محمدحسین مروج کاشانی/

 خاطره لحظات جاری شدن خطبه عقد و آغاز پیوند مبارک ازدواج، جزو شیرین‌ترین خاطرات زندگی مشترک است. بارگاه ملکوتی و قدسی امام رئوف حضرت علی بن موسی الرضا(ع)، هم بهترین جایگاه برای رقم خوردن این پیمان مقدس و معنوی و این میثاق مبارک و مشترک بین دو محب اهل بیت(ع) است؛ چرا که اینجا زوج‌ها، نگاه محبت‌آمیز و کریمانه وجود نورانی امام رئوف(ع) را ناظر بر خود و این پیوند قدسی می‌یابند و حضور آن وجود مبارک را، مایه دوام، قوام، برکت و رحمت در طول زندگی مشترکشان خواهند دید. برای همین هم «عقد بالاسر حضرت»، خاطره مشترک بسیاری از زوج‌های ایرانی است. سنت جاری کردن عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی، از سنت‌های قدیمی است.

سنتی که حالا با تمهیداتی که آستان قدس رضوی فراهم کرده است می‌رود تا شکل تازه‌ای را تجربه کند.

در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام‌ والمسلمین شریعتی‌نژاد، معاون تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی از این تمهیدات تازه پرسیدیم؛ تمهیداتی که در قالب «طرح ساماندهی مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی» فراهم شده است.

طرح ساماندهی مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی شامل چه مواردی می‌شود؟

سال‌هاست که به صورت غیررسمی و بنا به عشق و ارادت زوج‌های جوان مشهدی و غیرمشهدی، خطبه‌ عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی جاری می‌شود. از آنجایی که این سنت، یک سنت غیررسمی بوده، طبیعتاً جای ویژه‌ای هم برای آن پیش‌بینی نشده بود و عمدتاً در رواق‌های بالاسر حضرت، می‌شد زوج‌های جوان و خانواده‌هایشان را دید که دور هم جمع شده‌اند و دارند آیین عقد ازدواج را تدارک می‌بینند. تنها در سال‌های اخیر بود که این سنت به شکل متمرکزتری در رواق شیخ طوسی واقع در دارالحجه برگزار می‌شد.

از این جهت با هدف توجه به خواست عمومی جامعه و برآوردن نیاز زائران و مجاوران، ایجاد فضایی مناسب و به یادماندنی برای اجرای خطبه عقد ازدواج ضروری می‌نمود. علاوه بر این آستان قدس رضوی، در راستای مأموریت‌های فرهنگی‌اش که برگرفته از تعالیم حضرت رضا(ع) است، بالا بردن روحیه نشاط و تشویق به ازدواج آسان و به موقع و آگاهانه، و بهره‌مندی از ویژگی‌های بارز مکانی و مذهبی حرم مطهر در جهت تبلیغ و ترویج سبک زندگی اسلامی را هم وظیفه خود می‌داند؛ برای همین هم ساماندهی وضعیت اجرای مراسم خطبه عقد ازدواج دایم در حرم مطهر رضوی، ضرورتی بود که باید به آن پرداخته می‌شد. این ضرورت‌ها، در قالب «طرح ساماندهی مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی» پیش‌بینی شده است. در این طرح معاونت اماکن متبرکه و امور زائرین، معاونت علمی آستان قدس رضوی و مرکز جامع مشاوره، سازمان فرهنگی آستان قدس و مرکز امور بانوان، و نیز سازمان عمران و توسعه حریم حرم، با معاونت تبلیغات اسلامی آستان قدس رضوی، همکاری دارند. 

این طرح چه کمکی به بهبود انجام سنت عقد ازدواج در حرم مطهر می‌کند؟

از محاسن این طرح می‌توان به طراحی ساز و کاری اطمینان‌بخش برای خانواده‌ها برای برگزاری صحیح مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر اشاره کرد. علاوه بر این، بسترسازی برای ارتباط معنوی دایمی زوج‌ها با تعالیم و اندیشه‌های رضوی و معارف عالیه اهل بیت(ع)، کنترل ورودی رواق و جلوگیری از ورود افراد متفرقه به محل مراسم، نظارت بیشتر بر روند برگزاری صحیح مراسم عقد، حفظ شعائر دینی و اخلاقی در هنگام برگزاری مراسم، حفظ حرمت و شئونات حرم مطهر رضوی، تکریم زائران و مجاوران، ساماندهی عاقدین، ایجاد سامانه نام‌نویسی و ثبت اطلاعات زوجین و بررسی شرایط و مدارک لازم برای اجرای عقد ازدواج دایم و ساماندهی نیروهای اجرایی و افتخاری حاضر در رواق از دیگر مواردی است که می‌توان به عنوان مزایای این طرح از آن نام برد.

به منظور احترام به عقاید و سنت‌های دیرینه زائران و مجاوران گرامی، ساماندهی وضعیت اجرای خطبه عقد و کنترل مطلوب عاقدین ایجاب می‌کند این امر خداپسندانه در شرایطی کاملاً معنوی با رعایت شئونات بارگاه منور رضوی توسط افراد عالم و آگاه به این مسئله و براساس آیین‌نامه‌ای خاص صورت پذیرد.

همچنین اجرای صحیح خطبه عقد توسط افراد مجرب و خبره می‌تواند ضمن ثبت خاطره‌ای معنوی در ذهن زوجین و خانواده آنان در این مکان مقدس سبب ارتباط بیشتر آنان با امامت و ولایت باشد. بر این اساس آیین‌نامه‌ای تنظیم شده و افراد واجد شرایط دعوت شده تا در آن چارچوب به اجرای خطبه عقد در حوزه اماکن متبرکه مبادرت کنند.

از آن طرف هم آستان قدس، کوشیده تا شیوه اجرای خطبه عقد ازدواج را برای همه زوج‌ها یکسان‌سازی کند و کیفیت ببخشد. برگزاری آزمون و مصاحبه تخصصی احکام ازدواج و طلاق و خطبه‌خوانی، آموزش مسائل اعتقادی و مشاوره‌های روان‌شناسی به عاقدها و بررسی نوع بیان عاقد، برگزاری سلسله جلسات آموزشی مباحث حقوقی، فقهی، روان‌شناسی و اخلاقی، شیفت‌بندی پذیرفته‌شدگان برای حضور و ارائه خدمات به زائران محترم و نظارت مستمر بر حسن ظاهر، شیوه اجرا و کیفیت برخورد با مراجعان مطابق با آیین‌نامه تدوین شده از دیگر مواردی است که در موضوع «طرح ساماندهی مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی» برنامه‌ریزی شده و در حال اجراست.

به لحاظ شکلی آیا انجام سنت عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی تغییری هم کرده؟

بله. تمهیدی که در قالب «طرح ساماندهی مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی» پیش‌بینی شده، فضاآرایی مناسب رواق شیخ طوسی برای انجام مراسم و خطبه عقد است. تا پیش از این، هیچ‌ گونه فضاآرایی برای اجرای سنت عقد ازدواج در حرم مطهر وجود نداشت و خانواده‌ها گوشه‌ای دور هم می‌نشستند و مراسم را با محدودیت‌هایی برگزار می‌کردند. حالا اما فضای مناسبی آماده شده تا زوج‌ها بتوانند در آنجا خاطره خوشی از مراسم عقد ازدواج خود ثبت کنند.

در موضوع انتخاب فضای مناسب برای برگزاری مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی پس از بررسی‌های کارشناسی مدیران ارشد سازمان از تمامی فضاهای موجود به منظور دسترسی سریع و آسان زائران و مجاوران محترم، در نهایت رواق شیخ طوسی واقع در ضلع غربی رواق دارالحجه به عنوان مکان برگزاری مراسم انتخاب شد که این فضای قدسی، در حال آماده‌سازی و تجهیز است. نورپردازی مناسب، مفروش نمودن، گلاب‌افشانی، گل‌آرایی و فضاآرایی فرهنگی رواق همراه با آذین‌بندی متناسب با سبک معماری و هنر اسلامی حرم مطهر هم در دست اقدام است. این فضاآرایی به زودی پس از تکمیل در اختیار زوج‌های جوان قرار می‌گیرد.

آیا «طرح ساماندهی مراسم عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی» صرفاً معطوف به اجرای خطبه عقد ازدواج است یا نه؟

آستان قدس رضوی در راستای فعالیت‌های فرهنگی‌اش می‌کوشد تا زوج‌ها نه صرفاً در زمان جاری شدن خطبه عقد ازدواج، بلکه پس از آن هم از تیمن و تبرک فضای قدسی حرم مطهر و ساحت قدس حضرت رضا(ع) بهره‌مند باشند.

برای همین هم بسته‌ای از محصولات فرهنگی و متبرک به همراه میثاق‌نامه زوج‌های جوان تهیه شده که ان شاءالله پس از تأییدیه‌های محتوایی و... در رواق شیخ طوسی تقدیم زوج‌ها خواهد شد. علاوه بر این، زمینه استمرار ارتباط زوج‌ها با حرم مطهر با مشارکت مرکز امور بانوان در قالب طرح «زندگی به سبک رضوی»، فراهم شده است. در این طرح، زوج‌های جوان تا سه سال، که سال‌های مهمی برای تداوم رابطه صحیح و سالم زوج‌هاست، در دوره‌های آموزشی پیش‌بینی شده شرکت می‌کنند.

برگزاری کلاس‌های مشاوره ویژه زوجین و همچنین معرفی زوج‌هایی که تمایل به خادمیاری دارند به مرکز امور خادمین، از دیگر خدمات و برنامه‌های پیش‌بینی شده برای زوج‌های جوان است.

شرایط و مدارک لازم برای انجام عقد ازدواج در حرم مطهر رضوی

اطلاع‌رسانی شرایط و الزامات عقد در حرم مطهر رضوی در محل ابتدای ورودی رواق شیخ طوسی نصب و از طریق تابلوهای اطلاع‌رسانی مستقر در صحن‌های مقدس، پخش تیزر و بارگذاری در سایت آستان قدس رضوی و فضاهای مجازی در حال انجام است. این شرایط عبارتند از:

- مراسم عقد ازدواج با تعیین وقت قبلی انجام می‌شود.

- داشتن مدارک شناسایی زوج‌ها و پدر زوجه برای اجرای عقد ازدواج ضروری است.

- اجرای خطبه عقد ازدواج، مشروط به حضور پدر یا جد پدری زوجه است. در غیر این صورت باید وکالت‌نامه محضری یا گواهی فوت ارائه شود.

- خطبه عقد صرفاً به صورت دایم و پس از تأیید محضر(پس از عقد محضری) قرائت می‌شود.

- به خاطر تعدد زوج‌های جوان، مدت حضور در رواق برای اجرای عقد 20 دقیقه است.

- با توجه به محدودیت فضا، ظرفیت پیش‌بینی شده برای حضور خانواده‌ها حداکثر 20 نفر است.

- به خاطر حفظ حرمت بارگاه منور حضرت رضا(ع) آوردن اقلامی مانند آینه و شمعدان، گل، قند و... به داخل رواق ممنوع است.

نحوه نام‌نویسی و دریافت نوبت برای انجام عقد ازدواج

نام‌نویسی و بررسی مدارک شناسایی زوجین به صورت حضوری انجام می‌شود. برای همین هم خانواده‌ها هنگام ثبت نام برای دریافت نوبت باید شناسنامه‌های زوج‌ها(به علاوه حضور پدر زوجه با کارت شناسایی و در صورت فوت پدر، فوت‌نامه) را همراه داشته باشند.

همچنین به زودی فرم معرفی به دفاتر ازدواج از طریق سایت در اختیار زائران و مجاوران محترم قرار می‌گیرد که می‌بایست ابتدا توسط دفاتر مربوط، مدارک لازم بررسی و تأیید و سپس از طریق امضا و ممهور نمودن آن فرم، به حرم مطهر برای برگزاری مراسم معرفی شوند.

سامانه نرم‌افزاری ثبت الکترونیکی اطلاعات متقاضیان برگزاری مراسم عقد و نوبت‌دهی هم در حال تهیه است که به محض تکمیل از طریق سایت آستان قدس رضوی اطلاع‌رسانی می‌شود.

همچنین زائران و مجاوران محترم برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند با تلفن 05132009080 تماس حاصل فرمایند.

ساعت فعالیت رواق شیخ طوسی برای برگزاری مراسم

ساعت فعالیت رواق همه روزه از 6 صبح تا 24 است؛ طبیعی است که در روزهای شهادت (از عصر روز قبل تا روز پس از شهادت) و هنگام برگزاری نمازهای روزانه و نماز جمعه، فعالیت‌های رواق تعطیل می‌شود.