قدس آنلاین:  همزمان با دهه ولایت و قرار گرفتن در آستانه عید غدیر خم، اختتامیه چهارمین جشنواره سراسری پرده‌خوانی و نقالی غدیر (نقالان علوی) برگزار شد و برگزیدگان بخش‌های صحنه‌ای و رادیویی این رویدادها در گروه‌های سنی کودک، نوجوان و بزرگسال معرفی و تقدیر شدند. یکی از داوران این جشنواره دکتر محمدحسین ناصربخت بود که همراه داورانی چون دکتر اردشیر صالح‌پور، داوود فتحعلی‌بیگی و دکتر علی ناری به داوری آثار رسیده جشنواره پرداختند.

همین مسئله بهانه‌ای شد تا با وی درباره وضعیت نقالی و پرده‌خوانی و حال و هوای این هنر به گفت‌وگو بنشینیم.

دکتر محمدحسین ناصربخت معتقد است در سال‌های اخیر خانواده‌ها به هنر نقالی توجه ویژه‌ای نشان داده‌اند و نوجوانان و جوانان به سمت نقالی روی آورده‌اند. وی یکی از دلایل این مسئله را توجه آموزش و پرورش به هنر نقالی می‌داند و توضیح می‌دهد: یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های جشنواره امسال حضور قابل‌قبول جوانان بود و با توجه به اینکه جشنواره‌های مختلفی برای نقالی در کشور برگزار می‌شود و آموزش و پرورش نیز توجه ویژه‌ای به نقالی در رشته‌های تحصیلی خود دارد، این موضوع سبب شده توجه خانواده‌ها به ادبیات حماسی و تربیت و پرورش فرزندان در رشته‌های تخصصی مانند نقالی بیشتر از گذشته شود.

نبود منابع مکتوب، مهم‌ترین خلأ نقالی موضوعی

مدیر گروه تئاتر دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر و پژوهشگر هنرهای نمایشی، فقدان متون و منابع مکتوب را یکی از خلأهای نقالی و پرده‌خوانی می‌داند. وی می‌گوید: جشنواره‌های موضوعی همچون جشنواره نقالی نقالان غدیر محدودیت موضوع و آثار مکتوب دارد؛ بنابراین نویسندگانی که با هنرهای نمایشی و ادبیات حماسی توأمان آشنا هستند باید دست به نوشتن قصه‌ها و داستان‌هایی با این محور بزنند تا محتوای لازم برای جوانان علاقه‌مند به نقالی فراهم شود.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه هنر تهران، برگزاری هر نوع جشنواره اعم از آزاد و موضوعی را برای احیا و ارتقای هنر نقالی و پرده‌خوانی لازم می‌داند و می‌گوید: جشنواره‌های مختلفی همچون جشنواره آیینی سنتی برای نقالی با موضوعات آزاد در کشور برگزار می‌شود. جشنواره‌های موضوعی در کنار جشنواره‌های آزاد می‌تواند برای نقالان تکمیل‌کننده هم باشد و فضای مناسبی را برای رقابت آن‌ها ایجاد کند.

به باور این کارگردان و  پژوهشگر هنرهای نمایشی،  نقالی در حال حاضر جایگاه پیشین خود را در جامعه ندارد، ضمن اینکه با توجه به وجود رسانه‌هایی مانند رادیو و تلویزیون، استقبال مردم از نقالی مانند قدیم نیست.

ناصربخت دلیل این مسئله را تغییر کاربری قهوه‌خانه‌ها می‌داند که زمانی  پاتوق‌های اصلی نقالان بوده است.

وی ادامه می‌دهد: با همه این‌ها نمی‌توانیم بگوییم نقالی دیگر مانند گذشته ظرفیت بالا در انتقال مفاهیم دینی و ارزشی را ندارد بلکه اتفاقاً ظرفیت نقالی آن‌قدر بالا است که علاوه بر داستان‌های دینی و مذهبی در کنار مضامین حماسی و بهره‌گیری از ادبیات غنی ایران، می‌تواند قصه‌ها و داستان‌های معاصر را نیز دربرگیرد.

کره‌شمالی و نقالی

در حال حاضر کشورهایی مانند کره‌شمالی از ظرفیت نقالی غافل نمانده‌اند و در رادیو و تلویزیون فضاهای مناسبی برای احیا و حفظ نقالی به شیوه‌ای که در این کشور وجود دارد، ایجاد کرده‌اند.

ما نیز با وجود ظرفیت بالای نقالی باید علاوه بر اینکه شرایط حفظ و احیای آن را در کشور خود فراهم می‌کنیم، تلاش کنیم متناسب با ذائقه و سلیقه مخاطب امروز، نقالی را با ادبیات معاصر پیوند دهیم و سبب حفظ این هنر کهن باشیم.