارد سم زدایی و میکروب کشی شود ما نمی‌توانیم به هر شکلی به این دار الشفاء وارد شویم ، نمی‌شود با تفاخر وارد این مجالس شد. البته این را هم بگویم که این که صاحب مجلس دوست دارد از مهمانان روضه امام حسین (ع) با بهترین غذا وخوراکی پذیرایی کند اصلا چیز بدی نیست ولی دیگر نگذاریم که این گونه موارد به یک فرهنگ تبدیل شود.
دکتر غلامرضا حسنی جامعه شناس نیز تغییر شکل این گونه مجالس را متاثر از تغییر سبک زندگی دانست و گفت: تغییر الگوهای رفتاری مذهبی تابعی است از تغییر در سبک زندگی که در جامعه ای که رو به توسعه است اتفاق می افتد. البته متاسفانه اتفاق دیگری که در جامعه ما در حال وقوع است چون یک جامعه مصرفی است و هنوز نتوانسته است جایگاه تولیدی اش را پیدا کند و اقتصاد نفتی دارد این است که الگوی های رفتاری اش با افزایش میزان رفاه به سمت رفتارهای مذهبی هم سوق پیدا کرده اند و بنابراین انگار نوعی اشاعه فرهنگی رخ می دهد که تغییرات در سبک پوشش، در سلسه مراتب ارزش ها، تغییرات در الگوهای رفتاری در حوزه جوانان، نوجوانان و ... اتفاق افتاده است.
وی ادامه داد: برای همین می توانیم بگوییم این اتفاقات الان از یک الگوی تظاهری مصرف یا مصرف تظاهری نشات می گیرد. که در مصرف تظاهری می خواهد نمادی از طبقه باشد بنابراین به اینگونه جنبه نمایشی پیدا می کند.
این جامعه شناس افزود: دقیقا به همین علت است که در مجالس روضه خوانی هم به مانند دیگر مجالس زنانه آن تظاهر، ریخت و پاش و گفتمانها نمود پیدا می کند ولی چون جایگاهی برای این تظاهر در عرصه های دیگر پیدا نکرده آن زمان ممکن است در برخی از طبقات اجتماعی در مجالس خودش را نشان بدهد. که اگر از این تجملی شدن در حوزه دینی جلوگیری نشود مسلم بدانید که این ها گسترده شده و ممکن است چه بسا پیامدهای منفی این قضیه از پیامدهای مثبت آن بیشتر شود. چون این مجالس گذارهای جامعه شناسی و تربیتی ما هستند و برای تداوم باید مورد مراقبت قرار بگیرند.
انتهای خبر/
نظر شما