مهدی مطهرنیا تحلیلگر مسائل منطقه/

مسقط، پایتخت عمان این روزها به محل رفت و آمدی برای تعدادی از مقامات عربی به ویژه سعودی و اماراتی تبدیل شده که این مسئله توجه تحلیلگران را به خود جلب کرده است. درهمین راستا، سفر روز دوشنبه گذشته شیخ طحنون بن زاید آل نهیان، مشاور امنیت ملی امارات به سلطان نشین عمان توجه تحلیلگران و ناظران امور را به ویژه با توجه به تحولات منطقه به خود مشغول کرده است. این اقدام چند روز پس از حضور خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع عربستان در مسقط صورت گرفت.

سناریوهای مختلفی درباب سفر مقامات سعودی – اماراتی به عمان می‌توان مورد توجه قرار داد. تحلیلگران مهم‌ترین دلیل این رویداد را به رایزنی های احتمالی مربوط به بحران یمن ربط می‌دهند، به ویژه که سفیر سعودی در یمن هم، خالد بن سلمان را در سفر به مسقط همراهی کرد. تحولات مذکور در حالی صورت می‌گیرد که خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس چندی پیش مدعی شده بود مذاکرات محرمانه و غیر مستقیمی به وساطت عمان میان سعودی و حوثی ها برای پایان دادن به جنگ در جریان است. از مدت‌ها پیش و به ویژه پس از حملات پرحجم و هزینه‌زای نیروهای یمنی به عمق خاک سعودی و هدف قرار دادن تأسیسات شرکت نفتی آرامکو و همچنین بروز اختلاف و درگیری میان مزدوران وابسته به عربستان و امارات در جنوب یمن و خطر گسترش این نبردها متجاوزان رویکرد خود را تغییر داده و به دنبال آن هستند با پیش بردن مذاکرات به شکلی آبرومندانه خاک یمن را ترک کنند و سفر مقامات ریاض و ابوظبی به مسقط در این قالب قابل تحلیل است.  

نکته دیگر به رویکرد این دو کشور در قبال قطر باز می‌گردد. عربستان و امارات اگرچه با هم در برخی ابعاد نزدیکی دارند، اما در عین حال هر کدام منافع خاص خود را دنبال کرده و در پنهان رقابت دارند. واژه انگلیسی Alliance به معنای اتحاد دارای وجوه همکاری و رقابت به طور توأمان است که میان سعودی با دیگر کشورهای عربی و به ویژه امارات و قطر وجود دارد. در حالی که در چند هفته اخیر اخباری در مورد تلاش آمریکا برای کاهش تنش میان قطر و عربستان به گوش می‌رسد، به نظر می‌رسد سفر مقامات ریاض و ابوظبی را باید در راستای ایجاد فضای همگرایی بیشتر عربی برای تقابل با قطر جست‌وجو کرد.

موضوع دیگر به رابطه این کشورها با قدرت های فرامنطقه ای و به ویژه ایالات متحده بازمی گردد. به نظر می‌رسد در حالی که کمتر از یک سال به انتخابات ۲۰۲۰ ریاست جمهوری آمریکا مانده، این اقدام حرکتی در راستای ایجاد فضای تبلیغاتی مناسب برای ترامپ باشد. رئیس جمهور آمریکا در به نتیجه رساندن پرونده توافق هسته ای جدید با ایران، گفت و گوهای خلع سلاح هسته ای کره شمالی، توافق تجاری با چین و حتی امضای پیمان صلح با طالبان افغانستان ناکام مانده است. اقدام اخیر ریاض و ابوظبی به عنوان متحد ترامپ در صورتی که به ایجاد فضای تفاهم در رابطه با یمن یا قطر بینجامد، می‌تواند به عنوان برگ برنده‌ای برای پیروزی در انتخابات آتی مورد استفاده رئیس جمهور آمریکا قرار گیرد.

نکته دیگر این سفر به سیاست های ضد ایرانی سعودی و امارات بازمی گردد. دو کشور درصدد هستند بار دیگر با استفاده از توطئه و حربه ایران هراسی نزدیکی هر چند حداقلی میان کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس ایجاد کرده و سیاست تقابل‌جویی در مقابل جمهوری اسلامی را ادامه دهند.