به گزارش قدس آنلاین، علت این امر چنان که از گفتار علمای اعلام هم برمی‌آید: اولا دوری مرقد مطهر حضرتش از خاستگاه اسلام و موطن ائمه یعنی مکه و مدینه است. با توجه به دشواری مسافرت و خطراتی که در قدیم وجود داشته طبیعی است که در ترغیب و تشویق به زیارت آن حضرت تأکید زیادتری بشود، تا جمع بیشتری از شیعیان به مشرق کشورهای اسلامی -خراسان- روی آورند و تشیع در این ناحیه مقامی والا یابد، که تاریخ فرهنگی شیعه نشان می‌دهد مرقد مطهر هر یک از ائمه‌ ما قله‌ رفیعی بوده که زلال علم و معرفت از آن به قلوب شیعیان سرازیر و علمای گران قدر ما در بستر روحانیت و فیض بخشی آنان پرورش می‌یافته‌اند، چنانکه مهمترین مدارس طلاب و حوزه‌های علوم دینی و کتابخانه‌ها در کنار بقاع متبرکه‌ آنان به وجود آمده و به حیات بالنده‌ خود ادامه داده و استمرار فرهنگ تشیع را سبب شده است.

ثانیاً با توجه به فرقه‌های مختلفی که در اسلام پیدا شدند و ائمه‌ اثنی عشر همه را قبول نداشتند -مانند اسماعیلیه و واقفیه- کسانی که امامت این هشتمین پیشوای منصوب و منصوص از طرف رسول اکرم را پذیرفتند، امامت بقیه‌ ائمه‌ی اثنی عشر را نیز قبول کردند و در موضوع ولایت و خلافت به اسلام راستین و خالص راه یافتند [۱] و اینک چند حدیث در این باب:

۱.عبدالسلام بن صالح هروی از حضرت رضا(ع) نقل می‌کند که فرمودند: به زودی طوس محل آمد و شد شیعیان و زائرانم می‌گردد. بدان هر کس مرا در طوس که دور از وطنم [مدینه] است زیارت کند، روز قیامت با من است و هم رتبه‌ من، در حالی که گناهانش آمرزیده شده [۲].

۲.عبدالعظیم حسنی از امام محمد تقی(ع) روایت می‌کند که بیان داشتند: کسی که قبر پدرم رضا(ع) را در طوس با شناخت حقش زیارت کند، نزد خدای تعالی برایش بهشت را ضمانت می‌کنم [۳].

۳. در خبر است که روزی فرزندان امام موسی بن جعفر(ع) در حضورش گرد آمده بودند، که نوجوانش -علی- از آنجا عبور کرد. پس حضرت گفت: این فرزندم در سرزمین غربت [دور از مدینه] به شهادت می‌رسد. هر کس در حالی که تسلیم فرمانش و عارف به حقش باشد او را زیارت کند، در پیشگاه خدای عزوجل همانند شهدای جنگ بدر است [۴].

اکنون جای این سؤال هست که مقصود از «عارفا بحقه» که در بسیاری از روایات مربوط به زیارت آمده چیست؟ بی‌شک مطمئن‌ترین جواب را در متن احادیث می‌یابیم. چنان که همین سؤال را از حضرت صادق(ع) می‌کنند که مقصود از عرفان به حق امام چیست؟ و حضرت می‌فرماید: بداند او (مقصود ثامن الائمه) امامی است که اطاعتش فرض و دور از وطن و شهید است [۵].

در حدیث دیگر راوی معرفت مذهبی زائری را که مورد تأیید امام جواد(ع)   قرار می‌گیرد چنین توصیف می‌کند: «کسی که به زیارت شما بیاید در حالی که شناسای حق شماست و می‌داند که البته شما حجت خدا بر حق هستید و دری که [برای کسب معرفت] از آن باید وارد شد، می‌باشید» [۶].

آری در دینی که برای هر یک از افراد جامعه بر دیگری حقی معین می‌کند و حتی از حق فرزند بر والدین یا حق مرکوب بر راکب سخن به میان می‌آورد، بدیهی است که مهمترین حق را از آن «امام» که رهبر دینی و دنیوی جامعه‌ اسلامی است بداند [۷] و ولایت و اطاعتش را واجب شمارد و همین حق است که در «زیارت» بیان می‌شود، تا تذکری و تعلیمی باشد که در عمل نیز به کار بسته شود و این یکی دیگر از جهات اهمیت زیارت است.

نکته‌ گفتنی دیگر آن است که بنا بر بعضی روایات، ثواب زیارت ائمه معصومین یکسان است، چنان که امام موسی بن جعفر(ع) می‌فرمایند: «هر کس نخستین ما را زیارت کند همانا آخرین ما را زیارت کرده و آن کس که آخرین ما را زیارت کند همانا نخستین ما را زیارت کرده است» [۸]. این گونه اخبار با آنچه در فضیلت زیارت سیدالشهدا(ع) یا ترغیب به زیارت حضرت رضا(ع) نقل گردیده منافی به نظر می‌رسد و با برتری و تقدمی که رسول خدا(ص) و علی مرتضی(ع) بر دیگر ائمه دارند نیز ظاهرا سازگار نمی‌آید. بر این اساس پاسخ اشکال را از بیان مشکل گشای عالم آل محمد ثامن الأئمه(ع) نقل می‌کنیم که به حسین بن محمد قمی می‌فرماید: هر آن کس که مرقد پدرم -موسی بن جعفر- را در بغداد زیارت کند، مانند کسی است که قبر رسول خدا(ص) و قبر امیرالمؤمنین علی(ع) را زیارت کرده، جز این که آن دو را فضل خاص و افزونی ویژه شان بر دیگر ائمه به جای خود هست [۹].

بنابراین برابری و همانندی زیارت امامان منافاتی با مقامات خاص و فضایل ویژه‌ رسول خدا که خاتم انبیا و علی(ع) که امیر مؤمنین و برتر اولیا یا امام حسین(ع) که سید و سرور شهداست ندارد. بر این مطلب باید آنچه علامه‌ محقق عبدالحسین امینی ذیل حدیث مروی از جواد الائمه(ع) نوشته است مبنی بر اینکه «زیارت پدرم فضیلتش بیشتر است، به این جهت که امام حسین(ع) را همه مردم زیارت می‌کنند، اما پدرم را جز شیعیان خاص و زبده زیارت نمی‌نمایند» [۱۰] می‌نویسد: «تاریخ به ما اوضاع زمان امام جواد(ع) را گزارش می‌دهد، که زیات حضرت رضا(ع) از ترس ممانعت و سختگیری سلطان تعطیل شده بود، به طوری که در آن دوره جز خواص از شیعه حضرتش را زیارت نمی‌کردند، همان طور که در حدیث دیگری به آن تصریح شده. بنابراین منافاتی نیست بین این حدیث و بین آنچه دلالت بر افضلیت امام حسین(ع) و زیارت او بر حضرت رضا(ع) و زیارتش می‌نماید، وقتی که زیارت از اعتبارات و خصوصیاتی که به حکم زمان و احوال بر آن عارض شده خالی شود و این اختصاص به حضرت رضا(ع) ندارد، بلکه نسبت به زیارت هر امام که خصوصیتی پیدا کند این حکم جاریست» [۱۱].

کوتاه سخن آن که ائمه‌ معصومین(ع) با در نظر گرفتن اوضاع سیاسی و اجتماعی زمان و میزان مخالفتی که سلاطین جور با زیارت مشاهده مشرفه داشتند، به تشویق و ترغیب شیعیان برای زیارت این اماکن الهام بخش می‌پرداختند. آنچه از مجموع روایات این باب دریافت می‌شود این است که بقاع متبرکه‌ هیچ یک از حجت‌های خدا نباید از زائر تهی ماند و بیوتی که خدای تعالی خواسته از پگاه و شامگاه نامش به تسبیح و تقدیس یاد شود خلوت گردد، که در این صورت «زیارت» که رشته‌ ارتباط قلبی و الهام گیری شیعه از ائمه‌ برحق است گسسته می‌شود و با گذشت زمان یادشان و سیره شان از خاطره‌ها محو می‌گردد و این فاجعه‌ معنوی است که سلطه جویان همین را می‌خواهند و چنین مباد.

پی نوشت:

۱-مجلسی، بحارالأنوار، ج ۳۹: ۱۰۲.

۲-حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰: ۴۳۸.

۳-همان: ۴۳۵.

۴-ابن قولویه، کامل الزیارات: ۳۰۴.

۵-حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰: ۴۳۵.

۶-ابن قولویه، کامل الزیارات: ۳۰۵.

۷- نهج‌البلاغه: خطبه ۲۰۷.

۸-ابن قولویه، کامل الزیارات: ۳۳۶.

۹-حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۵: ۴۲۸.

۱۰-مجلسی، بحارالأنوار، ج ۳۸: ۱۰۲، حرعاملی، وسائل الشیعه، ج۱۰: ۴۴۲.

۱۱-ابن قولویه، کامل الزیارات: ۳۰۵-۳۰۶.

منبع: مجله زائر

انتهای پیام/