قدس آنلاین-گروه استان ها: در این قانون آمده که از مالچ‌های نفتی سازگار با محیط‌زیست استفاده شود اما سؤال این است که نفت چگونه می‌تواند با محیط‌زیست سازگار باشد از طرف دیگر چون قانون است پس باید اجرا شود؟
درختان بومی جایگزین مالچ نفتی
خوزستان یک‌میلیون و ۲۵۷ هزار هکتار اراضی بیابانی دارد که ۳۵۰ هزار هکتار از آن را کانون‌های بحرانی گردوغبار (رسی) و ۳۵۰ هزار هکتار از آن را عرصه‌های ماسه‌ای تشکیل می‌دهد.
این بیابان‌ها در شهرستان‌های اهواز، کارون، باوی، حمیدیه، دشت آزادگان، هویزه، شوش، رامشیر، ماهشهر، امیدیه و هندیجان قرار دارند.
در نیم‌قرن گذشته عملیات بیابان‌زدایی در ماسه‌زارها انجام می‌شد اما از سال ۱۳۹۵ با وقوع طوفان‌های شدید در خوزستان، اولویت نخست به مهار بیابان در کانون‌های فوق بحرانی ریز گرد در اهواز و کارون اختصاص داده شد بااین‌حال روال معمول اداره کل منابع طبیعی برای مالچ پاشی هنوز ادامه دارد.
آنچه بیش از همه اعتراض فعالان محیط‌زیست را به دنبال داشته، پاشیدن مالچ نفتی روی زیستگاه‌های حساس و مناطق حفاظت‌شده محیط‌زیست است. ازجمله آن میش داغ (به زبان محلی مشداخ) که یکی از مناطق کویری منحصربه‌فرد با وسعت ۶۰ هزار هکتار است که در غرب خوزستان بین شهرهای بستان و عبدالخان در شهرستان دشت آزادگان (منطقه مرزی فکه) قرار دارد. شهرت این منطقه بیشتر به دلیل وجود یک‌گونه خاص و در معرض انقراض آهو یا «غزال مشداخ» است که آبان ماه پارسال در بانک ژن جهانی ثبت‌شده اما این زیستگاه به دلیل خزندگانش هم باارزش شناخته‌شده است.
مالچ جانوران را فراری می‌دهد
در این رابطه بسیاری از کارشناسان و هم‌چنین دوستداران محیط‌زیست اظهار می‌کنند تعدادی از خزندگان خاص در منطقه دشت آزادگان در معرض نابودی ناشی از مالچ پاشی قرار گرفتند.
سید باقر موسوی یکی از فعالان محیط‌زیست در این رابطه معتقد است: «افعی شاخ‌دار عربی»، «بوای شنی عربی» ، «سوسمار انگشت شانه‌ای اشمیت» و «آگامای سر وزغی عربی» گونه‌های منحصربه‌فردی هستند که فقط در خوزستان زندگی می‌کنند و حیات آن‌ها با مالچ پاشی تهدید می‌شود.
وی مطرح می‌کند: «مارمولک کرمی شکل زارودنی» و «اسکینگ شن زار» (یک نوع زیرگونه بزمجه) فقط در ۲ نقطه از ایران ازجمله دشت آزادگان و مرز خوزستان و ایلام گزارش‌شده‌اند و هم‌چنین «آگامای سر وزغی اهوازی» تنها در میش داغ و روستای الباجی دیده‌شده است.
وی ادعا می‌کند «جکوی انگشت کوتاه خاورمیانه» تنها در شنزارها و «جکو پلنگی» نیز گونه خاص پوشش گیاهی اطراف شنزارها است که تمام این گونه‌ها فقط در شنزارها زندگی می‌کنند و با از بین رفتن و یا آلوده شدن ماسه‌زارها به مواد نفتی می‌میرند.
موسوی عنوان می‌کند: مهم‌ترین پستانداری که در ماسه‌زارهای میش داغ زندگی می‌کند، آهو است، مالچ‌ها آهوان را نمی‌کشند اما باعث مهاجرت آن‌ها می‌شوند زیرا مالچ یک ماده سمی و بدبو است که آثارش چند سال باقی می‌ماند و پوشش گیاهی منطقه را که آهوها از آن می‌خورند، آلوده می‌کند.
وی متذکر می‌شود: گرگ و کفتار و روباه هم جزو جانورانی هستند که با مالچ پاشی کوچ می‌کنند، «جربیل پاسفید» نوعی موش است که تنها در خوزستان پیدا می‌شود و از حشرات و گیاهان منطقه تغذیه می‌کند که در زمین‌های مالچ پاشی شده می‌میرد.
این فعال محیط‌زیست یادآور می‌شود: خرگوش وحشی هم از زیستمندان این منطقه است که اجساد آن‌ها را در سال گذشته در میان مالچ‌های نفتی پیدا کردیم. لذا صراحتاً باید ابراز کرد مالچ نفتی به‌مرورزمان پوشش گیاهی منطقه را از بین می‌برد!
کاشت درخت به‌جای مالچ
در همین راستا معاون محیط‌زیست طبیعی حفاظت محیط‌زیست خوزستان می‌گوید: استفاده از مالچ نفتی در مناطق حفاظت‌شده از سال گذشته متوقف و مقررشده کاشت درختان بومی جایگزین آن شود.
سید عادل مولا می‌افزاید: در منطقه حفاظت‌شده میش داغ طرح کاشت ۲ هزار هکتار درخت بومی ارائه‌شده و منابع طبیعی نیز با آن موافقت کرده است.
مولا حساسیت به منطقه حفاظت‌شده میش داغ را به دلیل حساسیت این زیستگاه می‌داند و می‌افزاید: این منطقه زیستگاه آهو و تعدادی از جانوران و خزندگان منحصربه‌فرد است.
به گفته وی ماسه‌زارهای دشت آزادگان ازجمله منطقه حفاظت‌شده میش داغ بخشی از کانون‌های ریز گرد معرفی‌شده، وگرنه زیستگاه بیابان اگر آثار منفی نداشته باشد و کانون ریز گرد نباشد، نیازی به مالچ پاشی ندارد.
کهور آمریکایی قاتل محیط‌زیست
اگرچه معاون محیط‌زیست طبیعی خوزستان از جلوگیری مالچ پاشی خبر می‌دهد اما دوستداران محیط‌زیست کاشت درختان کهور آمریکایی را نیز کاری عبث می‌خوانند.
کارشناسان معتقدند برخلاف تصور برخی که بیابان‌ها را محلی خشک می‌دانند، ماسه‌ها می‌توانند رطوبت را در خود نگهدارند، به همین دلیل اطراف شنزارها پوشش جنگلی غنی مشاهده می‌شود.
بنا بر گفته این کارشناسان در شنزارهای دشت آزادگان نیز گونه‌های گیاهی گز شاهی، اسکنبیل، رملیک، تراث (رمث) و لگجی وجود دارد، اما کهور باریشه‌های بلند ۸۰ متری خود همه رطوبت خاک را می‌مکد و منطقه خالی از سکنه می‌شود؛ درواقع بعد از مالچ پاشی، ماسه‌زارها به زیستگاه مرده تغییر کاربری داده می‌شود.
نظر شما