قدس آنلاین: جشنواره فیلم فجر در سی و هشتمین دوره برگزاری خود، هفته گذشته به ایستگاه پایانی رسید، اما حواشی آن همچنان ادامه دارد. از نادیده گرفتن برخی فیلم‌ها در میان نامزدها بگیرید تا حضور نیافتن عوامل فیلم «روز صفر» در مراسم اختتامیه با وجود برگزیده شدن در پنج رشته. اختتامیه جشنواره فیلم فجر امسال کم‌حاشیه نبود و نظرات موافق و مخالف عده‌ای را نسبت به انتخاب برندگان سیمرغ در بخش‌های مختلف در پی داشت. درباره کم وکیف برگزاری این دوره از جشنواره فیلم فجر با دو صاحبنظر حوزه سینما گفت‌وگو کردیم. رضا صائمی، منتقد سینمایی درباره کیفیت داوری‌های این دوره می‌گوید: باید بپذیریم داوری در هر جای دنیا نسبی است و نسبت به هر داوری، نقدی وجود دارد. ما هیچ داوری عادلانه مطلقی نداریم. اگرچه کلیت اهدای جوایز خیلی دور از ذهن نبود، حتی اعلام فهرست نامزدها که اسامی قابل قبولی در بخش‌های مختلف اعلام شدند، اما در اهدای سیمرغ، سلیقه‌ها متفاوت است.
* نادیده‌گرفتن جوادعزتی
این منتقد سینما با اشاره به فقدان برخی اسامی در میان نامزدهای بخش‌های مختلف می‌گوید: جای جوادعزتی در «شنای‌پروانه» و هادی حجازی‌فر در «آتابای» با وجود بازی‌های بسیارخوبی که داشتند، در فهرست نامزدهای بهترین بازیگر مرد خالی بود. با وجود اینکه عزتی با پنج فیلم از پرکارترین بازیگران بود، ولی در «شنای‌پروانه» خیلی خوب درخشید، حتی اگر سیمرغ نمی‌گرفت باید نامش در میان نامزدهای بهترین بازیگر مرد می‌بود.
به گفته وی، رقابت در این بخش بسیار دشوار بود چون بازی‌های خوبی را از پیمان‌معادی، امیرجدیدی و حتی فرامرز قریبیان شاهد بودیم. اگرچه پیش‌بینی می‌شد سیمرغ به این بازیگر برسد، اما هیئت‌انتخاب، بازی چشمگیر پیمان معادی را در «درخت گردو» نادیده نگرفتند و سیمرغ را به او دادند، اما بهتر بود با یک دیپلم افتخار از قریبیان به عنوان بازیگر پیشکسوتی که پس از سال‌ها با نقشی متفاوت ظاهر شد و از دنیای بازیگری هم خداحافظی کرد، قدردانی می‌کردند.
وی درباره بخش انتخاب بهترین بازیگر زن می‌گوید: معمولاً در جشنواره فیلم فجر، نقش‌های برون‌گرا و ملتهب با ایفای نقش یک معتاد یا خلافکار با بازی‌های گل‌درشت مورد توجه قرار می‌گیرند در حالی که بازی‌های درون‌گرا، نقش‌آفرینی دشوارتری دارند، چون بازیگر باید به شخصیت برسد و تلاش این نقش‌آفرینی‌ها معمولاً کمتر به چشم می‌آید. ولی در انتخاب‌های امسال دیده شدند و مریم مقدم و نازنین احمدی در میان نامزدهای بهترین بازیگر زن بودند که یکی از آن‌ها سیمرغ گرفت. به نظرم معیارهای انتخاب در این بخش به استانداردهای بازیگری نزدیک‌تر شده بود.
صائمی معتقد است: جای جوادعزتی در «شنای پروانه» و هادی حجازی‌فر در «آتابای» در میان نامزدهای بهترین بازیگر مرد خالی بود، حتی تلاش حجازی‌فر در بخش فیلم‌نامه هم دیده نشد.
وی ادامه می‌دهد: شاید یکی از دلایلی که فیلم‌ها و فیلم‌نامه‌هایی مانند آتابای دیده نشدند به خاطر بومی بودن آن‌هاست. گویی تولیدات بومی و غیرفارسی زبان، موجب جدی نگرفتن آن‌ها می‌شود.
* سینما جایی برای گفت‌وگوست
صائمی درباره تحریم جشنواره از سوی عده معدودی از سینماگران همچون پیمان معادی می‌گوید: به نظرم این بازیگر جشنواره را تحریم نکرده بود و کسی را هم تشویق به حضور نیافتن نکرد، بلکه حال شخصی خودش را توصیف کرده بود. ضمن اینکه حال شخصی او ربطی به کیفیت بازیگری‌اش ندارد. امسال داوران در این بخش بدون توجه به عوامل فرامتنی، نگاهی تخصصی داشته و به کیفیت بازی‌ها رأی دادند.
وی درباره حضور نیافتن عوامل فیلم «روزصفر» در مراسم اختتامیه به دلایل اعلام شده از سوی ملکان که گفته بود «به نشانه اعتراض نسبت به داوری و کاندیدا شدن برخی افراد معترض یا قهرکننده با جشنواره و پذیرفته شدن فیلم «خورشید» در بخش داوری با وجود دیر رسیدن آن، در مراسم اختتامیه شرکت نمی‌کنیم» معتقد است: سینما جای قهرکردن نیست، جای گفت‌وگوست.
صائمی اضافه می‌کند: وقتی از سینما و هنر صحبت می‌کنیم، باب گفت‌وگو باز می‌شود تا رویکرد قهرآمیز. اگر سعید ملکان در مراسم اختتامیه حضور می‌یافت و اعتراضش را پشت تریبون اعلام می‌کرد، تأثیر بهتری داشت تا اینکه عوامل فیلم به صورت گروهی در این مراسم حضور پیدا نکنند. به جای عدم حضور باید حضور معترضانه داشت. اگرچه صدا و سیما هم در اقدامی ناشایست، بخشی از پخش زنده مراسم را سانسور کرد در حالی که همه این حرف‌ها در فضای‌مجازی به گوش مردم می‌رسد.
* «ژانر» نقشی در گیشه ندارد
وی درباره کیفیت فیلم‌های این دوره از جشنواره می‌گوید: قاعده مشخصی در جشنواره فیلم فجر وجود دارد که هر سال تکرار می‌شود. براساس این قاعده با کلی فیلم ضعیف، تعدادی فیلم متوسط و معدود فیلم خوب روبه‌رو هستیم. در تمام سال‌های جشنواره تعداد انگشت‌شماری فیلم خوب و قابل بحث وجود داشت.
به باور این منتقد سینمایی، مضامین فیلم‌های امسال کمی تلخ‌تر بود، اما با وجود اینکه سال گذشته فیلم‌های کمدی و تجاری زیاد داشتیم، ولی فیلم اجتماعی تلخی همچون «متری شیش و نیم» که بهترین فیلم جشنواره فیلم فجر سال گذشته بود، فروش بسیار خوبی در گیشه داشت. این فروش نشان داد که «ژانر» نقشی در گیشه ندارد بلکه «فیلم خوب» میزان استقبال مخاطب را تعیین می‌کند. امسال هم چهار، پنج فیلم اجتماعی خوب اما نسبتاً تلخ در جشنواره حضور داشت که در گیشه موفق خواهند بود. مثلاً فیلم «درخت گردو» یا «شنای پروانه» جزو فیلم‌های تلخ هستند، اما حتماً فروش خوبی در گیشه خواهند داشت.
وی تأکید می‌کند: البته فروش خوب به معنای فیلم خوب نیست، اما به نظر می‌رسد چند فیلم این دوره از جشنواره، ظرفیت‌های خوبی برای درخشیدن در گیشه دارند که اتقافاً فیلم‌های کمدی نیستند.
* انتخاب‌هایی غیراستاندارد
سعید مستغاثی، منتقد سینمایی درباره این دوره از جشنواره فیلم فجر به خبرنگار ما می‌گوید: جشنواره این دوره همچون سال‌های قبل، کمتر از انگشتان یک دست فیلم قابل دیدن داشت و بقیه فیلم‌ها زیراستاندارد بوده و بسیاری از فیلم‌ها ضعیف بودند.
وی با بیان اینکه حاشیه‌های جشنواره امسال پررنگ‌تر از متن بود، از اهمیت‌دادن به تحریمی‌ها بگیرید تا حذف فیلم‌های اعتراضی، یادآور می‌شود: داوری جشنواره فجر مثل هر سال غیرتخصصی بود و ۷-۸ نفر در ۱۵-۱۶ رشته تخصصی تصمیم می‌گرفتند. چطور یک کارگردان می‌تواند درباره جلوه‌های ویژه یا صدابرداری نظر تخصصی بدهد؟ این مورد فقط در جشنواره فیلم فجر دیده می‌شود و هیچ جشنواره‌ای در دنیا این چنین نیست.
به گفته او اگر جشنواره‌هایی همچون اسکار، بفتا یا گلدن‌گلوب، انتخاب‌های نسبتاً استانداردی دارند به دلیل تخصص هیئت‌های انتخاب آن‌هاست. مستغاثی ادامه می‌دهد: انتخاب‌های جشنواره فجر امسال غیرتخصصی بود و این جدای از سفارش‌ها و محدودیت‌هاست. نتایج از چند روز قبل لو رفته و اعمال‌فشار و محدودیت‌ها در برخی رشته‌ها مشخص بود.
وی با بیان اینکه انتخاب کسانی که جشنواره را تحریم کرده بودند نوعی خودباختگی است، خاطرنشان می‌کند: تمام حواشی پیش آمده در جشنواره امسال قابل پیش‌بینی بود، چون درباره یک پدیده غیراستاندارد صحبت می‌کنیم که هر اتفاقی در آن ممکن است، ولی وقتی درباره اسکار حرف می‌زنیم با وجود ایدئولوژیک بودن و آمریکایی بودن این جشنواره، با پدیده استانداردی مواجه هستیم.
نظر شما