روستای بسک از توابع شهر بایگ تربت‌حیدریه با ۳هزار و ۴۰۰ نفر جمعیت حرفه ابریشم‌کشی را به عنوان شغل آبا واجدادی مردم این خطه حفظ کرده و اهالی این روستا در کنار همه زیبایی‌های طبیعت خدادادی منطقه و جاذبه‌های گردشگری روستای خود، به هنر ابریشم بافی نیز مشغول‌اند.
اما این روزها واردات بی‌رویه نخ بر چهره ابریشمی این روستا و شهر بایگ پایتخت ابریشم ایران پنجه انداخته و کسب‌وکارهای اهالی این منطقه را گرفتار پیله مشکلات کرده و نفس کارگاه‌های ابریشم‌کشی و تولید نخ در شهر ملی ابریشم کشور را به شماره انداخته است.
براساس آمار از مجموع ۲هزارو۵۰۰ کارگاه ابریشم‌کشی شهر بایگ که تا سه دهه پیش ۷۰درصد نخ ابریشم کشور را تولید می‌کردند، تنها نزدیک به ۳۰۰ واحد اگر بشود اسمش را کارگاه گذاشت، فعال‌اند که البته آن‌ها هم نفس‌های آخر را می‌کشند و یکی یکی در آستانه تعطیلی هستند.
صنعتی رو به فراموشی
یکی از ابریشم‌کشان بایگی با اشاره به اینکه صنعت ابریشم‌کشی در شهر بایگ در حال فراموشی است و هیچ کس از این حرفه حمایتی نمی‌کند، می‌گوید: قاچاق و واردات نخ ابریشم به کشور توسط سودجویان یکی از مشکلات جدی صنعت ابریشم‌کشی در این خطه است که متأسفانه واردات بی‌رویه همچنان ادامه دارد.
مؤمنی ادامه می‌دهد: مشکلات ما از زمانی شروع شد که اندک‌اندک پیله‌های وارداتی به خراسان و به‌خصوص بایگ سرازیر شدند؛ از طرفی خشکسالی و نابودی توتستان‌ها مشکلات دوچندانی را برای ما ایجاد کرده و کار به جایی رسیده که بسیاری عطای نوغان‌داری و ابریشم‌کشی را به لقایش بخشیده‌اند و یا به شهر مهاجرت کرده‌اند یا به کارهای دیگر برای گذران امورات زندگی خود مشغول‌اند.
وی افزود: سال‌ها پیش در بایگ هر خانه‌ای یک کارگاه ابریشم‌کشی داشت و به طور میانگین ۳هزار نفر در این شهر به شغل ابریشم‌کشی مشغول بودند، اما اکنون کارگاه‌های ابریشم‌کشی در این شهر به ۳۰۰کارگاه هم نمی‌رسد.
وی خاطرنشان کرد: دلالان از غفلت مسئولان و دست‌اندرکاران این حوزه سوء‌استفاده کرده و پیله‌های بی‌کیفیت و ارزان خارجی را وارد کردند و مشکلات زمانی بیشتر شد که دلالان حتی نخ ابریشم نامرغوب را هم از چین وارد کردند که درواقع این اقدام تیر خلاصی به صنعت ابریشم‌کشی بایگ بود.
تولید به شیوه سنتی
مدیر دام و طیور، زنبور عسل و کرم ابریشم جهادکشاورزی خراسان رضوی مهم‌ترین مشکل ابریشم‌کشان شهر بایگ را استفاده از سیستم تولید به شیوه سنتی دانست و افزود: با رایزنی با اتحادیه و تعاونی تولید روستایی ابریشم‌کشان بایگ برای دادن تسهیلات به تولیدکنندگان برای به‌روز کردن تجهیزات اعلام آمادگی کردیم و حتی پیشنهاد دادن مجوز برای راه‌اندازی کارخانه به‌روز را هم به آن‌ها دادیم.
محمدمهدی یعقوب‌زاده در گفت‌وگو با قدس با اشاره به اینکه بیشتر تولیدکنندگان و ابریشم‌کشان شهر بایگ در حال حاضر شناسنامه‌دار هستند اما نیاز به توجه بیشتر دارند، گفت: یک بخش از کارهای ابریشم‌کشان مربوط به میراث فرهنگی و صنایع‌دستی می‌شود که این موضوع یک دوگانگی کاری به وجود آورده است، اما ما در مرحله نخست در حال کار روی راندمان و افزایش تولید و در مرحله بعد به دنبال کار و به‌روزرسانی در صنایع بالادستی هستیم.
وی افت محسوس تولید پیله تر را در توضیح چرایی واردات بی‌رویه در سال‌های گذشته عنوان کرد و افزود: در همین فاصله برای اینکه تولید پایین بوده و ارزش اقتصادی هم نداشت واردات انجام می‌شد که البته سعی شد کیفیت ابریشم وارداتی تغییر کرده و بسیار بهتر شود، اما درحال حاضر تولید از چند سال پیش افزایش چشمگیری داشته و پنج برابر شده و شرایط خوبی برای افزایش کیفیت تولیدات داخل فراهم شده است.
وی درخصوص مشکلات این صنعت با تأکید بر پایین بودن سرمایه‌گذاری انجام‌شده در این بخش و بالا بودن سن نوغان‌داران، افزود: نبود تشکل‌های مرتبط و پویا در شهرستان‌های استان، خلأ در زمینه همکاری و تعامل میان بخش‌ها، نامشخص بودن متولی صنایع تبدیلی مرتبط با پیله ابریشم و نوسان‌های قیمت خرید پیله تر تولیدی از نوغان‌داران مهم‌ترین مشکلاتی است که ابریشم‌کشان و نوغان‌داران با آن درگیر هستند.
قطع ۵۰درصد مسیر دلالی
وی با بیان اینکه امسال انتظار این است که هم بحث کیفیت و کمیت و هم به لحاظ اقتصادی وضعیت خوبی داشته و برای سال آینده افزایش تولید را شاهد باشیم، گفت: امسال با واقعی کردن زنجیره تولید ۵۰درصد تولید پیله زیر پوشش کمیته امداد قرار گرفته که تمام مراحل را تا تولید نخ، قالی‌بافی و...در اختیار دارد و استنباط ما این است که بیش از ۵۰درصد خروجی پیله تر از مسیر دلالی نخواهد بود.
وی درخصوص کمبود مواد اولیه موجود برای ابریشم‌کشان استان با اشاره به اینکه تعداد تولیدکنندگان از حجم تولید بیشتر است، افزود: بخشی از ظرفیت استان‌های دیگر را هم تولیدکنندگان استفاده می‌کنند، اما پیشنهادی که ما به تولیدکنندگان دادیم این بود که خودشان هم وارد پروسه خرید پیله کرم ابریشم شوند و ما هم تسهیلات به آن‌ها خواهیم داد و منتظر نمانند دلالان این پیله را خریداری کرده و آن‌ها هم درصدی برای دلال کار کنند؛ از طرفی ما هم تضمین می‌دهیم ابریشم خام آن‌ها را خریداری کنیم و یک نرخ و سقف خرید توافقی هم برای پیله تر درنظر گرفتیم که این موضوع تأثیر و انگیزه خوبی درزمینه افزایش تولید برای آن‌ها به وجود آورد.
وی با اشاره به اینکه بیش از۳۰درصد پیله تر تولیدشده در کشور در خراسان رضوی تولید و پیش‌بینی می‌شود این میزان در سال جاری به ۵۲۰تن برسد، خاطرنشان کرد: سال گذشته افزون‌بر۶۰میلیارد تومان درآمد حاصل از فروش پیله عاید نوغان‌داران استان شد که پیش‌بینی می‌شود درآمد نوغان‌داران استان در سال جاری بیش از۱۰۰میلیارد تومان باشد.
خبرنگار: مهدی توحیدی
نظر شما