جواد فراهانی/
چند روز پیش امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه در مصاحبه با مجله «اکونومیست» ضمن انتقاد از کاهش هماهنگی‌ها میان آمریکا و اروپا و نیز یکجانبه گرایی ترکیه در سوریه، تصریح کرد پیمان ناتو در حال حاضر دچار مرگ مغزی شده است.
امانوئل مکرون با تأکید براینکه آمریکا و ترکیه در رابطه با تصمیمی که در مورد سوریه گرفتند، هیچ گونه هماهنگی را با متحدان خود در پیمان ناتو انجام ندادند، گفت: این یک مشکل بزرگ برای ناتو است و ما اکنون باید توضیح دهیم اهداف راهبردی این پیمان چیست؟ رئیس جمهور فرانسه هشدار داد که سه خطر بزرگ اروپا را تهدید می کند؛ نخست آنکه کشورهای آن فراموش کرده اند که یک گروه هستند، دوم جدایی سیاست آمریکا از چشم‌انداز اروپاست و سوم اینکه پیشرفت و افزایش نفوذ چین نقش اروپا را به طور واضح به حاشیه رانده است.
این اظهارات مکرون واکنش‌های متعددی را هم از سوی متحدان خود در ناتو و هم از سوی مقامات دیگر کشورها به دنبال داشت؛ به گونه ای که «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا که برای گرامیداشت فروپاشی دیوار برلین به آلمان سفر کرده است، در اظهاراتی ضمن دفاع از پیمان ناتو در واکنش به سخنان مکرون گفت: می‌توان از ناتو به عنوان بهترین و مهم‌ترین اتحادی نام برد که در تاریخ به ثبت رسیده است، اما او در همین حین فرصت را غنیمت شمرد و با یادآوری سخنان ترامپ که گفته بود دوران ناتو به سر آمده است، خواستار تقسیم بار مالی این پیمان بین تمام اعضا و مشارکت جدی تر کشورهای اروپایی در پرداخت هزینه‌های نظامی شد.
«آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان نیز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با «ینس استلونبرگ» رئیس ناتو تأکید کرد دیدگاه افراطی مکرون در مورد مرگ مغزی ناتو را تأیید نمی‌کند و افزود: این حرف نامناسب و غیرضروری است؛ حتی اگر مشکلی هم میان ما وجود دارد، باید آن را حل کنیم. رئیس جمهور فرانسه از اصطلاح تندی استفاده کرده است که نظر من با آن متفاوت است. استلونبرگ نیز مدعی شد که پیمان ناتو همچنان قوی است و همکاری خوبی میان آمریکا و متحدان آمریکایی وجود دارد.
این حرف را باید با طلا نوشت!
اما روسیه از این اظهارات مکرون در مورد ناتو استقبال کرد و «ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه در صفحه فیس‌بوک خود نوشت: این حرف را باید با طلا نوشت؛ یک تعریف دقیق از وضعیت کنونی پیمان ناتو. این اظهارات مکرون و واکنش‌ها به آن نشان از وجود شکاف و اختلاف میان کشورهای عضو ناتو دارد؛ از طرفی ترکیه و آمریکا در تصمیمات خود در سوریه یکه تازی می‌کنند و از طرف دیگر رئیس جمهور فرانسه از نبود هماهنگی میان اعضا گلایه؛ سخنان مرکل نیز به نوعی وجود اختلاف میان اعضا را تأیید می کند و اظهارات گذشته ترامپ در مورد پرداخت پول بیشتر توسط کشورهای اروپایی جهت ادامه حیات ناتو همه وهمه مؤید سخن مکرون و مرگ مغزی ناتو است، هرقدر هم که برخی ازاعضا تلاش کنند بر این واقعیت سرپوش بگذارند؛ آن هم در زمانی که متناظر با رشد روزافزون قدرت نظامی چین و روسیه، پیمان ناتو از هر زمان دیگر بیشتر نیازمند وحدت و قدرت است.
«عبدالباری عطوان» سردبیر روزنامه «رأی الیوم» در مقاله ای با اشاره به اظهارات مکرون می‌نویسد: به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا ورفتارهای خودخواهانه او با شرکای اروپایی و دورشدن از آن‌ها در راستای تمرکز بر اهداف تجاری و راهبردی خود در شرق آسیا عامل اظهارات مکرون و پیشنهاد او برای ایجاد شراکت راهبردی با روسیه و تشکیل سیستم دفاعی مستقل اروپایی است.
فروپاشی ناتو قطعی است
همچنین پیمان ناتو در گذشته نیز با بحران‌های خطرناکی مواجه شده که وحدت و قدرت آن را تهدید کرده است؛ زمانی که ترکیه در سال ۱۹۷۴ به قبرس حمله و آن را تجزیه کرد، موجب شد آمریکا به مدت سه سال فروش اسلحه به آن را تحریم کند و اکنون نیز می‌بینیم که آلمان و فرانسه به دخالت نظامی ترکیه در شمال سوریه اعتراض دارند. از طرف دیگر سال ۲۰۱۵ هنگامی که ترکیه جنگنده روسی را در سوریه سرنگون کرد و دو کشور در آستانه جنگ قرار داشتند، هیچ یک از اعضای ناتو از ترکیه حمایت نکرد و اردوغان مجبور شد به نزد پوتین برود، عذرخواهی کرده و قرارداد خرید سامانه موشکی اس ۴۰۰ و ایجاد خط لوله گاز «ترک استریم» را امضا کند و به طور کامل به پیمانی که خود یکی از مهم‌ترین مؤسسان آن بوده، پشت کرده و اروپا را به ارسال پناهجویان سوری به آنجا تهدید کند.
بحران ناتو حتماً بالا خواهد گرفت و فروپاشی آن تقریباً قطعی است؛ پیوستن تنها دو عضو آن یعنی انگلیس و استرالیا به ائتلاف دریایی پیشنهاد شده از سوی آمریکا برای به اصطلاح حمایت دریانوردی در خلیج‌فارس، بهترین گواه برآن است. به طور خلاصه شرایط امروز ناتو لعنت سوریه و لیبی است که دامنگیر این پیمان استعماری شده و در هر حال نباید به این خاطر متأسف بود؛ چراکه تاریخ آن پر است از خونریزی علیه مسلمانان چه در عراق، چه در افغانستان و چه در سوریه و لیبی.
نظر شما