نهمین روز از ماه ذی الحجه را روز عرفه می نامند که نزد مسلمانان از پرفضیلت ترین روزهای سال محسوب می شود و همانگونه که شب قدر در میان شبهای سال از اهمیت والایی برخوردار است، عصر روز عرفه نیز دارای ویژگی خاصی است.

عرفه از ماده (ع ر ف) به معنای فهم و شناخت چیزی همراه با تفکر است و این واژه اشاره به سرزمین عرفات در شهر مکه دارد.

همچنین این روز مصادف است با  روز شهادت حضرت مسلم ابن عقیل نماینده و فرستاده امام حسین علیه السلام در شهر کوفه،  و انشاء دعای عرفه توسط سیدالشهدا در جبل الرحمه.

عرفه روزی است که پروردگار متعال، تمام بندگانش را به عبادت و تضرع در این روز فراخوانده و درهای رحمت الهی و خوان جود و کرم خویش را برای همه گسترانیده است.

برای این روز اعمال زیادی در منابع اسلامی ذکر شده است که برخی از آنها عبارت است از درخواست و مسألت از خداوند، خواندن دعای عرفه امام حسین علیه السلام و دعای امام سجاد علیه السلام در صحیفه سجادیه برای روز عرفه، غسل، نماز مخصوص، استغفار، صدقه، روزه، زیارت سیدالشهداء علیه السلام و...

معصومین علیهم السلام احترام ویژه ای برای روز عرفه قائل بودند و همه مردم را به تکریم و بزرگداشت این روز فرا می خواندند.

در سیره عالم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم نیز توجه و اهتمام به روز عرفه به خوبی مشهود است چنانکه سلیمان جعفری نقل می کند که امام رضا علیه السلام فرمود: پدرم (امام کاظم علیه السلام) همواره در روز عرفه با وجود گرمای شدید روزه می گرفت

(قَالَ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ علیه السلام یَقُولُ‌ کَانَ أَبِی علیه السلام یَصُومُ‌ یَوْمَ‌ عَرَفَةَ فِی‌ الْیَوْمِ)

 همچنین علی بن اسباط نقل می کند در روز عرفه خدمت امام رضا علیه السلام رسیدم ایشان به من فرمودند که مرکبشان را آماده کنم و این کار را کردم سپس امام رضا علیه السلام به سوی بقیع حرکت کردند و مادرشان حضرت فاطمه سلام الله علیها را زیارت کردند (خرج‌ من‌ المدینة إلی‌ البقیع‌ یزور فاطمةعلیها السلام).

و در حدیثی دیگر آمده است که امام رئوف (أَنَّهُ فَرَّقَ‌ بِخُرَاسَانَ‌ مَالَهُ‌ کُلَّهُ‌ فِی یَوْمِ عَرَفَةَ) تمام اموالشان را در روز عرفه بین نیازمندان تقسیم کردند.

منابع:

۱- شیخ طوسی، تهذیب الاحکام، ج۴، ص ۲۹۸

۲- بحرانی، سیدهاشم، مدینة معاجز، ج۷، ص ۲۳۰ .

۳- نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‌ ج ۷ ص ۱۸۷.