صابر گل عنبری، تحلیلگر مسائل منطقه/

روز یکشنبه پارلمان عراق طرح اخراج نیروهای خارجی از این کشور را با حضور عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر مستعفی تصویب کرد؛ اقدامی که عصبانیت شدید دونالد ترامپ را به دنبال داشته و تهدید به اعمال تحریم‌های سنگین‌تر از تحریم‌های ایران کرده است. در واقع این خشم ترامپ قابل درک است؛ به این دلیل که این طرح و پافشاری دولت عراق بر اجرای آن، ایران را در موقعیت پیروز مناقشه در این کشور و او را در موقعیتی دشوار و برابر دو انتخاب قرار می‌دهد که هر کدام از دیگری ناخوشایندتر است؛ یا اینکه به تصمیم عراق احترام بگذارد و نیروهای رزمی خود را از آن خارج کند و یا مقاومت کند، که نتیجه آن ورود به یک جنگ است؛ جنگی که آزموده شده و نتیجه آن تصمیم باراک اوباما مبنی بر خارج ساختن نیروهای آمریکا در سال ۲۰۱۱ بود. از این رو، هر دو انتخاب برای ترامپ بسیار دشوار است و برونداد آن در انتخابات ریاست جمهوری نوامبر ۲۰۲۰ خواهد بود که ترور سردار سلیمانی را از یک برگ برنده انتخاباتی به عامل بازندگی تبدیل خواهد کرد.

اکنون پرسش کانونی این است که در عراق چه اتفاقی خواهد افتاد و آیا آمریکا عملاً با درخواست این کشور برای خارج کردن نیروهای خود مخالفت خواهد کرد یا تهدیدش به تحریم‌های بی‌سابقه می‌تواند عراقی‌ها را منصرف کند. فعلاً که عراق زیر بار فشار نرفته و باید دید دولت آمریکا در روزهای آینده چه تصمیمی می‌گیرد. اما در صورت تصمیم به خروج که احتمال آن زیاد است، این امر به چه معناست؟ اگر از زاویه تنش تهران و واشنگتن به این مسئله نگاه کنیم که درست هم این است، با توجه به بالا رفتن خطر احتمال وقوع جنگ با ایران، آمریکا با این اقدام خود فعلاً می‌خواهد نیروهایش در عراق را از تیررس حملات ایران خارج کند. این هدف تاکتیکی آمریکا می‌تواند باشد، اما بسیار ساده‌انگارانه است که تصور شود دولت آمریکا به این سادگی دست‌بردار عراق خواهد بود و عرصه را برای ایران خالی خواهد کرد. اما این دست بر نداشتن را به سه شکل اعمال خواهد کرد؛ البته احتمالً نخست اعمال تحریم‌های شدید علیه بغداد و دوم بر هم زدن اوضاع داخلی این کشور از طریق پیش بردن اوضاع به سمت یک جنگ داخلی در آینده‌ای نه نزدیک اما نه چندان دور و سوم حملاتی پراکنده اما مستمر به نیروهای حشدالشعبی و همپیمانان ایران.

اما تحولات اخیر عراق برگردان شکست سیاست دولت عادل عبدالمهدی در ایجاد توازن در روابط خارجی نیز هست. مثلث قدرت رسمی این کشور یعنی ریاست جمهوری، نخست وزیری و پارلمان در یک سال اخیر به دنبال تنش‌ها میان ایران و آمریکا به این نتیجه رسیدند که موازنه در روابط خارجی بهترین راه چاره برای دور نگه‌داشتن عراق از پیامدهای این تنش است و به همین علت هم به سراغ برقراری روابط با کشورهای بلوک همپیمان آمریکا در منطقه رفتند و با عربستان سعودی گرم گرفته تا جایی که در نقش میانجیگر میان ریاض و تهران ظاهر شدند. اما همان زمان هم که چنین سیاستی اتخاذ شد، نگارنده در چند نوشته یادآور شد این سیاست با وجود اهمیت آن، راه به جایی نمی‌برد و عراق ناچار خواهد شد در نهایت یا ایران را انتخاب کند یا آمریکا را و هر کدام را هم انتخاب کند، تبعات خاص خود را دارد. حال تصمیم نابخردانه ترامپ در ترور عالی‌ترین شخصیت نظامی ایران و فرمانده نیروهای حشد، ورق را به نفع ایران برگرداند و اوضاع فعلاً به اینجا رسیده است و در آینده هم آبستن تحولاتی بس سترگ‌تر خواهد بود.