علی محمدزاده/

بی‌تعارف باید قبول کنیم که خواسته یا ناخواسته دچار یک عقب‌ماندگی پنهان در حوزه‌های تصمیم‌سازی و اجرایی هستیم و در بخش‌های مختلف شاهد این چرخه تکراری هستیم.

به عنوان مثال یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های برنامه‌ها یا طرح‌های اولویت‌دار ملی، آینده‌نگری یا داشتن اثرات درازمدت است و برهمین اساس باید اقدامات طراحی شده به تناسب نیازهای سال‌ها و دهه‌های بعد انجام شود تا به اصطلاح همیشه یک گام جلوتر بود.

برای آنکه اندکی عینی‌تر به این مسئله بپردازیم به یک مورد خاص اشاره می‌کنیم که اگر تعللی در اجرای آن صورت نمی‌گرفت امروز شاهد تحولات بزرگی در این حوزه بودیم.

موضوع استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و در صدر آن انرژی خورشیدی چند دهه است که در دنیا به صورت جدی پیگیری می‌شود و به تناسب آن از سال‌ها پیش در کشور ما هم اقداماتی در همین راستا صورت گرفت.

مصوبات لازم برای ترغیب مردم به خرید تجهیزات مورد نیاز هم ابلاغ شد و مانند بسیاری از طرح‌های مشابه در سال اول پشتیبانی‌های خوبی هم صورت گرفت ولی پس از آنکه تعداد متقاضیان افزایش یافت باز به دلیل اعتبارات محدود از سرعت کارها کاسته شد.

در سال‌های بعد به علت نوسان‌های قیمتی از یک سو و اندکی سخت شدن فرایند دریافت اعتبارات شاهد کاهش شدید متقاضیان سرمایه‌گذاری در این بخش بودیم و هستیم که اصلی‌ترین انتقاد سرمایه‌گذاران و یا همان دریافت‌کنندگان تسهیلات این بود که با توجه به بالا رفتن قیمت تجهیزات از یک سو و پایین بودن قیمت خرید برق تولیدی آن‌ها توسط وزرات نیرو از سوی دیگر استفاده از تسهیلات در نظر گرفته شده درآمدی برای آن‌ها ندارد.

سرانجام وزارت نیرو با بررسی‌های انجام داده به این نتیجه رسید که قیمت خرید برق تولیدی این نیروگاه‌های کوچک را افزایش دهد و در نهایت با افزایش ۳۰ درصدی قیمت خرید تضمینی برق موافقت کرد.

• تصمیمی خوب اما دیر

بر همین اساس معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان رضوی روز گذشته گفت: در اجرای ابلاغیه جدید وزارت نیرو مبنی بر افزایش ۳۰درصدی نرخ پایه خرید تضمینی برق، سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه نیروگاه‌های انرژی خورشیدی در این استان افزایش می‌یابد.

علی رسولیان افزود: در یک سال و نیم اخیر با وجود قابلیت‌های زیاد خراسان رضوی در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشیدی، سرمایه‌گذاری در این حوزه کمرنگ بوده است. اما در پی ابلاغیه جدید وزارت نیرو که تولید برق از محل انرژی‌های تجدیدپذیر را از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر می‌کند، نشستی با شرکت‌های مرتبط با نصب نیروگاه‌های خورشیدی در استان برگزار شد تا برای توسعه سرمایه‌گذاری در این حوزه برنامه‌ریزی شود.

وی یادآور شد: در این نشست مقرر شد نصب نیروگاه‌های پنج کیلوواتی خورشیدی توسط کمیته امداد امام خمینی(ره) و بهزیستی برای مددجویان توسعه یابد که در این راستا تسهیلات بانکی برای خرید تأسیسات نیروگاه به مددجویان پرداخت می‌شود و تولید برق توسط هر نیروگاه پنج کیلوواتی ماهانه ۸ میلیون ریال درآمد دارد.

وی اظهار کرد: پیش از این مسئولان دستگاه‌های اجرایی خراسان رضوی تعهد کرده بودند تأمین ۲۰درصد از تولید برق را از طریق نصب نیروگاه‌های خورشیدی بر عهده بگیرند که برخی به این تعهد عمل کرده و برخی دیگر در این زمینه چندان فعال نبودند.

• اما و اگرهای ناپیدا

همان گونه که در ابتدای مطلب هم اشاره شد با کنار هم قرار دادن تمام اتفاقات رخ داده در این حوزه می‌توان گفت اگر مدیران تصمیم‌ساز ملی بیش از یک دهه قبل به صورت جدی به این موضوع ورود پیدا کردند چرا مقررات آسانی در نظر نگرفتند تا اگر هم در پنج سال اول، درآمدی از این محل نصیب وزارت نیرو نشود ولی سرمایه گذاری‌ها را به اندازه‌ای افزایش دهد که برای چند دهه بعد دغدغه‌ای برای تأمین برق کشور نداشته باشد.

همچنین اگر سهم توانمندسازی خانواده‌های زیر پوشش نهادهای حمایتی در این طرح بیشتر از همیشه در نظر گرفته می‌شد بی‌شک شاهد اتفاقات مثبتی در ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی بودیم به طور مثال اگر اعتبارات قابل توجهی در اختیار نهادهای حمایتی قرار می‌گرفت و خانواده‌های زیر پوشش دارای صلاحیت را ملزم به نصب این تجهیزات می‌کردند با گذشت چند سال بی‌شک ضمن تولید برق بیشتر شاهد تمکن مالی همان خانواده‌ها و کاهش افراد آسیب‌پذیر جامعه بودیم.

• ترغیبی که افاقه نخواهد کرد

با این وصف به نظر می‌رسد با وجود پیش‌بینی معاون استاندار هم شاهد تغییر قابل توجهی در این بخش نباشیم؛ چراکه با نگاهی به قیمت تجهیزات در سال‌های اخیر می‌بینیم قیمت اقلام مورد نیاز افزایش چند برابری داشته و افزایش ۳۰ درصدی قیمت خرید برق تولیدی هم نمی‌تواند تراز مالی سرمایه‌گذاری و درآمدزایی از این محل را به نقطه ترغیبی نزدیک کند و شاید افزایش سقف تسهیلات و یا توزیع تجهیزات با قیمت یکسان و البته ارزان‌تر از بازار بتواند جهشی در این بخش ایجاد کند.

نکته پایانی باز هم تکرار همان جمله نخست است که اگر قرار است ۵۰ سال آینده با هزینه کمتری برق مصرفی کشور و استان را تأمین کنیم و حتی بتوانیم درآمدی از این محل کسب کنیم امروز باید با توان و پشتیبانی بیشتری وارد گود شویم تا چند سال دیگر مانند امروز که افسوس فرصت سال‌های گذشته را می خوریم، نگران فرصت از دست رفته نباشیم.