قدس آنلاین: پس از انتشار ویروس کرونا در جامعه، از سوی نهادها، مراکز و متولیان بهداشت تدابیر مختلفی برای پیشگیری از شیوع آن اندیشیده شد. تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی یکی از این تدابیر بود. راهکاری که فصل تازه‌ای از آموزش‌ها را با همکاری رسانه ملی و وزارت آموزش و پرورش رقم زد.
حال بد نیست پس از گذشت بیش از یک‌ماه از آغاز این‌گونه آموزش‌ها ضمن نگاهی به کیفیت آنچه در این مدت از سوی متولیان آموزش رسمی کشور ارائه شده، به جست‌وجوی راهی برای ادامه بهتر آن بپردازیم.
زیرساخت‌های مورد نیاز و تجربه لازم را نداریم
با اینکه آموزش غیرحضوری می‌تواند از حیث دسترسی به فرصت‌های برابر آموزشی برای آحاد دانش‌آموزان، مغتنم و ارزشمند باشد، این موضوع از سوی برخی از کارشناسان و نمایندگان مجلس مورد انتقاد واقع شده است؛ به‌گونه‌ای که معصومه آقاپورعلیشاهی، نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با ما می‌گوید: ما در زمینه آموزش در شبکه مجازی زیرساخت‌ها و تجربه‌های لازم را نداریم و فناوری‌های مورد نیاز این شبکه نه تنها برای خانواده‌ها بلکه برای وزارتخانه و کشور وجود ندارد؛ ضمن آنکه سرعت اینترنت که مهم‌ترین ابزار شبکه مجازی است در کشور ما بسیار پایین است بنابراین نمی‌توان از این‌گونه آموزش در کشور بهره‌مند شد.
وی با اشاره به اینکه در خصوص آموزش ما نباید فقط کلانشهرهایی نظیر تهران، مشهد و اصفهان را مد نظر داشته باشیم، می‌افزاید: همه ایران تهران نیست و ما باید شهرستان‌ها و روستاهای مناطق کم‌برخوردار و محروم را هم در نظر بگیریم، چه بسا روستاهایی هستند که به اینترنت دسترسی ندارند.
آقاپورعلیشاهی در خصوص سایر زیرساخت‌های مورد نیاز کشور در حوزه آموزش مجازی می‌گوید: باید بررسی شود که آیا زیرساخت‌های فرهنگی استفاده از آموزش مجازی در سطح جامعه وجود دارد و ما در مقاطع مختلف آموزشی – اعم از دبستان و دبیرستان – آموزش‌های لازم در زمینه سواد رسانه‌ای را به دانش آموزان داده‌ایم و فرزندان ما می‌توانند در غیاب والدین از اینترنت استفاده کنند؟ ضمن آنکه مدت زمان آموزش هر درس برای ارائه مطالب بسیار کوتاه است و محتواها سریع آموزش داده می‌شوند و اثربخشی لازم را ندارند و برخی دانش‌آموزان به‌ویژه دبستانی‌ها، آموزش‌های تلویزیونی را جدی نمی‌گیرند یا با آن ارتباط برقرار نمی‌کنند و یادگیری آن با اشکالات بسیاری همراه است. بنابراین با در نظر گرفتن این موارد – به رغم تلاش مسئولان برای استفاده از این مدل آموزشی – باید گفت با توجه به شرایط و امکانات فعلی نمی‌توان نمره قبولی به این آموزش‌ها داد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا آموزش از طریق رسانه ملی – تلویزیون- را می‌توان جایگزین آموزش مجازی کرد نیز اظهار می‌کند: تا زمانی که زیرساخت‌های فرهنگی، امکانات و فناوری‌های مورد نیاز فراهم نشود در بیشتر مناطق کشور نمی‌توان هیچ آموزشی را جایگزین آموزش مستقیم در کلاس درس کرد.
غافل‌گیری آموزش و پرورش
رضا ساکی، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران می‌گوید: آموزش از راه دور یکی از روش‌های مورد تأیید آموزش است که می‌تواند در شرایط بحرانی مورد استفاده قرار گیرد، اما نه تنها تجربه قابل قبولی در این حوزه نداشته‌ایم، بلکه وزارت آموزش و پرورش و صدا و سیما نیز فرصت طراحی و برنامه‌ریزی برای آموزش را از طریق رسانه ملی یا فضای مجازی نداشته‌اند. ما اکنون در مرحله آمادگی قرار داریم و بازخوردهای قوی در این زمینه ارائه نشده است. بنابراین تا وقتی به مرحله پختگی و استحکام نرسیم نمی‌توان در مورد اثربخشی این آموزش‌ها به جمع‌بندی رسید.
دکتر ساکی نیز با بیان اینکه هیچ آموزشی را نمی‌توان جایگزین آموزش حضوری در کلاس درس کرد، ادامه می‌دهد: در شرایط فعلی که امکان آموزش حضوری فراهم نیست باید از روش‌های جایگزین نظیر آموزش از طریق تلویزیون و آموزش مجازی استفاده کرد تا از ایجاد فاصله بین دانش‌آموزان و درس پیشگیری نمود، البته باید به این مهم نیز توجه داشت که این آموزش‌ها در خوشبینانه‌ترین شرایط فقط برای 50 درصد دانش‌آموزان اثربخش خواهد بود و باید تمهیداتی برای سایر دانش‌آموزان اندیشیده شود.
صاحب‌نظرانی که سابقه تدریس ندارند
وی یکی از مشکلات این روش آموزشی را استفاده از کارشناسان رشته‌های تخصصی متعدد و صاحب‌نظران حوزه آموزش به جای معلم -برای تدریس - عنوان می‌کند و می‌افزاید: بیشتر این عزیزان کارشناسان قابل و صاحب‌نظر هستند، اما سابقه تدریس ندارند و شایسته است وزارت آموزش و پرورش برای کارآمدسازی این دوره‌ها از معلم‌های با تجربه در حوزه آموزش و یادگیری - معلم‌هایی که به مدل‌های آموزشی متعدد اشراف داشته باشند - استفاده کند تا فهم عمومی از یادگیری درس‌ها افزایش یابد.
به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی تهران بااینکه اثربخشی آموزش‌های تلویزیونی و آموزش‌های فضای مجازی برای همه دانش‌آموزان یکسان نیست، از این مدل آموزشی می‌توان با برنامه‌ریزی به گونه‌ای استفاده کرده که دانش‌آموزان از آموزش و یادگیری فاصله نگیرند تا زمانی که شرایط برگزاری کلاس‌ها فراهم شود.
انقلاب و دگرگونی در شیوه‌های آموزشی مدارس کشور
اما عباس قنبری عدیوی، معاون سابق دانشگاه فرهنگیان نیز با بیان اینکه شیوه تدریس به عنوان یک الگو و روش مبتنی بر تجربه، دانش و آگاهی معلمان در حوزه تعلیم و تربیت است، می‌گوید: هر معلم به تناسب تجربه، سلیقه و میزان توانمندی خود در به‌کارگیری ابزار کمک آموزشی می‌تواند روش‌های متعددی را در کلاس‌های حضوری اجرا کند تا دانش‌آموزان مختلف بتوانند از آموزش‌های کلاس بهره‌مند شوند. اما هنگامی که معلم بخواهد از روش‌های غیرحضوری - اعم از شبکه مجازی و یا رسانه ملی – این تجربه‌ها را انتقال دهد با محدودیت‌ها و مشکلات متعددی روبه‌رو است، ضمن آنکه دانش‌آموزان و جامعه هدف نیز طی سال به روش تدریس معلم و یا دبیران خود عادت می‌کنند و ممکن است در آموزش‌های ذکر شده با روش تدریس معلمی که از شیوه آموزشی واحدی استفاده می‌کند، هماهنگ نباشند و این مسئله مانع یادگیری آن‌ها شود که این موارد از معایب آموزش مجازی است.
دکتر قنبری عدیوی ادامه می‌دهد: طبیعی است تفاوت‌های زیادی بین تجربه، امکانات و شیوه تدریس یک میلیون معلمی که در بیش از 100 هزار مدرسه حضور دارند، وجود داشته باشد، اما این شرایط می‌تواند یک انقلاب و دگرگونی در شیوه‌های آموزشی آن‌ها ایجاد کند تا بتوانند به طور همزمان از روش‌های تدریس حضوری و غیرحضوری استفاده کنند.
به گفته وی متأسفانه برخی از دانش‌آموزان ما با روش‌های آموزش غیرحضوری کاملاً بیگانه هستند و اگر با نگاه مثبت به موضوع بیندیشیم می‌توانیم از فرصت پیش آمده برای آشنایی آن‌ها با بسته‌های آموزشی متعدد و آموزش‌های غیرحضوری بهره‌مند شویم، زیرا واقعیت این است که آموزش‌های آنلاین، به رغم دارا بودن نقاط ضعف، می‌توانند از فاصله افتادن بین دانش‌آموزان و تعلیم و تربیت پیشگیری کنند.
همه موارد را نمی‌توان در آموزش‌های آنلاین لحاظ کرد
مهدی بهلولی، کارشناس آموزشی و دبیر باتجربه ریاضی در مقطع دبیرستان می‌گوید: در آموزش حضوری معلم نقاط قوت و ضعف تک‌تک دانش‌آموزان خود را می‌شناسد و با به‌کارگیری شیوه‌های آموزشی متعدد می‌کوشد همه دانش‌آموزان از آموزه‌های کلاس بهره‌مند شوند، ضمن آنکه یک معلم با تجربه آگاه است که فضای مدرسه و فضای منطقه در یادگیری دانش‌آموزان بی‌تأثیر نیست و با توجه به امکانات تحصیلی دانش‌آموزان به آن‌ها تکلیف می‌دهد. اما در آموزش غیرحضوری نمی‌توان انتظار داشت معلم چنین مواردی را در شیوه تدریس خود لحاظ کند.
وی با اشاره به تعطیلی مدارس کشور که با هدف پیشگیری از شیوع بیماری کووید 19 در کشور اتفاق افتاد، می‌افزاید: این انتقاد بر آموزش و پرورش وارد است که برای مقابله با شرایط بحرانی از پیش برنامه نداشت، به همین دلیل این بحران آموزش و پرورش را غافلگیر کرد و به دلیل اینکه فرصتی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم و اعمال نظرهای کارشناسی نبود، آموزش و پرورش به منظور پیشگیری از ایجاد فاصله تحصیلی برای دانش‌آموزان شتاب‌زده عمل کرد. با این حال با توجه به شرایط، اقدام مثبتی انجام داده است و این آموزش‌ها کمک خوبی به دانش‌آموزان است تا آن‌ها که عقب‌ماندگی داشتند جبران شود و آن‌ها که جلوتر بودند، دوباره مرور کنند.
نقش خانواده در استفاده از آموزش‌های غیرحضوری
وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه آموزش‌های غیرحضوری آموزش کامل نیست، ضرورت دارد پس از بازگشایی مدارس بار دیگر از سوی معلمان تکرار شود، تا علاوه بر امکان پاسخگویی به پرسش دانش‌آموزان، فرصت رفع اشکال نیز به آن‌ها داده شود.
وی همچنین با تأکید بر نقش خانواده در استفاده دانش‌آموزان از آموزش‌های غیرحضوری می‌گوید: خانواده‌ها باید شرایط لازم و محیط ساکت و آرام را برای استفاده از این آموزش‌ها در فضای خانه فراهم کنند تا فرزندانشان بهتر بتوانند از این آموزش‌ها بهره‌مند شوند.
انتهای پیام/
نظر شما