اگرچه برای ارزان تمام شدن و گاهی سرعت بخشیدن به آن پرچم‌های چاپی نیز ظهور کرد؛ اما نتوانست جایگاه این هنر را بگیرد؛ چرا که هنرمندان این عرصه، هنرمندانی هستند که به سه هنر نقاشی، خوشنویسی و گلدوزی مسلط‌اند. آن‌ها افرادی هستند که ارادت به ائمه اطهار(ع) دارند و معتقدند کسب روزی از این هنر با وجود همه مشکلات، لذت و برکت دارد و صاحب اصلی این عاشقی حمایتش را دریغ نخواهد کرد.
مشهد؛ مهد پرچم‌دوزی
رئیس اتحادیه صنایع دستی و گلدوزان مشهد هم در گفت‌وگو با قدس می‌گوید: مهد کار گلدوزی و پرچم‌دوزی در مشهد است. افراد از استان‌های دیگر نیز یا مشهدی هستند و یا شاگردان گلدوزان مشهدی بودند.
صادق ابراهیم زاده فرشچی درباره تاریخچه هنر پرچم‌دوزی می‌افزاید: حدود ۲۰۰ سال پیش برای نخستین بار فردی به نام «ایروانی» به همراه پسرش به مکه و سپس به چین سفر می‌کند و در چین چرخ گلدوزی را می‌بیند و به آن چرخ و کار قلاب‌دوزی علاقه‌مند می‌شود .
او که اهل تبریز بود، چرخ را از چین خریداری می‌کند و به تبریز می‌آورد و می‌تواند با آن چرخ و انجام کار قلاب‌دوزی و گلدوزی سرمایه‌ای بدست آورد. سپس به مشهد می‌آید وچرخ را به فرد دیگری واگذار می‌کند و موجب توسعه کار قلاب‌دوزی یا گلدوزی با چرخ در مشهد می‌شود. از این رو مشهد را مهد هنر گلدوزی و پرچم‌دوزی می‌دانند.
رئیس اتحادیه صنایع دستی و گلدوزان با بیان آنکه در حال حاضر برای دوخت پرچم در مشهد ۵۰واحدی که دارای پروانه هستند، مشغول به کارند، اظهار می‌کند: سه برابر همین تعداد نیز از گردشگری کارت گرفتند و دولت کمکشان کرده است و در خانه کار می‌کنند. در واقع این هنر در بازار رضا، چهارراه شهدا و کوچه‌های فرعی آن سال‌هاست که رونق دارد.
کرونا و مشکلات
وی در خصوص بازار این هنر پس از شیوع بیماری کرونا نیز اظهار می‌کند: طی این مدت، ما هم مانند سایر مشاغل دچار رکود شدیم؛ اما بیشتر کسانی که این هنر را به عنوان حرفه اصلی خود می‌دانند، ارادت ویژه‌ای به ائمه اطهار دارند و معمولاً ممکن است کم کار و گاهی بیکار باشند؛ اما سعی می‌کنند چراغ این هنر را روشن نگه دارند.
ابراهیم زاده توضیح می‌دهد: البته امسال از دو ماه قبل، سفارش‌ها دوباره رونق گرفته است و بحث صادرات پرچم به عراق هم اخیراً رونق گرفته است.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر برای تولید پرچم‌های هیئت‌های محرم، همکاران من ۱۸ساعت در شبانه‌روز مشغول به کارند که البته در کنار آن همیشه انگشتر و سجاده نیز خریدار دارد که به عنوان تبرک برای سوغات در این ایام خریداری می‌شود .
سایه گرانی بر پرچم‌دوزی
وی درباره موضوع قیمت پرچم‌ها هم می‌گوید: کار هنری قیمت ندارد. گاهی یک کار یک در یک، یک میلیون و گاهی ۵۰ الی ۹۰ هزارتومان است. بستگی به جنس پارچه، مدت زمان و نوع دوخت آن دارد. برای مثال «یا اباالفضل» و «یا حسین» دو سال پیش ۲۵ الی ۳۰ هزار تومان بود و الان ۹۵ الی ۱۰۰ هزارتومان برای خودمان قیمت تمام شده‌اش می‌شود و آن را ۱۲۰ می‌فروشیم .
برای مثال از ۶ ماه پیش، پارچه از یارد ۳۸هزار تومان به ۵۲ هزار تومان رسیده و نخ نیز از ۱۳۲هزار به ۱۹۵هزار تومان رسیده است.
وی خاطر نشان می‌سازد: بیشترین مشکلمان تورم بی‌رویه است و از طرفی باید پاسخگوی سفارشمان نیز باشیم؛ یعنی بیعانه و سفارش را می‌گیریم. بعد با گرانی مواجه می‌شویم و یا نخ و پارچه کمیاب یا نایاب است. از سوی دیگر دستمزدها حدود ۵۳درصد افزایش یافته است که به طور قطع در قیمت تمام شده محصول نیز تأثیرگذار است. متأسفانه ثبات مواد اولیه مشکلات زیادی را برای ما تولید کننده‌ها به وجود آورده است. بیشتر از مخمل چینی استفاده می‌کنیم که گاهی در واردات آن نیز با مشکل مواجه می‌شویم. حتی برای نخ هم گاهی مشکل داریم. علت را که جویا می‌شویم، پاسخ این است که نخ کم است با آنکه تولید داخل است؛ اما مواد اولیه‌اش از خارج می‌آید.
ابراهیم زاده فرشچی درباره مشکلات تهیه مواد اولیه که همان پارچه و نخ است نیز بیان می‌کند: برای تهیه مواد اولیه دچار مشکل هستیم و همچنین با عدم ثبات قیمت هم مواجه‌ایم. محصولات تولیدی ما که همان پرچم‌های هیئت‌هاست، در شهرمان مشهد تولید، بسته‌بندی و سپس به قم ارسال و بعد از آن به عراق صادر می‌شود که در حال حاضر ۹۰درصد تولیداتمان برای عراق است که در ایام شیوع کرونا این بخش از صادرات کمتر و طی دو ماه اخیر دوباره سفارشات از سر گرفته شده است.
کار عاشقی و ارادت
وی تأکید می‌کند: کار ما کار عشق است؛ اما کسی که به ائمه اطهار(ع) عشق دارد در این گرانی هزینه و تورم به ما مراجعه می‌کند تا این ارادت را زنده نگه دارد، ما هم تا جایی که بتوانیم با سود کم کارمان را ارائه می‌کنیم در حدی که امورمان را بگذرانیم .
افرادی که در این کارهستند، افرادی‌اند که ایمان دارند. هرکسی نمی‌تواند ساعت‌ها پشت چرخ بنشیند. این کار حوصله و صبر زیادی می‌خواهد و نسبت به بسیاری از مشاغل درآمدش پایین است؛ اما آن‌ها عاشق ائمه‌اند. غیر از این باشد، نمی‌توانند کارکنند.
به هر حال پرچم محصولی است که اگرچه خراب نمی‌شود؛ اما گویی روزی حلال عده‌ای است که از طرف خداوند به آن‌ها داده می‌شود.
خبرنگار: سرور یزدی
نظر شما