زابل- طاهره عودی/
چشمان مردمان خاک خورده و مصیبت‌زده از خشکسالی و توفان‌های شن در استان سیستان و بلوچستان که تا دیروز همواره به آسمان دوخته شده بود و دست به دعا نماز باران می‌خواندند حالا از شوق خوشحالی و بارش رحمت الهی و همچنین جاری شدن سیلاب نمناک شده است.
این روزها در کناره رود هیرمند و یا دریاچه هامون که پا می‌گذاری از شوق جمعیت انبوهی که برای استقبال از سیل آمده‌اند متحیر می‌شوی.
از طلوع آفتاب تا غروب آفتاب همواره در شهرستان «زهک» و در کنار دریچه‌های سد بسیاری از مردم ساعت‌ها به آب خیره می‌نشینند تا رقص آب را بر پهنه این سرزمین تفتیده نظاره کنند.
با وجود اینکه سیل بسیاری از خانه و کاشانه مردم را در کشور ویران و آن‌ها را داغدار کرده است، اما همین سیل در سیستان نشاطی بر پا کرده که توصیف شدنی نیست.
آن روی سکه
علی بزی یکی از ساکنان زهک که چین‌وچروک‌های دستش حکایت از تجربه‌ای نهفته در کار زراعت و کشاورزی دارد در حاشیه سد زهک درحالی که به سیلاب می‌نگرد با ما هم‌صحبت می‌شود.
وی می‌گوید: تا قبل از اینکه جریان این رود قطع شود، کشت و زرع رونق زیادی داشت و تمام چهار فرزندم بر روی این زمین‌ها کار می‌کردند، اما با خشکسالی تمامی پسرها و دیگر جوانان روستا این منطقه را ترک کردند و برای کار به زاهدان و سایر شهرها رفتند.
وی ابراز می‌کند: آن‌قدر مردم از این منطقه به خراسان جنوبی و رضوی برای کار مهاجرت کردند که حتی نانوایی روستا را هم به دلیل اینکه مشتری نداشت تعطیل کردیم.
وی بابیان اینکه هر قطره این آب حکم طلا را برای ما دارد، یادآور می‌شود: تمامی مزارع و همچنین نهرهای آبرسانی متأسفانه در سیستان به دلیل توفان‌های شن و بادهای ۱۲۰ روزه از ماسه‌بادی پر شده است و بنابراین باید برای تخلیه مزارع و همچنین این آن‌هار فکری برداشت.
وی بیان کرد: زمان‌های قدیم سیلاب با سرعت بیشتری از طرف افغانستان به سیستان می‌رسید، اما به دلیل اینکه نهرهای بزرگ مملو از ماسه هستند آب تا زمانی که راه باز کند از مسیر خود منحرف می‌شود و خیلی دیرتر به مناطق مختلف سیستان می‌رسد.
اتحاد سنتی
این معتمد سیستانی در ادامه می‌افزاید: البته مردم سیستان هیچ‌وقت دست روی دست نگذاشتند و به امید دولتمردان ننشستند، بلکه همیشه در کنار آن‌ها بودند.
وی ابراز می‌کند: مردان سختکوش سیستانی با ذکر مقدس «یا علی» بر زبان و تیشه‌های معروف «پنج میخه زابلی» بر دوش به امید لطف خدا قرن‌ها است که با خشکسالی‌های خانمان‌سوز و سیلاب‌های ویرانگر و توفان‌های ۱۲۰ روزه مبارزه کرده‌اند تا نان از عمل خویش خورند و سربلند زندگی کنند.
وی ابراز می‌کند: همه ساله در رسمی دیرینه مردان و جوانان پس از برداشت گندم در خرداد تا ابتدای سال زراعی بعد در مهرماه اقدام به لایروبی دستی آن‌هار می‌کنند به‌طوری که این امر از آن‌هار کوچک شخصی شروع و از به هم پیوستن گروه‌ها و دسته‌ها به نهرهای اصلی و رودخانه ختم می‌شود.
وی بابیان اینکه این رسم «اشر کشی» نام دارد، بیان می‌کند: کشاورزی و آبیاری در سیستان از قرن‌ها پیش به روش سنتی و غرق آبی انجام می‌شود و کشاورزان برای انتقال آب از طریق آن‌هار سنتی هرساله به صورت دسته‌جمعی اقدام به لایروبی آن‌ها می‌کنند.
وی ابراز می‌کند: این سنت گرچه امروزه کمرنگ شده، اما هنوز اجرای آن به‌عنوان یکی از رسوم همیاری و همراهی مردم در حل مشکلاتشان بویژه در زمینه مصرف بهینه آب در برخی نقاط سیستان ادامه دارد و الگویی برای اتحاد و همبستگی عمومی در مقابله با بحران‌های طبیعی محسوب می‌شود.
وی در همین رابطه می‌گوید: با وجود اینکه این همدلی در میان مردم سیستان برای لایروبی آن‌هار و کمک به دولت وجود دارد؛ بنابراین دولتمردان نیز باید در این راستا بیش از گذشته مردم کشاورز این منطقه را یاری کنند.
لایروبی آن‌هار
در همین راستا معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سیستان و بلوچستان در پاسخ به این پرسش که برای لایروبی آن‌هار در سیستان چه اقدام‌هایی انجام شده است، پاسخ می‌دهد: سال گذشته قراردادی برای لایروبی آن‌هار و ساماندهی رودخانه‌های سیستان با اعتبار ۵ میلیارد تومان به حجم ۱۶ میلیون مترمکعب برای پنج سال متوالی توسط شرکت آب منطقه‌ای سیستان و بلوچستان با پیمانکاران منعقد شد که در سال نخست این قرارداد، حدود ۳.۳ میلیون مترمکعب آن انجام شد.
باقر کرد با بیان اینکه بیشترین لایروبی انجام شده سال گذشته با ۲.۵ میلیون مترمکعب در زهک و بقیه در شهرستان‌های هیرمند و هامون بود، یادآور می‌شود: سال گذشته لایروبی آن‌هار در سیستان برای آمادگی سیلاب و هدایت آب به چاه نیمه‌ها، شبکه‌ها، دریاچه هامون و زمین‌های کشاورزی منطقه انجام شد.
وی با اشاره به اقدام‌های انجام شده در زمینه مهار سیلاب غیرقابل کنترل کشور افغانستان به سیستان، گفت: تجهیز ماشین‌آلات سرویس تأسیسات آبی و انسداد تمام خروجی‌های غیرمجاز در طول رودخانه سیستان و ساخت خاکریز حفاظتی از مهم‌ترین اقدام‌ها در این راستا بوده است.
نظر شما