مهدی کاهانی مقدم/
گردشگری سلامت بدون تردید ظرفیت بسیار بالای ارزآوری برای کشور ما دارد به ویژه در مشهد مقدس که به عنوان قطب بزرگ سلامت کشور مطرح بوده و پس از تهران دارای ظرفیت‌های بی‌شماری در این زمینه است.
براساس آمار، سالانه صدها هزار نفر از کشورهای مختلف جهان برای معالجات پزشکی به کشور ما سفر می‌کنند که پزشکان، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مشهد بخشی از این جمعیت را پذیرش می‌کنند درحالی که این شهر علاوه بر وجود بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) به خاطر دارا بودن ده‌ها بیمارستان دولتی و خصوصی مجهز و حدود ۷ هزار و ۵۰۰ پزشک عمومی و متخصص و نیز هزینه‌های مناسب درمانی، ظرفیت بسیاری برای ارائه خدمات سلامت به اتباع خارجی دارد و می‌تواند پیشتاز در عرصه گردشگری سلامت کشور باشد.
اما نحوه پذیرش و خدمات‌رسانی به اتباع خارجی متقاضی دریافت خدمات درمانی و پزشکی در مشهد به گونه‌ای است که بررسی و آسیب‌شناسی فوری و رفع نقایص آن را اجتناب‌ناپذیر می‌کند.
بدون تردید گذر بسیاری از شهروندان مشهدی به محدوده خیابان عارف، پرستار و اطراف آن افتاده؛ چرا که حدود ۸۰ درصد مطب‌ها و مراکز درمانی مشهد در این منطقه به عنوان کانون اصلی تجمع پزشکان و در نزدیکی دو بیمارستان بزرگ امام رضا(ع) و قائم(عج) تمرکز یافته‌اند. بیش از شلوغی بیش از بی‌حد، ترافیک شدید و مشکلات ناشی از نبود پارکینگ و جای پارک مناسب؛ شاید سوداگری «دلال» های بیماران و از این سو به آن سو دویدن آن‌ها در میان انبوه اتباع خارجی که برای دریافت خدمات درمانی و پزشکی به این منطقه آمده‌اند، آزاردهنده‌تر باشد.
آنچه از ظواهر امر پیداست، بیشتر این دلالان بومی مشهد نیستند و از شهرهای جنوبی و به سودای کسب درآمد از فرصت حضور پرشمار گردشگران سلامت در مشهد به این شهر آمده‌اند و مهم‌تر آنکه اکثر قریب به اتفاق این افراد (بومی و غیربومی) هیچ تخصصی در زمینه لیدری(راهنمایی) گردشگران خارجی ندارند و به هیچ یک از قواعد این حرفه نیز پایبند نبوده و تنها امتیازشان شاید دانستن زبان دست و پا شکسته‌ای است که آنان را قادر می‌سازد تا واسطه بین پزشکان و کادر درمانی با بیماران خارجی باشند.
به گفته برخی کسبه و ساکنان، مشاجره‌های لفظی و درگیری و کشمکش‌های فراوان بین دلالان بر سر گرفتن بیماران خارجی، یکی از اتفاقات معمول هر روز این منطقه است و به همه این اتفاقات می‌بایست کلاهبرداری برخی بزهکاران که در پوشش راهنما؛ پول و اموال اتباع خارجی را به جیب زده و متواری می‌شوند را هم به کلکسیون وقایع روزانه محدوده خیابان پرستار و اطراف آن افزود.
این در حالی است که گردشگری سلامت در دیگر نقاط دنیا در قالب شیوه‌نامه‌ای مشخص و مدون سامان یافته و فقط شرکت‌های تخصصی مجوز فعالیت در ارائه خدمات به این قشر از گردشگران را دارند؛ براساس همین شیوه‌نامه، بیماران خارجی از مبدأ حرکت (موطن خودشان) با یکی از این شرکت‌ها مرتبط شده و از همان آغاز تا پایان کار و برگشت به وطن، تمامی کارهای مربوط به سفر، اقامت و امور درمانی توسط راهنمایان و کارکنان این شرکت و حتی مطب‌ها و مراکز پزشکی و درمانی طرف قرارداد آن انجام می‌شود.
جالب آنکه همین شرکت‌ها برای کسب درآمد بیشتر، تمام تلاش خود را به کار گرفته و با تبلیغات گسترده اقدام به جذب گردشگر سلامت از نقاط مختلف دنیا می‌کنند که به عنوان نمونه کشور ترکیه در همسایگی ما یکی از موفق‌ترین کشورها در جذب گردشگر سلامت به شمار می‌آید.
در همین حال با آنکه موضوع گردشگری سلامت از چند سال پیش در مشهد به صورت جدی نمود پیدا کرده و در این مدت مسئولان دستگاه‌های مختلف مرتبط و بی‌ارتباط با این حوزه دم از ساماندهی آشفتگی این بازار زده‌اند اما به نظر می‌رسد همچنان اندر خم یک کوچه‌ایم.
در این بین هر یک از این دستگاه‌ها نیز اقدام به راه‌اندازی تشکیلاتی خاص و صدور مجوز برای متقاضیان راهنمایی گردشگران سلامت کرده‌اند؛ دستگاه‌هایی که به دلیل رقابتی بودن بازار جذب بیمار خارجی و سود کلان این حرفه، به جای همراهی و هم‌افزایی، مدام چوب لای چرخ دیگری گذاشته و موجب آشفتگی بیشتر اوضاع شده‌اند. البته در این بین برخی برنامه‌ریزی‌های کارشناسانه هم در دست اقدام بوده که امید می‌رود این برنامه‌ها هر چه زودتر به نتیجه برسد و پیش از آنکه مقصد بیماران خارجی ما به سمت دیگر کشورهای منطقه تغییر پیدا کند، این آشفته بازار هم سامانی یابد.
به عنوان نمونه رئیس سازمان نظام پزشکی مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار ما با اشاره به تدوین آیین‌نامه‌ای در این خصوص، امیدوار است نابسامانی حوزه گردشگری سلامت در این شهر تا حد زیادی رفع شود.
دکتر علی بیرجندی‌نژاد در ادامه با توجه به وضعیت خاص اقتصادی کشور و ضرورت توسعه گردشگری سلامت، ابراز امیدواری می‌کند که با تدوین ضوابط و مقررات لازم و شیوه‌نامه‌های کارشناسی شده، بحث جذب گردشگر سلامت و خدمات‌دهی به آنان در قالب یک بسته کامل (از مبدأ تا مبدأ) آنچنان که در برخی کشورهای همسایه رایج است، در کشور ما نیز پیاده‌سازی شود.
او در عین حال با اشاره به ضوابط موجود و بخش‌نامه ابلاغی خطاب به پزشکان می‌گوید: ارائه خدمات درمانی به اتباع خارجی با وجود درآمد بیشتر نباید موجب به زحمت افتادن بیماران داخلی شود.
پیش از وی اما معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان رضوی نیز از ساماندهی واسطه‌ها در حوزه گردشگری سلامت در آینده‌ای نزدیک خبر می‌دهد و اضافه می‌کند: به منظور جلوگیری از برخی مشکلات، طرحی با هدف ساماندهی واسطه‌های گردشگری سلامت تهیه و تصویب شد و با شناسایی واسطه‌ها و نام‌نویسی از آنان، ظرفیت‌های افراد مشخص و آموزش‌های لازم ارائه خواهد شد که امید است با اجرای این طرح، شاهد کاهش تخلفات در این حوزه باشیم.
مدیرعامل انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی هم به تازگی از اجرای طرح ساماندهی مترجمان و راهنمایان گردشگری سلامت در استان خبر داد و می‌گوید: این طرح براساس مصوبه کمیته گردشگری سلامت استان با همکاری مستقیم این انجمن و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، اداره اماکن عمومی نیروی انتظامی و حمایت معاونت پیشگیری از جرایم دادگستری استان برای نخستین بار در کشور و به صورت آزمایشی در مشهد اجرا می‌شود.
همچنان که پیش از این نیز نوشتیم، حالا که قرار است طرحی برای ساماندهی این افراد در مشهد اجرا شود با استفاده از تجربیات کشورهای دیگر و کارشناسان داخلی، مرز بین خدمات گردشگری سلامت با گردشگری درمانی را پررنگ کرده و به دلیل حساسیت فعالیت در بخش درمانی از ورود افرادی به این حوزه جلوگیری کنند که غیر از دانستن زبان عربی هیچ تخصصی در امر درمان ندارند و تنها برای پول بیشتر حاضر به انجام هر کاری می‌شوند و در نهایت به ضرر وجهه پزشکی شهر و کشورمان خواهد شد.
نظر شما