با فروکش کردن تنش‌ها، کره‌ای‌ها به دنبال باز پس گرفتن بازاری بودند که سالانه ۴ میلیارد دلار برایشان عایدی داشت اما مجلس و دولت برای حمایت از تولید داخل از ورود رقیبان خارجی به این عرصه جلوگیری کردند. حالا این نگرانی در اذهان عمومی به وجود آمده که نکند عاقبت کار صنعت لوازم خانگی کشور نیز مثل خودروسازی به انحصارگرایی ختم شود.
تولیدکنندگان لوازم خانگی که حالا ۷۰ درصد از سهم بازار را از آن خود کرده‌اند، می‌گویند در صورت واردات کالای خارجی امنیت سرمایه‌های داخلی به خطر می‌افتد و دیگر هیچ فعال اقتصادی جرئت نمی‌کند برای تولید کالا در کشور پیشقدم شود. در مقابل کارشناسان می‌گویند هر چند ممنوعیت واردات لوازم خانگی در کوتاه‌مدت یک راهکار مناسب است ولی اعطای رانت به صنایع لوازم خانگی تا زمانی که هدفمند و مشروط نباشد، کارآمد نخواهد بود و به تکرار تجربه شرکت‌های خودروساز در کشور منجر می‌شود.
انحصار نتیجه حمایت غیرهدفمند از خودروسازی
به گفته موسی شهبازی غیاثی، مدیر دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس؛ نتیجه حمایت‌های غیرهدفمند، غیرمشروط و غیر زماندار در صنایع خودرو پیش روی ماست. سالیان طولانی است که تذکر می‌دهیم اگر می‌خواهید به این صنعت وام یا تسهیلات بدهید، آن را به اصلاح حکمرانی شرکتی در این صنعت مشروط کنید. در دو سه سال گذشته شورای پول و اعتبار مصوب کرده ۲ تا ۵ هزار میلیارد تومان به خودروسازها تسهیلات بدهد. در مصوبه شورای پول و اعتبار چند شرط گذاشته شده بود مانند اینکه خودروسازها اموال مازادشان را بفروشند تا هزینه سربار کاهش یابد یا صادراتشان را افزایش دهند. اکنون شما بررسی کنید کدام یک از این شروط محقق شده است؟ وی معتقد است اگر این مسیر برای لوازم خانگی نیز تکرار شود، نه تنها منجر به افزایش کیفیت لوازم خانگی و رضایت مشتریان نمی‌شود که موجب انفعال تولیدکنندگان خواهد شد. به همین جهت ضروری است ممنوعیت واردات لوازم خانگی با اتخاذ سایر سیاست‌های تکمیلی توسط دولت همراه شود تا تولیدکننده ملزم به افزایش کیفیت شود.
وی با اشاره به اینکه برای تداوم حمایت از لوازم خانگی ایرانی ما نیاز به یک ضمانت اجرا داریم می‌گوید: قرار نیست ممنوعیت واردات همیشگی باشد؛ چراکه بازار نباید برای تولیدکننده‌ها انحصاری شود.
حمایت از تولید در فضای رقابتی
محمدحسین رحیمی، عضو هیئت مدیره اتحادیه لوازم خانگی در گفت‌وگو با خبرنگار ما می‌گوید: باید در کنار توجه به تولید داخل و حمایت حداکثری از آن فضای رقابتی بر این بازار حکمفرما شود. رحیمی می‌گوید: اگر ما قدرت انتخاب را از مشتری می‌گیریم تا تولید داخل رشد کند در عوض مصرف‌کننده باید از قیمت، کیفیت و خدمات پس از فروش راضی باشد، اگر کیفیت تولید غیرقابل رقابت باشد، پس از مدتی آن تولیدکننده از چشم مشتریان افتاده و خودش از گردونه تولید خارج می‌شود.
وی بر این باور است که تولیدات لوازم خانگی ایرانی از یخچال و لباسشویی گرفته تا کولر، بخاری و اجاق گاز در سال‌های اخیر و در دوره تحریم پا به پای فناوری دنیا جلو رفته‌اند و کیفیت مشتری‌پسند دارند. وی در عین حال می‌گوید در کنار مواد اولیه تولید، واردات برخی کالاها مثل مایکروفر که در داخل تولید نمی‌شود باید به صورت کنترل شده و هوشمند آزاد شود.
شکل‌گیری انحصار در خلأ نظارت
وی با تأکید بر اینکه صنعت لوازم خانگی شباهتی به صنعت خودرو ندارد و نباید این دو را با هم مقایسه کرد می‌گوید: در خلأ نظارت، حمایت از هر صنعتی منجر به انحصار می‌شود، اگر تولیدکننده ملزم باشد دانش فنی محصولات خود را به فناوری روز دنیا نزدیک کند، بازار در اختیار او خواهد بود و مشتریان از وی حمایت خواهند کرد. در غیر این صورت حمایت بدون نظارت، نه تنها منجر به کیفی شدن محصولات نمی‌شود که کاهش تنوع محصول و افزایش قیمت‌ها را نیز به همراه دارد؛ چراکه تولیدکننده تصور می‌کند هر چه تولید کند، مردم مجبورند بخرند. این تجربه‌ای است که در صنعت خودروسازی بدست آمده و باید از آن استفاده کنیم.
وی دستور رهبر معظم انقلاب را فرصتی در راستای ارتقای کیفیت و کاهش قیمت محصولات می‌داند و می‌افزاید: دولت با ممنوعیت واردات از صنایع لوازم خانگی حمایت می‌کند در مقابل تولیدکنندگان باید تلاش کنند کیفیت کالاهای خود را به سطح قابل قبولی از استانداردهای جهانی برسانند. در صورتی که تولیدکننده از نظر تولید کیفی در طول بازه زمانی حمایت، آزمایش خود را به مشتریان پس داد، این حمایت‌ها می‌تواند ادامه پیدا کند و مردم نیز با خرید کالاهای داخلی به چرخش چرخ این صنعت کمک می‌کنند.
انحصار با هزار و ۵۰۰ تولیدکننده شکل نمی‌گیرد
حمیدرضا غزنوی، سخنگوی انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز پیشتر در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفته بود: برخی به جای پشتیبانی از تولید داخلی، تولیدکنندگان را انحصارطلب می‌خوانند در صورتی که با فعالیت هزار و ۵۰۰ تولیدکننده لوازم خانگی که به لحاظ قیمت و کیفیت تنوع زیادی دارند، هیچ گاه انحصاری در این حوزه شکل نمی‌گیرد. وی با اشاره به اینکه در تولید یک محصول تیراژ بالا است که صرفه اقتصادی ایجاد می‌کند می‌گوید: برای کیفی شدن محصولات و منطقی شدن قیمت‌ها در صنعت لوازم خانگی این صنعت باید به سمت تولید انبوه برود، تولید انبوه نیز مستلزم داشتن بازار مصرف است و ورود کالاهای خارجی این بازار را از تولید داخلی می‌گیرد.
ضعف صنعت خودرو با ورود برندهای خارجی
حسینی، دبیر انجمن صنفی تولیدکنندگان لوازم خانگی نیز درباره تفاوت صنعت لوازم خانگی با خودرو گفته است: در صنعت لوازم خانگی برخلاف صنعت خودروسازی، از ابتدا بخش خصوصی فعال بوده و امروز بیش از هزار و ۵۰۰ واحد تولیدکننده خرد و کلان با اشتغال مستقیم ۳۰۰ هزار نفری و اشتغال غیرمستقیم یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری در این حوزه فعال هستند که البته ۵۰۰ واحد به طور کامل فعال هستند و امکان احیای سایر واحدها هم وجود دارد. از بین آن‌ها چندین برند ملی بیرون آمده است. همچنین در صنعت خودرو سال‌ها شاهد ورود انواع برندهای خارجی و حتی آمریکایی به کشور بودیم، اما این وضعیت سبب بهبود کیفیت در این صنعت ضعیف نشد.
گفتنی است یکی از مهم‌ترین برنامه‌های فاطمی امین، وزیر صنعت افزایش ۶ برابری تولید لوازم خانگی بزرگ است. میزان تولید این لوازم در سال گذشته حدود ۳۹۹ هزار دستگاه بوده ولی وزیر صمت از تولید ۲میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاهی این محصولات در سال ۱۴۰۴ به عنوان یکی از اصلی‌ترین برنامه‌هایش نام می‌برد که با توجه به ممنوعیت رسمی واردات لوازم خانگی باید محقق شود. حال باید دید صنعت لوازم خانگی از این فرصت چگونه استفاده می‌کند.
نظر شما