به گزارش قدس آنلاین، هر ساله در ایام اربعین حسینی (ع) جمعیت زیادی را می بینی که سیاه پوشیده و خود را آماده عزداری برای سید و سالار شهیدان می کنند. گروهی خود را به کربلا رسانیده و گروهی دیگر در شهرهای خود مجالس روضه و ذکر مصیبت اقامه می کنند. براستی اهمیت اربعین و زیارت آن برای شیعیان در چیست؟ درهمین زمینه گفت و گوی مفصلی با حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمدرضا جواهری، عضو هیات علمی‌دانشگاه فردوسی مشهد انجام دادیم که از نظرتان می گذرد:
** اهمیت زیارت اربعین برای شیعیان در چیست؟
*** زیارت اربعین یکی از مهمترین منابعی است که می توانیم به فلسفه انقلاب عاشورا پی ببریم. بهترین منبع برای شناخت چیستی و چرایی و فلسفه انقلاب عاشورا کلام معصومین علیهم‌السلام است. گفتار امامان علیهم‌السلام درباره حضرت سیدالشهداء روشنگر ساختار ماهیت دینی حماسه حسینی است. پس از شهادت حسین‌بن علی علیهما السلام در کربلا حقیقت قیام و چیستی و چرایی آن را اهل بیت علیهم‌السلام در قالب زیارت‌نامه‌های متعدد در مناسبت‌های متفاوت تبیین کرده اند. متن این زیارت نامه‌ها، منبع بی‌نظیر و مرجع معتبر و اصلی برای شناخت ابعاد گوناگون انقلاب عاشورا وقیام و حماسه حسینی است.
«زیارت اربعین» که در روز اربعین قرائت می‌گردد یکی از همین زیارت‌نامه‌های معتبر با ارزش و راهگشاست. اهداف قیام امام حسین‌علیه‌السلام بخش اصلی ماهیت نهضت حسینی را تشکیل می‌دهد. پرسش اساسی و مهم در ارتباط با نهضت حسینی مسئله هدف شناسی و علت و انگیزه قیام است.
سؤال اصلی درباره حوادث عاشورای سال ۶۱ هجری این است که چرا حسین‌بن‌علی علیهما السلام قیام کرد و شهید شد؟ امام صادق علیه‌السلام در متن زیارت اربعین پاسخ این پرسش را داده‌اند. ایشان در قسمتی از زیارت اربعین درباره انگیزه و هدف امام حسین علیه‌السلام فرموده‌اند: "فاَعذَرَ فی‌الدعاء و منح النّصح و بذل مُهجَتَهُ فیک لیستنقذ عبادَک مِن الجهاله و حیره الضلاله " حسین بن‌علی در دعوت مردم جای عذر و بهانه‌ای برای هیچ کس باقی نگذاشت و بی‌دریغ خیرخواهی و نصیحت نمود و جان خود را در راه تو داد تا بندگانت را از جهالت و نادانی و سرگردانی گمراهی برهاند.
آری کلام و خون امام حسین علیه‌السلام مسلمانان را از جهالت و ضلالت رهانید. عوامل رهایی از ظلم و جهل و فساد و راه نجات از شر طاغوت‌ها و پادشاهان تبهکار، در گفتار و رفتار امام حسین علیه‌السلام نهفته است. «زیارت اربعین» گنجینة بزرگی است که باید عاشورا پژوهان و تحلیل‌گران انقلاب عاشورا به آن روی آورند و درس‌ها و پیام‌های ان را بیابند و آن را پایه‌ها و زیربنا و اصول نوشتار خویش قرار دهند. زیارت اربعین بیانگر ابعاد گوناگون معارف عاشورا برای اهل تقوا و اهل ایمان و عمل است.
** اینکه گفته می شود زیارت اربعین یکی از نشانه های مومنین است از کجا نشات می گیرد؟
*** امام حسن عسگری علیه‌السلام در تبیین نشانه‌های اهل ایمان فرموده اند: نشان‌های مومن پنج چیز است: پنجاه و یک رکعت نماز، و زیارت اربعین، و انگشتر به دست راست کردن، و گذاشتن پیشانی و سجده بر خاک، و بسم الله الرحمن الرحیم را بلند گفتن.
هم ردیف شدن زیارت اربعین با نمازهای واجب و نافله یومیه اعتبار زیارت اربعین را در سطح نماز بالا می‌برد. نشانه‌های مومن و شیعه نخست نماز و سپس زیارت اربعین است. بنابراین همان طور که نماز ستون دین و از فروع آن است، زیارت اربعین نیز در عرض آن یک ستون دیگر دین و ولایت و امامت است و به همان میزان ارزش و اعتبار و احترام دارد. همین قرار گرفتن زیارت اربعین در فهرست نشانه‌های ایمان در کلام امام حسن عسکری علیه‌السلام، نص معتبری برای اثبات حقانیت و جایگاه زیارت اربعین در فرهنگ اسلامی‌است.
**چه ویژگی هایی در زیارت اربعین هست که باعث شده یکی از علامات مومنین باشد؟
*** در زیارت اربعین آثار سودمند فراوان معنوی نهفته است که بر اساس آن‌ها، زیارت اربعین ستون ایمان معرفی شده است. برپایی زیارت اربعین در کربلا جلوه‌های ایمان به خدا را به جهانیان نشان می‌دهد. زائران در زیارت اربعین با رفتار و گفتار امام حسین علیه‌السلام آشنا می‌شوند و از مدرسه اهل بیت درس زندگی می‌گیرند. مومن حقیقی آن انسانی است که هیچ گاه حماسه حسینی را فراموش نمی‌کند. او همواره تلاش می‌کند سیره و اهداف سیدالشهداء و سبک زندگی امام حسین علیه‌السلام را بشناسد و در رفتار و گفتار به امام نزدیک گردد. کوشش در راه شبیه سازی فعلی و عملی به امام حسین علیه‌السلام از ایمان بر می‌خیزد.
در طول تاریخ زندگی و حیات بشر در کره زمین برای هیچ انسانی اربعین‌های پایدار در بیش از هزار سال برگزار نشده است. تنها برای امام حسین علیه‌السلام است که از اربعین سال ۶۱ هجری قمری تا امروز پیوسته اربعین برگزار شده است و تا روز قیامت هم برپا خواهد شد.
** نقش و پیوند جابربن عبدالله انصاری با زیارت اربعین در چیست؟
*** سفر زیارتی جابربن عبدالله انصاری در اربعین امام حسین علیه‌السلام به کربلا، درتاریخ اسلام و تقویم شیعه، از رخدادهای مشهور پس از عاشورای سال ۶۱ می‌باشد.
زیارت اربعین صحابی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله و سلم، جابربن عبدالله انصاری درروز بیستم صفر سال ۶۱ را شیخ مفید و شیخ طوسی پذیرفته و در تاریخ روز بیستم ماه صفر سال ۶۱ نوشته اند:
دراین روز جابربن عبدالله انصاری از مدینه به کربلا وارد شد و او نخستین کسی از مردم بود که قبرامام حسین علیه‌السلام را زیارت کرد و زیارت امام حسین علیه‌السلام دراین روز مستحب است وآن زیارت اربعین است.
گزارش زیارت اربعین سیدالشهداء از سوی جابربن عبدالله انصاری با دوروایت آمده است. نخست نقل ابوجعفر محمدبن ابوالقاسم عماد الدین طبری امامی‌از دانشمندان قرن ششم است که درکتاب "بشاره المصطفی لشیعه المرتضی" به تفصیل وبه طور مستند، داستان زیارت جابر و عطیه عوفی را نقل کرده است اما در آن سخنی از ملاقات وی با اهل بیت ایشان نیست. روایت دوم گزارش سید بن طاووس است که زیارت جابر و جمعی از بنی‌هاشم را به اختصار آورده است اما به آن جریان ملاقات جابر را با اسرای اهل بیت که از شام بازمی‌گشتند افزوده است.
** ماجرای حضور جابر در کربلا چیست؟
*** ابوجعفر محمدبن ابی القاسم عماد الدین طبری، با سندش از عطیه بن سعدبن جناده عوفی چنین نقل کرده است: با جابربن عبدالله انصاری به قصد زیارت قبر حسین بن علی بن ابی طالب به راه افتادیم. چون به کربلا رسیدیم جابر به سوی فرات رفت و غسل کرد سپس پارچه‌ای به کمر بست وپارچه‌ای به دوش انداخت وعطر زد و آن گاه ذکر گویان به سوی قبر امام رفت. وقتی نزدیک قبر شد گفت: دستم را بگیر و روی قبر بگذار، من دستش را روی قبر گذاشتم، جابر خود را به روی قبر انداخت و آن قدر گریه کرد که بی هوش شد. من براو آب پاشیدم تا به هوش آمد. آن گاه سه بار گفت: یا حسین. سپس گفت: حبیب لا یجیب حبیبه. دوست پاسخ دوستش را نمی‌دهد؟. بعدادامه داد: اما چگونه پاسخ دهی، درحالی که رگ‌های گردنت را بریده وبین سرو بدنت جدایی انداخته‌اند. گواهی می‌دهم که تو فرزند خاتم پیامبران و پسر سرور مومنان و هم پیمان تقوا و از نسل هدایت و پنجمین نفر از اصحاب کسایی، فرزند سرور نقیبان و پسر فاطمه سلام الله علیها سرور زنانی، و چرا چنین نباشی که سالار پیامبران با دست خویش غذایت داده و دردامان متقین تربیت شده‌ای و از سینه ایمان شیرخورده‌ای و از دامان اسلام برآمده ای. خوشا به حالت درزندگانی و درمرگ. دل‌های مومنان درفراق تو ناخشنودند، اما شک ندارند که آنچه برتو گذشت خیر بوده است. سلام و خشنودی خدا برتو باد. شهادت می‌دهم که توهمان راهی را رفتی که برادرت یحیی بن ذکریا پیموده است. آن گاه نگاهی به اطراف قبر افکند و گفت: سلام برشماای جان‌های پاک که درآستان حسین فرود آمدید. گواهی می‌دهم که شما نماز را برپا داشتید و زکات پرداختید و امر به معروف ونهی از منکر کردید و با ملحدان جهاد نمودید و خدا را پرستیدید تا آنکه مرگ شما فرارسید. سوگند به خدایی که محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله وسلم را به حق فرستاد، ما در راهی که رفتید، شریک شماییم. به جابر گفتم: چگونه با آنان شریکیم، درحالی که نه با آنان دشتی پیمودیم و نه از بلندی و کوهی بالارفتیم ونه شمشیر زدیم اما اینان سر از پیکرهایشان جداشد و فرزندانشان یتیم، و همسرانشان بیوه شدند؟.
جابر گفت:ای عطیه، از حبیبم رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله وسلم شنیدم که می‌فرمود: هرکس گروهی را دوست بدارد، در عمل آنان شریک است و هر کس عمل قومی‌را دوست بدارد در عمل آنان شریک است. سوگند به آن که محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله و سلم را به حق به پیامبری فرستاد، نیت من و نیت یارانم همان است که امام حسین علیه‌السلام واصحابش داشتند.
** آیا جابر برای اینکار توسط معصومین مامور شده بود یا به تشخیص خود چنین کاری انجام داد؟
*** جابر به تشخیص خود در کربلا حاضر شد اما عمل جابر، صحابی موثق و مورد اعتماد رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم و چهار امام علیهم‌السلام، برای اعتبار بخشی و ارزش مندی زیارت اربعین سند و مدرک بزرگی است. جابر از سیره نبوی و علوی و اهل بیت آگاه بود و احادیث زیادی را از معصومین علیهم‌السلام نقل کرده است و عمل و گفتار وی از کار بیهوده پاک بوده است. او با حجت شرعی کار می‌کرد از این رو عمل او در زیارت اربعین روشنگر اصالت این زیارت است. گام‌های جابر صحابی و عطیه تابعی در زیارت اربعین، راهنمای شیعیان و پیروان اهل بیت علیهم‌السلام شده است و این زیارت وی شاهدی بر حقانیت زیارت اربعین است.
همزمانی زیارت اربعین جابر با زیارت اهل بیت به ویژه امام زین العابدین علیه‌السلام، درستی تصمیم وی را آشکار می‌سازد. او از مدینه به قصد زیارت امام حسین علیه‌السلام آمد و امام سجاد از شام به کربلا برای زیارت سید الشهداء علیه‌السلام آمدند. این هماهنگی ارزش فراوان زیارت اربعین را آموزش می‌دهد.
** آیا به جز اقدام جابر موضوع دیگری هم بوده است که بر جلوه اربعین افزوده باشد؟
*** ماجرای بازگشت سر مبارک امام حسین علیه السلام و شهدای کربلا و دفن آن به همراه اجساد مطهرشان نیز بنابر روایات گوناگون در اربعین اتفاق افتاده است. سید مرتضی در این باره می‌گوید: سرامام حسین علیه‌السلام از شام به بدن امام درکربلا برگشت و دفن شد و به بدن ضمیمه گردید. ابن شهر آشوب ابتدا قول سید مرتضی را آورده است و سپس می‌نویسد. شیخ طوسی گفته است به همین سبب (الحاق سر به بدن) زیارت اربعین پدید آمده است. سید بن طاووس نوشته است: اما سر امام حسین علیه‌السلام روایت کرده‌اند که برگردانده و در کربلا با جسد شریفش دفن شد و عمل اصحاب هم مطابق با همین است. شهید سید محمدعلی قاضی طباطبائی در کتابی که برای رد ادعاهای منکران حضور اهل بیت در اول اربعین در کربلا نوشته است در این موضوع، چنین عنوانی دارد: ملحق کردن امام سجاد علیه‌السلام سر اطیب سید الشهداء علیه‌السلام را به جسد مبارک بعداز چهل روز.
انتهای پیام/
نظر شما