«مهسا دشتی»، یکی از همین دخترها، آرام، مهربان، رعنا و دوست داشتنی بود. دختری مانند ماه که 23 اسفند 1385در خانواده‌ دو نفره عباس و سمیه در نیشابور متولد شد و 12 سال دختر آن‌ها بود.در یکی از روزهایی که صحبت‌های مادرانه و دخترانه آن‌ها گل کرده بود مهسا از مادرش پرسید «مامان اهدای عضو یعنی چی؟» .

مادرش هم مثل همیشه با مهربانی برای او توضیح داد:«اهدای عضو زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به دلایل مختلف از جمله تصادف، دچار مرگ مغزی شود و هیچ امیدی به زندگی او نباشد؛ بنابراین اگر اعضای بدنش نظیر کبد، کلیه و... سالم باشند آن‌ها را به بیماران نیازمند عضو اهدا می‌کند تا به واسطه آن امکان ادامه زندگی بدون درد و رنج بیماران فراهم شود».

•مهسا رضایت به اهدای عضو را به مادرش امانت داد

مهسا گفت: «چه خوب مامان. من هم اگر زمانی دچار مرگ مغزی شدم دوست دارم اعضای قابل پیوندم به بیماران نیازمند اهدا شود».

نخستین روز اردیبهشت، هنوز چند هفته از آن روز نگذشته بود که خانواده دشتی همراه دختر و پسرشان در بازگشت به نیشابور، در اتوبان مشهد- نیشابور دچار سانحه شده و خودرو آن‌ها از جاده منحرف می‌شود. در این سانحه همه اعضای خانواده آسیب دیدند، اما مهسا بیش از سایرین آسیب دیده و در حالی که بیهوش بود همراه والدین و برادر کوچکش به بیمارستان «22 بهمن» نیشابور منتقل شدند. پزشکان همه تلاش خود را برای درمان آن‌ها بویژه مهسا انجام دادند، اما دست تقدیر چیز دیگری رقم زده بود؛ تقدیری که دانش پزشکی با همه پیشرفتش در برابر آن عاجز و ناتوان ماند.

سرانجام پس از پنج روز بستری در بیمارستان و تلاش بی‌وقفه پزشکان مرگ مغزی مهسا دشتی از سوی تیم متخصص درمان تأیید و اعلام شد. برای خانواده دشتی که با مفهوم مرگ مغزی آشنا بودند لحظه دشواری بود. از یک سو با داغ فرزند دلبندشان مواجه بودند و از سوی دیگر برگه‌های رضایت اهدای عضو و اینکه امیدی به ادامه حیات دخترشان نداشتند. لحظه بسیار سخت و دشواری بود بویژه برای والدین مهسا که آینده زندگی‌شان را بر مبنای بودن با تنها دخترشان بنا کرده بودند. اما مهسا با آرامش روی تخت آرمیده بود. انگار می‌دانست آنچه را باید با زبان کودکانه به مادرش گفته و جدا از دغدغه‌های دنیوی عازم سفری جاودان بود.

•مادر بهترین امانتدار

والدین مهسا در زمان حیات او تحمل اینکه خاری دست دخترشان را بخراشد، نداشتند و اکنون باور از دست دادن او برایشان دشوار بود. اما خانم دشتی مادر بود. مادرها در همه دنیا بهترین امانتدار فرزندانشان هستند و مهسا خواسته‌ای را نزد مادرش به امانت گذاشته بود.

مادر با شنیدن کلمه «مرگ مغزی » و پیشنهاد اهدای عضو، خاطرات گفت‌وگویی که بین او و مهسا عزیزش در این مورد رد و بدل شده بود را به خاطر آورد و با اهدای اعضای بدن او به بیماران نیازمند موافقت کرد و پدر هم به آخرین خواسته دخترش رضایت داد.

•اهدای عضو سخاوتمندانه کودکی 12 ساله

مهسا دشتی به بیمارستان منتصریه، مرکز پیوند اعضا و واحد فراهم آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد منتقل و با انجام آزمایش‌های لازم، پرونده هشتصد و هفتادمین اهداکننده عضو این مرکز به نام مهسا دشتی، دارنده گروه خونی «O+ » ثبت شد.

صبح روز شنبه هفتم اردیبهشت ماه در حالی که اعضای خانواده هنوز در بیمارستان «22 بهمن» نیشابور تحت مداوا بودند، مهسا به خواسته خود جامع عمل پوشاند و با همت تیم جراحی پیوند اعضا، سخاوتمندانه دو کلیه خود را به دو نوجوان 17 ساله و کبدش را به نوجوانی 15 ساله اهدا کرد تا آن‌ها را از درد و رنج بیماری نجات دهد و در لیست اهداکنندگان عضو جاودان شد.

پرونده همه بیماران مرگ مغزی به اهدای عضو ختم نمی‌شود و خانواده‌هایی هستند به دلیل بی‌اطلاعی از تفاوت مرگ مغزی با کما به امید بهبودی عزیزانشان رضایت به اهدای عضو نمی‌دهند و به جای زندگی بخشیدن به بیماران نیازمند، اعضای سالم عزیزشان را همراه او دفن می‌کنند.

•هر 3 ساعت یک بیمار نیازمند پیوند عضو فوت می‌کند

آن طور که دکتر مهدی شادنوش، رئیس مرکز مدیریت پیوند و امور بیماری‌های وزارت بهداشت می‌گوید: طبق آمارها سالانه 16 هزار حادثه ضربه به سر در کشور گزارش می‌شود که 8000 نفر دچار مرگ مغزی می‌شوند و پیش‌بینی می‌شود نیمی از آن‌ها قابلیت اهدای عضو داشته باشند، اما این در حالی است که به طور میانگین هنوز کمتر از یک سوم خانواده‌های افراد مرگ مغزی، به اهدای عضو رضایت می‌دهند و هر سال 6000 عضو قابل اهدا به زیر خاک می‌رود و 3000 نفر در اثر نرسیدن عضو اهدایی فوت می‌کنند.

وی می‌افزاید: با توجه به اینکه هر فرد مرگ مغزی می‌تواند حداکثر هشت عضو به بیماران نیازمند پیوند اهدا کند. در صورتی که هر فرد مرگ مغزی فقط سه عضو قابل اهدا داشته باشد با پیوند اعضای این عزیزان به بیماران نیازمند پیوند عضو، لیست انتظار بشدت کاهش خواهد یافت و کمبود عضو اهدایی در کشور برطرف می‌شود.

وی گفت: هم اکنون 25 هزار بیمار از سراسر کشور در لیست انتظار پیوند عضو داریم که بیشترین آن‌ها نیازمند پیوند کلیه، کبد و قلب هستند و از بین گروه‌های خونی با کمبود گروه خونی(O+) مواجه‌ایم.وی ادامه می‌دهد: روزانه 14 نفر به تعداد این لیست افزوده می‌شود و بین هفت تا 10 نفر آن‌ها به دلیل نبود عضو پیوندی از دنیا می‌روند یعنی به طور میانگین هر سه ساعت یک بیمار نیازمند پیوند عضو در کشور فوت می‌شود.

•تا رسیدن به شاخص مطلوب فاصله زیادی داریم

دکتر شادنوش شاخص جهانی اهدای عضو را pmp (میزان اهدای عضو از مرگ مغزی به ازای هر یک میلیون نفر جمعیت) عنوان و می‌افزاید: pmp مطلوب برای ایران 40 است و با وجود اینکه در 18 سال گذشته pmp کشور ما 60 برابر افزایش یافته، میانگین pmp کشور ما در سال گذشته 6/11 بوده است که هنوز تا رسیدن به شاخص مطلوب فاصله زیادی داریم.

وی با بیان اینکه بالاترین آمار اهدای عضو در سال گذشته مربوط به استان‌های یزد (با pmp بیش از 30) و یاسوج (با pmp حدود 30) بوده است، می‌گوید: متأسفانه در این 18 سال در برخی از مناطق کشور نظیر شهرستان پارس آباد استان اردبیل به دلیل نبود اطلاع‌رسانی و اهمیت فرهنگ اهدای عضو هیچ اهدای عضوی از افراد مرگ مغزی نداشتیم، اما از سال گذشته تاکنون که اطلاع‌رسانی انجام شده با نهادینه شدن فرهنگ اهدای عضو در شهرستان پارس‌آباد به ندرت فردی که دچار مرگ مغزی شده، پیش از اهدای عضو به خاک سپرده می‌شود.

دکتر شادنوش بیشترین عامل نارضایتی خانواده افراد مرگ مغزی نسبت به اهدای عضو را بی‌اطلاعی از تفاوت مرگ مغزی با کما عنوان می‌کند. وی ادامه ‌می‌دهد: این تصور که ممکن است بیمار مرگ مغزی بار دیگر علائم حیاتی داشته باشد، بسیاری را برای رضایت اهدای اعضای عزیزانشان دچار تردید می‌کند در حالی که تاکنون در هیچ کشوری، بیمار مرگ مغزی بازگشت مجدد به زندگی نداشته و اگر شنیده می‌شود فردی با شرایط مشابه بهبود یافته صحت ندارد و واژه «مرگ مغزی» به غلط از سوی عده‌ای غیرمتخصص به جای «کما» به کار رفته است.

•تفاوت مرگ مغزی با کما

دکتر ابراهیم خالقی، مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی بیمارستان منتصریه با اشاره به تفاوت مرگ مغزی با کما می‌گوید: در حالت کما یا اغما مغز دچار کاهش اعمال می‌شود و احتمال برگشت هوشیاری وجود دارد، اما مرگ مغزی فقدان برگشت ناپذیر همه فعالیت‌های مغز است و هیچ شانسی برای بهبودی فرد و بازگشت مجدد او به زندگی وجود ندارد.

به گفته این مسئول، پیش از اعلام مرگ مغزی، معاینات متعدد پزشکی و اقدامات تشخیصی دقیق توسط پنج متخصص مختلف در دو مرحله انجام می‌شود و در نهایت با معاینه و تشخیص نماینده پزشکی قانونی مرگ بیمار تأیید می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: مرگ مغزی معمولاً پس از صدمه شدید به سر،خونریزی مغزی، سکته مغزی و یا نرسیدن طولانی مدت اکسیژن به مغز اتفاق می‌افتد که توقف پایدار و برگشت ناپذیر همه اعمال مغز را رقم می‌زند و با وجود پیشرفت علم پزشکی هیچ امیدی برای بازگشت فعالیت مغز آسیب دیده وجود ندارد و چنین افرادی هرگز به زندگی باز نخواهند گشت.

وی ادامه می‌دهد: اهدای عضو طبق اجازه و دستور خانواده اهداکننده انجام می‌شود در طوری که اگر خانواده‌ای فقط اجازه استفاده از کلیه‌ها را بدهند تنها کلیه‌ها برداشته خواهد شد و با انتقال جسد پس از اهدای عضو به پزشکی قانونی قابل تشخیص است. 

دکتر خالقی با اشاره به اهمیت تشخیص به موقع فرد مرگ مغزی و کسب رضایت از خانواده وی می‌گوید: زمان بین تشخیص مرگ مغزی تا لحظه‌ای که اهدای عضو انجام می‌شود بسیار محدود است و اگر با تعلل خانواده بیمار برای رضایت اهدای عضو، بیمار دچار ایست قلبی شود،حتی در صورت رضایت خانواده فرد مرگ مغزی امکان اهدای عضو وجود نخواهد داشت.

وی ناآگاهی از وضعیت ظاهری جسد بیمار مرگ مغزی پس از برداشتن اعضا را یکی از دلایل نارضایتی خانواده‌ها برای اهدای اعضای عزیزانشان عنوان می‌کند و می‌افزاید: این در حالی است که ظاهر جسد مرگ مغزی پس از برداشتن اعضا هیچ تغییری نمی‌کند و پوست دوخته می‌شود.

این مسئول بی‌اطلاعی از مرگ مغزی و تفاوت آن با کما، بی‌اعتمادی به تیم درمان، تردیدهای مذهبی و مثله شدن جسد را از مهم‌ترین دلایل مخالفت با اهدای عضو خانواده برخی از بیماران مرگ مغزی می‌داند و می‌گوید: «دین اسلام به زندگی نگاهی متعالی، آسمانی، جامع و فراگیر به اقتضای آنچه خداوند در آفرینش انسان در بعد مادی و معنوی لحاظ کرده است».

•آنکه نَفَسی را نجات دهد گویا همه بشریت را نجات داده است

به گفته دکتر خالقی، بیشتر مراجع اهدای عضو از فرد مرگ مغزی را تأیید کرده‌اند، ضمن آنکه در تعبیر دین و در آیه 32 سوره مائده نیز آمده است: «آنکه نَفَسی را نجات دهد گویا همه بشریت را نجات داده است»؛ حکمت این سخن آن است که وقتی تفکر نجات انسان بر جامعه حاکم شود شبکه و شجره فکری و اندیشه او اسباب نجات همه مردم را فراهم خواهد کرد که هم جنبه مادی و هم جنبه معنوی خواهد داشت؛ بنابراین بهتر است همه ما با تکمیل فرم اهدای عضو نسبت به این عمل خداپسندانه اقدام کنیم تا اگر تقدیرمان در چنین مسیری رقم خورد تصمیم گیری برای عزیزانمان آسان باشد.

گفتنی است تیم پیوند، عمل پیوند اعضا را به صورت افتخاری (رایگان) در هر ساعت از شبانه‌روز که لازم باشد انجام می‌دهند، ضمن آنکه هیچ گونه وجهی از خانواده بیمار (گیرندگان عضو) دریافت نمی‌شود و خانواده اهداکننده نیز هیچ وجهی دریافت نمی‌کند و در فرهنگ ایثارگرانه اهدای عضو فقط جلب رضایت خداوند مطرح است.

انتهای پیام/