عباس دادجو، کارشناس اقتصادی و بانکی

پس از مسئله خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌های بین‌المللی و بانکی علیه جمهوری اسلامی ایران، افزایش نرخ ارز اجتناب‌ناپذیر بود. از سوی دیگر به دلیل تحریم نفتی و تحمیل بیماری کرونا به اقتصاد جهانی، صادرات نفتی و غیرنفتی ایران به دنیا با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شد، از این جهت علاوه بر وخامتی که تحریم به ما تحمیل کرده بود، در اثر ویروس کرونا هم به بیماری اقتصادی وخیم‌تری دچار شدیم؛ بنابراین درآمدهای ارزی کشور بسیار کند شده و بانک‌مرکزی در این بین ناچار به دست زدن به انتخاب بین یک دوراهی سخت شد.

به نظر می‌رسد بانک‌مرکزی بر سر این دو راهی در شرایط تحریم بین‌المللی و تبعات کرونایی ناچار شد بین حفظ منابع ارزی و بالا رفتن قیمت ارز یکی را انتخاب کند. با توجه به اینکه به دلیل بسته بودن مرزهای زمینی و هوایی و عدم‌امکان سفرهای خارجی، تقاضا برای دریافت ارز بسیار کاهش یافته است طبیعتاً نرخ ارز به دلیل عدم‌تقاضا نباید افزایش می‌یافت، اما بانک‌مرکزی بنا به دلیل اعلام شده ناچار شد با بالا بردن نرخ ارز، ذخایر ارزی خود را حفظ کند. افزایش نرخ ارز نیمایی هم به دلیل آن است که بانک‌مرکزی بتواند تقاضای ارز را در بازار گران‌تر کند، شاید متقاضیان غیر واجب بازار ارز کاهش بیابند، هر چند برخی افراد به ناچار مجبور به خرید ارز هستند که برای این موضوع باید همان نرخ امروز ارز را پرداخت کنند. بهتر است عنوان شود این قضیه همان اثرات جبرانی است یعنی خریدار ارز باید در ازای خرید اجباری خود نرخ ارز گران بازار را بپردازد، بنابراین می‌توان گفت بانک مرکزی بین اینکه نرخ ارز را افزایش دهد  یا ذخایر ارزی خود را در شرایط خطیر کنونی حفظ کند، دست به انتخاب افزایش نرخ ارز زد و با از بین بردن فاصله زیاد نرخ ارز نیمایی با ارز بازار آزاد بر آن است تا رانت‌های ایجاد شده را کاهش دهد.

امید می‌رود با باز شدن مرزها، کشف واکسن کرونا و غلبه بر این بیماری حتی با بهتر شدن و بهبود یافتن وضعیت بیماری در ماه‌های آینده ورودی ارز بهتری به کشور در پیش‌رو داشته باشیم، اما موضوع اصلی که همان معادلات سیاسی است و بر قیمت ارز بسیار تأثیرگذار است به هیچ وجه متغیر و قابل پیش‌بینی نیست که بتوان درباره آن اظهارنظر خاصی کرد.