به گفته علیرضا سلیمی، عضو هیئت رئیسه مجلس، تصمیم‌گیری‌های صورت گرفته درباره طرح حمایت از حقوق کاربران در فضای مجازی، در کسب و کارهای ده‌ها هزار نفر از مردم تأثیرگذار است بنابراین تمامی این تصمیم‌ها بایستی دارای پشتوانه علمی و دقیق باشد.
به عقیده عده‌ای این طرح می‌تواند فعالیت‌های اینترنتی در بسترهای خارجی را با مشکلاتی مواجه کند ولی موافقان آن تأکید دارند این طرح به ساماندهی و تعیین ضوابط فعالیت در بسترهای پیام‌رسان کمک می‌کند. در گفت‌وگو با دو کارشناس رسانه به بررسی ایرادهای این طرح و ضرورت بازنگری آن پرداختیم که می‌خوانید.
بی‌توجهی به مصوبات شورای عالی فضای مجازی
یک کارشناس فضای مجازی و مدرس سواد رسانه‌ای معتقد است مهم‌ترین ایرادی که به طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی وارد بود، نداشتن پیوست رسانه‌ای و ناآگاهی طراحان از حوزه رسانه است.
محمدصادق دهنادی می‌گوید: این طرح باید پیامدسنجی رسانه‌ای می‌داشت، همین که طراحان بدون اقناع و مشورت با اهالی رسانه، چنین طرحی را ارائه کرده‌اند نشان می‌دهد صلاحیت طراحی چنین طرحی را نداشتند. وی یادآور می‌شود: اعلام شده که چند صد ساعت کار کارشناسی روی طرح انجام شده است، به صورت واضح بگویند که کدام یک از کارشناسان حوزه رسانه، فرهنگ، اقتصاد، امنیت ملی و فناوری اطلاعات در طراحی این طرح دخیل بودند و تراز علمی‌شان چه بوده است؟ آیا دانشجوی دکترا بوده‌اند یا عضو هیئت علمی دانشگاه؟ به صورت شفاف بگویند که این کار کارشناسی را چه کسانی انجام داده‌اند؟ طرحی که قرار است ۵۰ تا ۶۰میلیون کاربر ایرانی را تحت پوشش قرار دهد با چه پشتوانه تحقیقاتی و پیامدسنجی اجتماعی نوشته شده است؟
این دکترای مدیریت رسانه با اشاره به مخالفت‌ها و اعتراض‌های وارد شده به این طرح می‌گوید: اگر قرار بود مجلس قوانین مربوط به فضای مجازی را بنویسد، چه ضرورتی به تشکیل شورای عالی فضای مجازی بود، در حالی که مصوبات این شورا الزام قانونی دارد.
او با تأکید بر اینکه خلأ قانونی در حوزه فضای مجازی نداریم و آنچه خلأ است، نبود ضمانت اجرایی قوانین این حوزه است، می‌گوید: ما قوانین زیادی در حوزه فضای مجازی داریم اما به دلیل نبود تمرکز اجرایی و نداشتن بازوی اجرایی در شورای عالی فضای مجازی اجرا نمی‌شوند.
دهنادی تأکید می‌کند: قوانین ما پیامدسنجی اجتماعی ندارند و اصولاً برای اجرا نشدن تصویب می‌شوند مانند قانون منع استفاده از ماهواره یا قانون فیلترینگ توییتر، در حالی که بسیاری از مسئولان ما حساب توییتری دارند.
این کارشناس رسانه یادآور می‌شود: پیشنهادم این است که مجلس به شکلی شفاف تراز علمی طراحان این طرح را عیان کند تا جامعه علمی با طراحان آن گفت‌وگو کرده و قوانین از خواست و مطالبه عمومی احصا شود.
تکرار دوباره تجربیات ناکام
دکتر امیدعلی مسعودی، دانشیار علوم ارتباطات دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه سوره با بیان اینکه در مورد این طرح، نسخه‌های متفاوتی ارائه شده است به خبرنگار ما می‌گوید: نسخه اولیه را که دیدم جای نقد جدی داشت، ما داریم تجربه‌هایی را دوباره تکرار می‌کنیم که پیشتر از سر گذراندیم مانند فیلترینگ یا جمع کردن ماهواره؛ این‌ها جواب نمی‌دهد.
او می‌افزاید: من از موافقان اینترنت ملی هستم ولی اینترانت نمی‌تواند به حذف اینترنت بین‌المللی بینجامد. ما نمی‌توانیم با دنیا داد و ستد نداشته باشیم، ما دانشگاه داریم، دانشگاه‌های ما با پایگاه‌های داده‌ای جهان در ارتباط هستند، اگر این پایگاه‌ها ما را تحریم کنند، دانشگاه‌های ما دچار ضرر و زیان می‌شوند. ما نباید خودمان را تحریم کنیم. شبکه جهانی اطلاعات و داده‌ها، شبکه گسترده‌ای است که با وجود همه تهدیداتش، فواید زیادی دارد و نباید از آن محروم شد.
او اظهار می‌کند: در کشور ما همه چیز دست دولت است، اگر کشورهایی را می‌بینیم که پیشرفت می‌کنند چون دانشگاهیان دور هم جمع می‌شوند و دیتاسنتری را راه‌اندازی می‌کنند، دولت حمایت می‌کند و خودشان آن را گسترش می‌دهند. آیا مایکروسافت را دولت آمریکا ساخته است یا چند دانشجو که ابتکار به خرج دادند و دولت آمریکا از آن‌ها حمایت کرد و سرمایه‌گذارها پای کار آمدند. در اینجا دولت می‌خواهد همه چیز را در دست بگیرد، خودش دیتاسنتر راه‌اندازی کند، خودش بودجه بدهد، خودش نظارت بکند در حالی که دانشجوها و دانش‌آموختگان ما در دانشگاه‌های مهم فنی، بچه‌های بااستعدادی هستند که باید حمایت شوند چون هر کدامشان سرمایه ملی هستند. مثلاً ما می‌توانستیم دیتاسنتر ملی راه‌اندازی کنیم ولی در پیچ و خم بروکراسی اداری مانده‌ایم.
باید با دنیا رقابت کنیم
مسعودی معتقد است برداشت غلطی از اینترنت ملی به جامعه تزریق شده است و می‌گوید: تصور می‌شود اگر شبکه ملی اطلاعات بیاید اینترنت مسدود می‌شود در حالی که منظور ایجاد دیتاسنترهای ملی در بخش خصوصی با نظارت و حمایت دولت از کارآفرین‌ها و جوانان مستعد در این حوزه است. اکنون کشورهای هند، چین و پاکستان دارند همین راه را می‌روند، ما ظرفیت‌های بسیار خوبی از نظر سرمایه انسانی در این حوزه داریم ولی کشورهای دیگر دارند از سرمایه‌های انسانی ما استفاده می‌کنند.
این استاد دانشگاه درباره این نگرانی که با آمدن شبکه ملی اطلاعات، دسترسی به اینترنت رانتی شود و در اختیار عده خاصی قرار بگیرد، اظهار می‌کند: طرح صیانت نمی‌تواند چنین کاری بکند وقتی ماهواره را جمع کردند و گفتند وزارت ارشاد فقط به عده خاصی مجوز استفاده از ماهواره را می‌دهد، مردم چه کردند؟ ماهواره نصب کردند و بارها با نیروی انتظامی به مشکل خوردند. ما در مقطعی به دعوت قوه قضائیه برای رفع این مشکل جلسه‌ای داشتیم که گفتند برای اجرای قانون با پرونده‌های دیگری مواجه می‌شویم که شکایت از نقض حریم خصوصی است، چه کنیم؟ پاسخ دادیم این مشکل شما نیست بلکه مشکل بخش رسانه‌ای کشور است، رادیو و تلویزیون باید محتوایی تولید کنند که مردم سراغ شبکه‌های ماهواره‌ای نروند. پس از آن بحث تعدد شبکه‌های تلویزیونی مطرح و اجرایی شد که کمی مؤثر واقع شد.
او یادآور می‌شود: اگر تولید محتوا نداشته باشیم با این مشکل مواجه می‌شویم. باید بسترها، اپلیکیشن و پلفترم‌های ایرانی را ایجاد کنیم که بتوانیم با دنیا رقابت کنیم، در حال حاضر ما فقط مصرف‌کننده هستیم و رژیم مصرفی ما خیلی بد است چون ضعف سواد رسانه‌ای داریم. طرح صیانت اگر بخواهد محدودیت ایجاد کند نوعی خودتحریمی است و با شرایطی که کشور ما در تحریم به سر می‌برد، قطعاً با آن مخالفم.
نظر شما