دکتر مهدی مجتهدی در گفت و گو با قدس آنلاین عنوان کرد: در جریان قیام امام حسین(ع) کوفه از لحاظ تفکر و اعتقادات به چند دسته تقسیم می شد. نباید کوفیان را با مردم زمان پیامبر(ص) یا عصر حاضر مقایسه کنیم. آنها را باید در شرایط زمانه خودشان بررسی کنیم و ابتدا لازم است که ترکیب جمعیتی این شهر را بدانیم.

وی افزود: کوفیان پس از روی کار آمدن یزید تنها افرادی بودند که برای امام حسین(ع) نامه نوشته و ایشان را برای برپایی حکومت به شهر خود دعوت کردند. البته وقتی از مردم کوفه صحبت می شود دلیل بر این نیست که همه آنهایی که نامه نوشته اند با انگیزه یاری رساندن صادقانه به امام حسین(ع) و بدون هیچ چشم داشتی بوده است. انگیزه های مختلفی باعث شد که حدود ۱۸ هزار نفر از مردم کوفه با مسلم بن عقیل بیعت کنند.

وی تصریح کرد: البته پایه و مبنای نامه هایی که به امام حسین(ع) رسید متعلق به شیعیان واقعی کوفه بود، اما بعد از آنکه کوفیان متوجه شدند که امام برای خودداری از بیعت با یزید از مدینه خارج شده و به مکه رفته اند، نامه‌های بیشتری نوشته شد.

 وی با اشاره به اینکه برخی از کوفیان تحت تاثیر فضای دعوت از امام حسین(ع) قرار گرفته و آنها هم شروع به نامه نوشتند کردند، گفت: کوفیان در زمان حکومت امام علی علیه السلام چهار سال طعم پایتختی سرزمین های اسلامی را چشیده بودند و برخی از آنها تمایل داشتند بار دیگر ممالک اسلامی از کوفه مدیریت شوند. همچنین در دوران خلافت امام علی(ع) کوفه از وضعیت رفاهی مناسبی برخوردار شده بود.

وی ادامه داد: گروهی از کوفیان به رغم اینکه چندان یار و یاور اهل بیت(ع) نبوده و عقیده چندانی به آنها نداشتند اما به دنبال روی کار آمدن امام حسین(ع) و رسیدن به برخی مزایا بودند. به ویژه آنکه معاویه در بیست سالی که بعد از حضرت علی(ع) زمام حکومت را بدست گرفته بود خفقان شدیدی را در کوفه ایجاد کرده و امکانات را از عراق دور کرده و به شامات برده بود. به همین دلیل برخی از کوفیان با امام حسین(ع) بیعت کردند.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد اظهار کرد: گروه دیگری هم وجود داشتند که وقتی فهمیدند  بسیاری از کوفیان به امام حسین علیه السلام متمایل شده اند، با این تصور که پس از برپایی حکومت امام حسین(ع) از امتیازات محروم نشوند و به قدرت و ثروت برسند، به جمع بیعت کنندگان با امام پیوستند.

وی خاطرنشان کرد: برخی از کوفیان نیز بودند که دوستدار معاویه بوده و تمایل به حکومت امویان بر دیگر بلاد اسلامی داشتند. معاویه در دوره زمامداری اش، سعی کرده بود که بافت جمعیتی کوفه را تغییر دهد و افراد عثمانی مذهب در آن شهر ساکن شوند. این گروه هرچند در اقلیت بودند اما در کوفه حضور داشتند. برای جمعیت شناسی کوفه باید تمام این دسته بندهی ها را در نظر داشته باشیم.

وی بیان داشت: در واقع بخشی از مردم کوفه مخالف و بخشی دیگر یاران واقعی امام حسین(ع) بوده و گروه دیگر که جمعیت نسبتا زیادی هم بودند گروه به اصطلاح حزب باد و قشر خاکستری را تشکیل داده بودند. برای این گروه رسیدن به مطامع دنیایی با ارزش تر از عمل به دستورات دینی و اعتقادی بود. به همین دلیل مخالفان اهل بیت(ع) به راحتی توانستند قشر خاکستری را از بیعت با امام حسین(ع) منصرف و با خود همراه کرده و فجایع روز عاشورا را رقم بزنند.

وی در پاسخ به این سوال که آیا با گذشت سالها و مرور تاریخ توسط مردم، باز هم امکان دارد که چنین اتفاقی رخ دهد گفت: یکسری خصوصیات ثابت در انسانها وجود دارد و از این حیث مردمان شهرها و کشورهای مختلف هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند. انسانها ذاتا منفعت طلب اند و از به خطر افتادن یا قطع سرمایه و منافعشان دلهره و ترس دارند. آنهایی که ایمان کمتری دارند لغزششان بیشتر است. به همین دلیل برخی افراد به رغم شناخت جبهه حق باز هم آنرا یاری و حمایت نکرده و گاهی در مقابل آن می ایستند.

مجتهدی در پاسخ به این سوال که چگونه می توان از ابتلا به این آسیب جلوگیری کرد، گفت: همیشه این جمله امام حسین(ع) را باید مد نظر داشته باشیم و خود را مخاطب آن بدانیم. امام می فرمایند: "الناس عبید الدنیا" یعنی مردم بنده دنیایند. امام نفرمودند که تنها مردم کوفه بنده دنیا هستند. ایشان به صورت کلی این موضوع را بیان کرده و تمام مردمان دنیا را مخاطب قرار می دهند. مفهوم این جمله سیدالشهدا(ع) این است که، برای افراد دنیا طلب و مادی، حفظ دین تنها یک موضوع لفظی است و لقلقه زبان آنهاست. این افراد تا وقتی که همه چیز مرتب و روبراه است جزء دینداران هستند اما وقتی دوره سختی و مشکلات فرا می رسد دست از حمایت از دین برداشته و به همین دلیل دینداران کم می شوند.

وی ابراز داشت: زمانی که دوران بلا و امتحان فرامی رسد، مرد از نامرد جدا شده و دینداران واقعی شناخته می شوند. امتحانات الهی سخت و دقیق بوده و اگر کسی خودسازی نکرده باشد نمی تواند از آن نمره قبولی بگیرد. این موضوع تنها به عاشورا و کربلا مربوط نیست. ممکن است تبعات لغزش متفاوت بوده و گاهی چنان زیاد باشد که به مصیبت بزرگ کربلا منجر شود. مهم این است که در هر لحظه و در هر زمان مراقب تصمیم گیری های به ظاهر کوچک باشیم. چون احتمال دارد عواقب آن بسیار بزرگ باشد.

انتهای پیام/