زهرا طوسی/

اصلاحات پارامتریک که با ادعای نجات صندوق بازنشستگی تأمین اجتماعی از بحرانِ پیشی گرفتن مصارف از منابع، توسط این سازمان پیشنهاد و به امضای نمایندگان مجلس رسیده، تا آلام این صندوق را تسکین دهد، از دید کارگران نسخه‌ای است که از جیب آن‌ها پرداخت می‌شود.

این طرح بر این ادعا استوار است که کارگران ایرانی بسیار زودتر از همتایان جهانی خود بازنشست می‌شوند و مدل محاسبه میزان مستمریِ بازنشستگی به گونه‌ای است که ضرر بسیاری را متوجه سازمان‌های بیمه‌گر می‌سازد؛ بنابراین اصلاحات پارامتریک به گونه‌ای از سوی تأمین اجتماعی پبشنهاد شده که این چالش‌ها را مرتفع کند.

به این ترتیب این طرح، حداقل سابقه پرداخت حق بیمه برای بازنشستگی را از ۲۰ سال به ۲۵ سال ارتقا و نرخ حق بیمه را از ۷ درصد به ۹ درصد افزایش می‌دهد. درحالی ‌که حقوق پایه بازنشستگی براساس دو سال پایانی قبل از بازنشستگی مبنای محاسبه می‌شود، با این طرح میانگین ۲۰ سال محاسبه خواهد شد که منجر به کاهش حقوق می‌شود، همچنین، اصلاحاتی در سایر قوانین مشاغل سخت و زیان‌آور پیشنهاد شده که قید سختی کار آن‌ها را خواهد زد.

با در نظر گرفتن اینکه یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی کشور پایداری منابع سازمان‌های بازنشستگی مانند تأمین اجتماعی است که از آن به‌عنوان یک ابرچالش نیز یاد می‌شود، حال این سؤال مطرح است که آیا طرح مذکور که قوانین بازنشستگی و مستمری کارگران را نشانه گرفته، چاره حل مشکلات عظیم تأمین اجتماعی خواهد بود یا خیر؟

اصلاحات، مشکلات را به تعویق می‌اندازد

هادی ابوی دبیر کل انجمن‌های صنفی کارگری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید:این طرح که با توجیه تقویت بنیه مالی و پایداری منابع صندوق‌های بازنشستگی در مجلس بیان شده، دست اندازی به حقوق کارگران است و در شرایط فعلی، اولویت‌های اصلی برای جلوگیری از بحران صندوق تأمین اجتماعی، موارد دیگری است.

به گفته ابوی این اصلاحات مشکلات را به تعویق می‌اندازد و چند سال خروجی‌های سازمان را کاهش می‌دهد، اما آن عواملی را که سبب شده تأمین اجتماعی به این درد مبتلا شود، به هیچ عنوان درمان نخواهد کرد.

ابوی تأکید می‌کند: برای خروج از بحران، اولویت با پرداخت بدهی‌ها توسط دولت است که تا امروز دولت حاضر نشده بدهی‌اش را پرداخت کند و در نتیجه هزینه‌هایی که باید از محل درآمدهای عمومی پرداخت کند، از محل بیمه‌پردازی کارگران و کارفرماها تأمین می‌کند، چون متأسفانه نگاه‌ها در این مواقع همیشه به کیسه کارگران دوخته می‌شود.

امتیاز به کارفرمایان با کسر از حقوق کارگران

به گفته ابوی اصلاحات پارامتریک کارفرمایان را از امتیازات ویژه برخوردار می‌کند تا کارفرما راحت‌تر بتواند از گرده کارگر کار بکشد. وی تأکید می‌کند: درست است که کارگران در کشورهای توسعه یافته دیرتر بازنشسته می‌شوند، ولی حقوق دریافتی آن‌ها به گونه‌ای است که می‌توانند در سطح قابل قبولی از نظر معیشتی زندگی کنند در عین حال از خدمات درمانی و مزایای دیگری بهره‌مند می‌شوند، اگر این‌ها را نادیده بگیریم و فقط به سن بازنشستگی بپردازیم، در واقع از تعهدات دولت در قبال کارگر فاکتور گرفته و همه سنگینی کار را بر دوش کارگر گذاشته‌ایم.

وی این نوع طرح‌ها را در راستای ارزان‌سازی نیروی کار و بیشتر کردن دامنه سود کارفرمایان دانسته و افزود: افزایش زمان بیمه‌پردازی برای کارگر یک امتیاز ویژه به کارفرماست. این اصلاحیه در نظر دارد که بازنشستگی را به‌جای ۳۰ سال به ۳۵ سال برساند. نرخ حق بیمه سهم بیمه شده را از ۷ درصد کسورات در دو سال به ۹ درصد برساند، در عین اینکه معافیت‌های خاص برای کارفرما در پرداخت بیمه در نظر گرفته است به طوری که 20 درصد سهم بیمه کارفرمای کارگاه‌های زیر پنج نفر در پنج سال کاهش پیدا کرده و به صفر می‌رسد.

با طرح جایگزین اصلاحات هم مخالفیم

وی افزود: همچنین در این اصلاحیه ذکر شده مشاغلی که طبق تشخیص مراجع مربوط سخت و زیان‌آور اعلام شده و یا خواهد شد را با به‌ کارگیری تمهیدات فنی، بهداشتی و ایمنی و غیره، از قید سخت و زیان آور خارج کنند.

وی تأکید می‌کند: در آخرین جلسه‌ای که من حضور داشتم، قرار شد این طرح را پس بگیرند و طرح جایگزینی برای آن ارائه بدهند، ولی نماینده‌های کارگران مخالفت خود را با هر گونه طرح مرتبطی اعلام کرده و به‌صورت نظام‌مند آن را پیگیری خواهند کرد.

وی یادآور شد: بهتر است که صحبت درباره اصلاحات پارامتریک و حق و حقوق کارگران به بعد از تغییرات ساختاری درون سازمانی تأمین اجتماعی موکول شود.

مصارف و منابع تأمین اجتماعی در نقطه سربه سر

حمید حاج اسماعیلی کارشناس بازار کار با اشاره به اینکه در حال حاضر ورودی و خروجی‌های سازمان تأمین اجتماعی با هم همخوانی ندارد، توضیح می‌دهد: اگر فرض کنیم که 30 سال قبل حدود 13 نفر به صندوق تأمین اجتماعی بیمه واریز می‌کردند، یک تا دو نفر نیز مستمری می‌گرفتند، اما امروز حدود پنج نفر بیمه واریز می‌کنند و یک نفر مستمری می‌گیرد، ناهمخوانی منابع هزینه‌ای و درآمدی سازمان ممکن است که در سال‌های آینده بیشتر شده و به نقطه سر به سر نزدیک شود، در این صورت با مشکلات بسیاری مواجه خواهیم شد.

وی می‌گوید: هم اکنون حدود 6700 میلیارد تومان بیمه به تأمین اجتماعی واریز می‌شود و نزدیک به 7000 میلیارد تومان مستمری پرداخت می‌شود که به معنای عدم توازن در دریافت و پرداخت هاست، برای خروج از بحران، باید راهکارهای جدید برای بهبود منابع مالی تأمین اجتماعی در نظر گرفته شود که یکی از جدی‌ترین آن‌ها اصلاحاتی است که هم به صورت پارامتریک و هم ساختاری باید درسازمان تأمین اجتماعی و قوانین آن انجام شود.

حاج اسماعیلی تأکید می‌کند: در کنار این‌ها حق دولت برای کمک به سازمان تأمین اجتماعی باید شفاف و قانونی‌تر شود، چون طبق برآوردها دولت نزدیک به 180 هزارمیلیارد تومان به سازمان تأمین اجتماعی بدهکار است. این رقم را اخیراً وزیر کار هم تأیید کرده است و باید از دولت تحصیل شود.

وی اظهار می‌کند: درعین حال باید سرمایه گذاری درستی را برای منابع سازمان تأمین اجتماعی انجام بدهیم تا در آینده این صندوق که ملی است و خانواده بزرگی در کشور دارد که 30 سال دسترنج خود را به پای آن ریختند، دچار خسران و ورشکستگی نشود.

همکاری ذی نفعان نقص‌ها را برطرف می‌کند

وی تصریح می‌کند: در کنار این موارد باید اصلاحات پارامتریک هم کلید بخورد، شاید در اوایل کار نقص هایی هم داشته باشد، ولی از طریق مذاکرات کارشناسی ذینفعان، تعامل با مجلس و دولت و مشارکت کارفرمایان می‌توانیم آن‌ها را برطرف کنیم، اما اینکه بخواهیم جلوی اصلاحات را بگیریم چون مواردی از آن مورد توافق ما نیست یا در مقعطی آن را صلاح نمی‌دانیم این به ضرر کشور است.

این کارشناس حوزه کار می‌گوید: به نظر می‌رسد گروه‌های کارگری باید از اصلاحات در تأمین اجتماعی بشدت حمایت کنند، چون این صندوق اگر اصلاحات را شروع نکند بزودی ممکن است حتی برای این کار دیر باشد و ما دچار مشکلاتی شویم که برای کوتاه مدت هیچ راه حلی نداشته باشد.

به گفته وی، معمولاً دولت‌ها سیاسی کارند، پا پیش نمی‌گذارند تا رأی کارگران را پشت سرشان داشته باشند، آن‌ها جرئت اصلاحات ملی را در کشور ندارند، چون نگرانند اگر اصلاحات را شروع کنند، با واکنش‌های اجتماعی روبه رو شوند که برای استمرار فعالیتشان مشکلاتی به وجود بیاورد.در این فضا این مجلس است که احساس مسئولیت بیشتری کرده و بدون اینکه منتظر باشد که دولت لایحه بدهد خودش این طرح را تهیه کرده، هر چند ممکن است این طرح ناقص باشد، ولی ما باید از آن حمایت کنیم چون جهت‌گیری این طرح حمایت از تقویت صندوق تأمین اجتماعی، حمایت از کارگران و منافع ملی است.

اصلاحات نشود همین مبلغ کم هم قطع می‌شود

در همین راستا محمد حسن زدا سرپرست سازمان تأمین اجتماعی نیزبا بیان اینکه قوانین تأمین اجتماعی پس از 40 سال تغییر نکرده و نیازمند بازنگری است یکی از وظایف سازمان را تنظیم مقررات بیمه‌ای و انجام اصلاحات پارامتریک دانسته که برای تداوم خدمت رسانی سازمان‌های بیمه گر بایستی در دستور کار قرار گیرد.

وی در عین حالی که دستمزد یک میلیون و500 هزار تومانی را برای مستمری بگیران تأمین اجتماعی بسیار پایین ارزیابی می‌کند، تأکید دارد که اگر این اصلاحات محقق نشود، آن گاه همین مبلغ کم نیز ممکن است قطع شود؛ بنابراین اصلاح پارامتریک و تشکیل نظام رگولاتوری ضرورت اساسی برای تداوم خدمات سازمان تأمین اجتماعی است.

وی با اشاره به اینکه قرار نیست که با اجرای اصلاحات از همین فردا سن بازنشستگی به ۷۰سال برسد و بیمه شدگان به جای ۳۰ سال، ۴۰ سال بیمه پردازی بکنند، یادآوری می‌کند که اصلاحات را برای بیمه شدگان قدیمی خود پیاده نمی‌کنیم؛ چرا که به آن‌ها تعهدی داریم تنها بیمه شدگان جدید را مشمول اصلاحات پارامتریک می‌کنیم.