به همین بهانه به سراغ مصطفی قانعی، رئیس کمیته ملی واکسن کرونا رفتیم تا از واقعیات تولید واکسن و پیشرفت کشور برایمان بگوید.
ما در واکسن‌سازی چه جایگاهی در دنیا داریم؟
ایران بیش از ۱۰۰سال سابقه واکسن‌سازی دارد؛ یعنی از زمانی که انستیتو پاستور واکسن سل و انستیتو رازی واکسن‌های انسانی را عرضه کرد.
به دنبال شیوع کرونا، ایران دوباره توانست به برکت شرکت‌های دانش‌بنیانش نه به دلیل مدیریت دولتی، در واکسن‌سازی قدعلم کند و به همین دلیل است که اکنون همه توقع دارند واکسن کرونا به آن‌ها تزریق شود که این حق آن‌هاست و مسئولان ذی‌ربط هم باید امکانش را فراهم می‌کردند. از سویی شیطنت‌های آمریکا هم موجب شد موضوع آن‌گونه که انتظار بود محقق نشود. با این وجود شرکت‌های دانش‌بنیان و محققان ما کار خود را انجام دادند و ان شاءالله تا چند ماه آینده مردم طعم ورود آن‌ها به موضوع واکسن را کاملاً حس می‌کنند.
این روزها شایعاتی درباره واکسن‌های کرونای داخلی مطرح است. برخی می‌گویند این واکسن‌ها خارجی هستند، اما با برند ایرانی تولید می‌شوند.
سازمان غذا و داروی ایران هر ادعای یک شرکت تولید واکسن را از نزدیک بررسی و از آن گزارش تهیه می‌کند. علاوه بر این هنگام صدور مجوز برای تولید واکسن تمام اسناد و مدارک آن را مطالعه می‌کند و این‌طور نیست که از چشم یک دستگاه مسئول مثل وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو دور بماند.
از طرف دیگر ما در معاونت علمی ستاد توسعه زیست فناوری ضمن بازدید دوره‌ای از شرکت‌های دانش‌بنیان تولید واکسن، از آن‌ها گزارش تهیه می‌کنیم و نهاد نظارتی هم این گزارش‌ها را بررسی می‌کند. واکسن پاستور ابتدا در ایران ساخته نشد بلکه از کوبا آمد و فاز ۲ و ۳ آن در ایران انجام شد که این موضوع همان ابتدا در قرارداد کاملاً مشهود بود تا به این شکل انجام شود. مثلاً واکسن اکتوور از خارج وارد شد و ایران تولیدکننده این سلول نبود اما قرار است اکتوور برای شرکت مربوط روسی در ایران واکسن تولید کند. اما فاز نخست واکسن اسپایکوژن در استرالیا انجام شده ولی تولیدش در ایران انجام می‌شود.هر کدام از این‌ها یک مرحله از فناوری متعلق به خودشان و یک مرحله دیگر از فناوری مربوط به جاهای دیگر است، اما در مورد واکسن برکت، فخرا، نورا و یکی دو واکسن دیگر که در آینده می‌آیند، موضوع فرق می‌کند. یعنی صفر تا صد فناوری تولید این واکسن‌ها در ایران انجام شده و هیچ شخص یا شرکت خارجی در تولید آن‌ها نه دخالتی داشته و نه کمکی کرده است.
در واقع یکسری واکسن‌ها در خارج تولید شده و به ایران وارد می‌شود و قرار است به صورت کار مشترک در ایران هم تولید شود. برخی واکسن‌ها هم کاملاً ایرانی هستند و واکسن‌هایی هم داریم که محصول قرارداد مشترک ایران و کشورهای دیگر هستند.
واکسن‌هایی که قرارداد مشترک با شرکت‌های سازنده‌شان داریم مثل اسپایکوژن و اسپوتنیک وی که در داخل ایران در حال تولید هستند آیا ما سهمی از تولید این واکسن‌ها در کشور هم داریم؟
قرارداد اسپوتنیک و اکتوور به این صورت است که مالک واکسن، اسپوتنیک است و می‌تواند به ایران یا به کشور دیگری بفروشد، یعنی ایران صرفاً تولیدکننده آن واکسن است، اما قرارداد اسپایکوژن این‌گونه نیست یعنی نمی‌تواند واکسنی که در ایران تولیدشده را خارج کند. در حقیقت شرکت سیناژن مالک واکسن است ولی باید سهمی را به آن شرکت به صورت مالی و یا واکسنی بدهد. در مورد واکسن پاستور و فینلای کوبا که مرحله بالینی آن برای ورود به بازار مصرف تمام شده به این صورت است که با شروع تولید این واکسن در مهر و آبان امسال در ایران دیگر شرکت کوبایی مالک این واکسن نیست بلکه ایران مالکش می‌شود.
از بین هفت واکسن داخلی و خارجی فقط دو واکسن برکت و پاستوکووک مجوز مصرف اضطراری را از وزارت بهداشت گرفته‌اند و بقیه موفق نشدند.چرا؟
یک واکسن تا پایان تمام فازهای تحقیقاتی و بالینی‌اش، اجازه ورود به بازار مصرف را ندارد و حتی ممکن است واکسن شکست بخورد، همان‌طور که واکسن یکی از محققان انستیتوپاستور همان مراحل اولیه شکست خورد یا از بین حدود
۱۰ واکسن کرونا که در دنیا ساخته شده، چهار واکسن با شکست مواجه شد. از بین واکسن‌های ما هم تاکنون فقط دو واکسن موفق به طی آخرین مرحله شدند و توانستند مجوز مصرف اضطراری را دریافت کنند.
چرا با وجود افزایش تولید واکسن، روند واکسیناسیون مردم بسیار کُند است و چه زمانی شاهد شتاب در واکسیناسیون کرونا خواهیم بود؟
تا ظرفیت نامی تولید داخلی شکل نگیرد، نمی‌توانیم قول قطعی بدهیم که برای فردا چه میزان واکسن تزریق می‌کنیم. چنین کاری فرمولی دارد و معاونت بهداشتی اکنون می‌داند که در انبار چقدر واکسن کرونا ذخیره دارد. زمانی می‌توانیم قول بدهیم که اطمینان داشته باشیم به اندازه کل نیاز کشور در انبار ذخیره واکسن داریم. مثلاً اگر می‌خواهیم بالای ۵۰ساله‌ها را واکسینه کنیم دست‌کم از قبل باید ۴۰میلیون دز واکسن ذخیره داشته باشیم. پیشتر گفتم اکنون هم تأکید می‌کنم که واکسیناسیون ایرانی‌ها در بهمن و اسفند تکمیل می‌شود یعنی حدود ۵۵میلیون‌نفر واکسینه می‌شوند و ایران به سطح کشورهایی می‌رسد که بیش از ۷۰ تا ۸۰ درصد مردم کشورشان واکسینه شده‌اند ولی تا آن‌موقع باید به واردات تکیه کنیم.
با این وجود از آبان مشکل تأمین واکسن نداریم چون پیش‌بینی می‌شود واکسن کووایران و واکسن مشترک پاستور-کوبا تا انتهای مرداد ۴میلیون دز تولید کنند که این تعداد ۲میلیون نفر را واکسینه می‌کند. همچنین به احتمال زیاد واکسن فخرا و واکسن یک شرکت دانش‌بنیان دیگر تا شهریور وارد بازار می‌شوند و بخشی از نیاز جامعه را تأمین می‌کنند به طوری که تا انتهای مهر، ۷میلیون نفر با واکسن‌های ایرانی واکسینه می‌شوند و تا دی ماه نیز حدود ۳۳میلیون دُز واکسن توسط شرکت‌ها تولید می‌شود.
نظر شما