قدس آنلاین: اگر تمدن دارای دو وجهه سخت و نرم باشد ما نمادهای اصلی تمدن اسلامی را در مدل شهرسازی، مساجد، کتابخانه‌ها، مراکز علمی و امثال این‌ها می‌توانیم پیدا کنیم و این‌ها وجهه سخت این تمدن را تشکیل می‌دهند. اگر وجهه نرم تمدن را سبک زندگی اسلامی بدانیم که با ویژگی‌های گوناگونی از جمله محبت، مهرورزی، وفا، دانش‌پژوهی، حقیقت‌خواهی، ایثار، مواسات، همدردی و امثال این‌ها تعریف می‌شود و این‌ها وقتی به هم می‌رسند تمدن اسلامی شکل می‌گیرد که یکی وجهه سخت به منزله جسم و بدن است و دیگری وجهه نرم به منزله روح و جان است. در واقع وقف در ساخت تمدن اسلامی نقش بزرگی دارد و در ساخت، حفاظت، تداوم، توسعه و تکامل تمدن اسلامی جایگاه ویژه‌ای داشته است. سنت ویژه اسلامی که برخاسته از انفاق و صدقه و برخاسته از احسان و متن معارف الهی و قرآنی است و کاملاً متکی به سیره نبوی، علوی و فاطمی و سیره انبیاست.
در همین هزاره گذشته آنجایی که این تمدن خواست شکل بگیرد و خودش را نشان دهد در وجهه سخت تمدن نقش وقف را در کنار هر مرکز علمی، پژوهشی، هر کتابخانه بزرگ اسلامی و هر مجموعه عبادی از مساجد بزرگ با آن معماری خاص مشاهده می‌کنیم، همه این‌ها برآمده از وقف و موقوفه هستند و توسط انسان‌های بلندنظر و بلندهمتی سرمایه‌گذاری شده و از یک سرمایه‌گذاری شخصی به یک سرمایه‌گذاری عمومی و امتی تبدیل شده و در تاریخ اسلامی جریان پیدا کرده است. زیباترین، باشکوه‌ترین و پرمعناترین سازه‌ها، سازه‌هایی هستند که در همین موضوع وقف شناخته می‌شوند. چه انسان‌های خردمند، وقت‌شناس و موقع‌شناس به میدان آمدند و این نماها را برپا کردند. از طرف دیگر شما در وجهه نرم مشاهده می‌کنید که خود وقف یکی از نشانه‌های برجسته روح مدنیت اسلامی است که در آن احسان، ایثار، نیکوکاری و عمل صالح یک برجستگی و وجاهت خاصی دارد. اساساً یکی از نشانه‌های ویژه روح تمدن اسلامی همین حقیقت وقف با ویژگی‌هایی است که دارد. وقتی که احسان پایدار می‌شود، وقتی صدقه جاودان می‌شود و وقتی انفاق همیشگی می‌شود و جریان پیدا می‌کند می‌شود وقف. به وسیله وقف است که بسیاری از ارزش‌های الهی و اسلامی دیگر ترویج و ساخته می‌شود. در حوزه علم، ادب، مواسات و خدمت هم نشانه‌های این ارزش بزرگ الهی دیده می‌شود. در پیش روی ما هم از گام‌هایی که امت در مسیر تمدن اسلامی برمی‌دارد همین سنت وقف است که هم در وجهه نرم و هم در وجهه سخت تمدن اسلامی و در همه محورها ما باید بتوانیم از این امکان بزرگ و از این نعمت بزرگ بهره‌مند شویم.
نظر شما