قدس آنلاین: نگهداری از حیوانات در فرهنگ و تاریخ ما ایرانیان ریشه‌ای طولانی دارد. روستاییان و عشایر ایرانی، سالیان سال از سگ‌ها برای حفاظت از محل زندگی و از چارپایان، دام‌ها و طیور، به‌خاطر منافع اقتصادی آن‌ها بهره می‌بردند. در ادبیات و تاریخ ایران نیز می‌توان جای پاهای مستحکمی را برای اثبات پیوند میان انسان و حیوانات خانگی پیدا کرد؛ به‌گونه‌ای که تصور «رستم» بدون «رخش» و «بازرگان» بدون «طوطی» در مثنوی غیرممکن است. این پیوند تا جایی پیش می‌رود که سیاحان اروپایی از وجود صدها «کبوترخانه» در ایران عهد صفوی یاد می کنند و معتقدند نگهداری از کبوتران در میان ایرانیان بسیار رایج است و آنان از کود این حیوانات بهره‌های بسیاری در کشاورزی خود می‌برند.

میل به تفاخر و سلفی گرفتن با حیوانات وحشی

از ارتباط تاریخی انسان‌ها با حیوانات اهلی در شکل سنتی‌اش که بگذریم، این روزها تصاویر دور زدن عده‌ای با پلنگ و ببر و سلفی گرفتن سلبریتی‌ها با حیوانات وحشی را هم باید از جمله جلوه‌های مدرن انسان امروزی دانست؛ انسانی که حاضر است برای میل به تفاخر و نشان دادن خود به گونه‌ای دیگر، هر رفتاری را به هر قیمتی تجربه کند.

اگر یادتان باشد همین چند سال پیش بود که یگان حفاظت محیط زیست تهران، شیر نگون‌بختی را که توسط یک پزشک در خانه‌اش نگهداری می‌شد، کشف کرد و آن را به پارک پردیسان انتقال داد؛ شیر نر هفت ساله‌ای که به دلیل سوءتغذیه، جثه‌ای به اندازه یک شیر دوساله داشت؛ به دلیل نرمی استخوان، دست‌ها، ستون فقرات و لگنش تغییر شکل پیدا کرده بود؛ قادر به راه رفتن عادی و حتی دفع مدفوع نیز نبود.

گویا آقای دکتر نمی‌دانست غذای حیوانات وحشی مانند ببر یا شیر حداقل باید یک لاشه کامل گوساله، ‌ لاشه کامل مرغ و یا لاشه کامل خرگوش باشد ضمن آنکه علاوه بر غذا، مکمل‌های خاصی همچون مواد معدنی و ویتامین‌ها نیز برای آن‌ها باید استفاده شود.

خلاصه آنکه امروزه با رونق گرفتن زندگی لاکچری، شهرت و چشم و همچشمی هم روز به روز بیشتر و بیشتر می‌شود. فرقی هم نمی‌کند که از کدام قشر باشند؛ از هنرمند گرفته تا مردم عادی با شعار حمایت از حیات وحش اقدام به خریداری و نگهداری گونه‌های وحشی می‌کنند. برخی، پرندگان را داخل قفس می‌کنند و گروهی هم به تربیت شیر و گرگ مشغول می‌شوند.

خلأ قانونی؛ دلیل این قبیل کارها

رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی می‌گوید با اگزوتیک انیمال exotic animal یعنی نگهداری حیوانات خاص غیر بومی توسط انسان کاملاً مخالف است.

سمیه رفیعی، با اشاره به خلأ قانونی برای مواجهه با این موضوع ادامه می‌دهد: «در وهله نخست به لحاظ مسائل تخصصی و علمی، این قبیل رفتارها با حیوانات مسئله خوشایندی نیست ضمن آنکه قانون حتماً با آن برخورد خواهد کرد. همان‌طور که می‌دانید بحث حیوان‌آزاری دارای قوانین کیفری است اما باید خلأ موجود در این زمینه را رفع کنیم و این مسئله در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت».

بر اساس ماده ۷ قانون صید و شکار و ماده ۸ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، مراکز و افرادی که مجوز نگهداری حیات وحش ندارند یا در منازل و باغ‌های شخصی اقدام به نگهداری حیات وحش می‌کنند، متخلف محسوب شده و گونه‌های آن‌ها ضبط و به مراجع قضایی تحویل داده می‌شوند.

تبدیل حیوان‌دوستی به حیوان‌پرستی

حسین آخانی، کارشناس محیط زیست، بوم‌شناس و استاد دانشگاه تهران نیز در گفت‌وگو با ما می‌گوید: «به عنوان فردی محیط زیستی که با اکوسیستم سر و کار دارم موضوع ورود حیوانات به منازل را تقبیح می‌کنم، زیرا این موضوع می‌تواند مشکلات زیادی را ایجاد کند. این جانوران به محیط وحش عادت کرده‌اند و محدود و محصور کردنشان در محیط‌های بسته خانه، لطف به آن‌ها نیست».

این استاد دانشگاه تهران اضافه می‌کند: متأسفانه عادت بد و نگران‌کننده‌ای که در بخشی از جامعه ما شکل گرفته، حرکت از حیوان‌دوستی به حیوان‌پرستی است. غذا دادن مردم در محیط‌های شهری به سگ‌ها و گربه‌ها، مشکلات متعددی را هم برای حیوانات و هم برای محیط زیست ایجاد کرده است. نخست اینکه حیواناتی که قبلاً عادت داشتند غذای خودشان را به صورت غریزی پیدا کنند حالا دیگر به شدت وابسته به انسان‌ها شده‌اند و نتیجه این افراط انسان‌ها در غذا دادن به حیوانات، تکثیر بی رویه آن‌ها و بروز مشکلات بسیار زیاد در کشور شده است.

پیشنهاد به سلبریتی‌ها

این کارشناس محیط زیست با اشاره به ادعای اخیر نگهداری حیوان وحشی توسط یک سلبریتی می‌گوید: این سلبریتی می‌تواند به جای این ادعا نقش سازنده‌تری را در حمایت و حفاظت از جانوران داشته باشد؛ برای مثال با کمک طرفدارانش بنیادی برای کمک به حفاظت محیط زیست تشکیل دهد. قطعاً با این کار، محبوبیت بیشتری بدست خواهد آورد، او می‌تواند ویلا و یا رستورانی را که در دل طبیعت ساخته شده خریداری و تخریب کند و سپس آن را به محیط طبیعی قبلی خود برگرداند.

حیات حیوانات وابسته به زندگی آزاد

محمد درویش، کنشگر محیط زیست نیز در گفت‌وگو با ما نگهداری از حیوانات را مصداق بارز آزار آن‌ها می‌داند و می‌گوید: اگر روزی صاحب حیوانی که در خانه نگهداری می‌شود، به هر دلیل آن را رها کند، آن حیوان بلافاصله از بین می‌رود، چون این‌گونه حیوانات دیگر توانایی زندگی در طبیعت را ندارند و نحوه زندگی در طبیعت از یادشان رفته است. در ماجرای کرونا عده‌ای از ترس ابتلا به کرونا از طریق حیوانات، آن‌ها را که نمی‌دانستند چگونه غذایشان را تهیه کنند رها کرده بودند و ما شاهد صحنه‌های تأسفباری در شهر بودیم؛ بعضی از آن‌ها به مجسمه‌های خانه هنرمندان چسبیده بودند و فکر می‌کردند این‌ها همان صاحبانشان هستند.

محمد درویش اضافه می‌کند: اگر ما واقعاً خواهان حرمت گذاشتن به حیوانات هستیم، باید بدانیم بهترین شرایط برای آن‌ها شرایط محیط طبیعی است. البته یک استثنا هم وجود دارد و آن هم وقتی است که حیوانی زخمی است و یا پدر و مادرش را به هر دلیلی از دست داده است و آن وقت ما موظفیم تیمارش کنیم تا به مرحله‌ای برسد که بتواند در طبیعت زندگی کند.