به گزارش قدس آنلاین، هر ساله در روز ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریورماه) مسئولان و دوستداران محیط زیست در برخی از شهرهای بزرگ جهان با گرامیداشت «روز جهانی بدون خودرو» رانندگان را به دل کندن از خودروها تشویق می‌کنند و مردم نیز بدون خودروها و وسایل نقلیه خود با پای پیاده یا دوچرخه به رفت‌وآمد می‌پردازند تا به حفظ محیط زیست کمک کنند و هم در این روز از آلاینده‌های هوا بکاهند چراکه خودرو به عنوان منابع متحرک آلاینده یکی از منابع اصلی آلودگی هوا به‌ویژه در شهرها به‌حساب می‌آیند. آلایندگی خودروها ناشی از کیفیت پایین سوخت و ضعف مقررات خودرو در سراسر جهان است.

روز جهانی بدون خودرو از سال ۱۹۹۴ در دنیا شکل گرفت. محمد درویش - کارشناس و فعال محیط زیست - درباره این روز می‌گوید: این روز حدود پنج سال به طور کج‌دار و مریز پیگیری شد تا اینکه از سال ۱۹۹۹ این کمپین با حمایت سازمان ملل به‌طور جدی در کشورهای مختلف دنیا جای خود را باز کرد. در حال حاضر نیز هر ساله ۱۵۰۰ شهر دنیا مراسم روز جهانی بدون خودرو را برگزار می‌کنند و در هر سال به تعداد شهرهای حامی این روز افزوده می‌شود.

خودرو محوری به ضرر مردم است

وی با تاکید بر تغییر نگرش مردم در عصر حاضر در مورد خودرو محور بودن تصریح می‌کند: بالغ بر ۲۰ سال است که دنیا به این نتیجه رسیده که «خودرومحوری» به عنوان مقوله‌ای که زمانی ارزش تلقی می‌شد، مضرات و خسارت‌های جدی برای کیفیت زندگی انسان‌ها به بار می‌آورد. متاسفانه در شرایطی که دنیا بیش از دو دهه است که اشتیاق خود را به طراحی مبلمان شهری بر اساس خودرومحوری مهار کرده، در کشور ما هنوز هم برخی شهرداران و مسئولان عالی‌رتبه تصور می‌کنند که شناسه یک شهر توسعه‌یافته تعداد پل‌ها، اتوبان‌ها، تقاطع غیرهمسطح و پارکینگ‌های طبقاتی است این در حالیست که استفاده از خودرو علت اصلی همه مشکلاتی است که در زیست شهری با آن روبه‌رو هستیم چراکه طراحی مبلمان شهری براساس تصویر خودروسواری به‌منزله چراغ سبزی است برای اینکه خودروهای بیشتری وارد شهر شوند و شهروندان ترافیک‌های سنگین‌تری را تحمل کنند که در نتیجه منجربه افزایش آلودگی هوا و کم تحرکی می‌شود.

به گفته درویش در این شرایط روز ۲۲ سپتامبر به‌عنوان روز جهانی بدون خودرو را در دنیا نامگذاری شده است و در جهت طراحی شهرهایی تلاش می‌شود که در آن مردم به‌صورت داوطلبانه خودروهای شخصی خود را کنار بگذارند، از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند، مسیرهایی را پیاده‌روی و گاهی از دوچرخه استفاده کنند.

نقش خودروها در تشدید آلودگی هوا

براساس برآورد سازمان بهداشت جهانی، سالانه هفت میلیون نفر در سراسر جهان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند. رامین عزتی - کارشناس آلودگی هوا - ضمن اشاره به نقش خودروها در تشدید آلودگی هوا می‌گوید: خودروها عامل انتشار مواد هیدروکربن- که از مشتقات نفتی است- هستند و این مواد به‌ علت ترکیب شدن با ذرات معلق در اتمسفر معمولا در هوا معلق می‌مانند و به‌طور مستقیم روی سیستم تنفس فوقانی ما تاثیرمی‌گذارند بنابراین کاهش استفاده و تردد خودروها می‌تواند در کاهش آلودگی هوا موثر باشد.

ترویج دوچرخه‌سواری برای داشتن هوای پاک

عزتی به ترویج دوچرخه‌سواری و توسعه وسایل حمل و نقل عمومی به‌عنوان دو راهکار و مشوق برای کاهش استفاده از خودرو اشاره و اظهار می‌کند: در بسیاری از شهرهای جهان این راهکارها موثر واقع شده‌اند و در شهر تهران نیز در دوره‌ای شهرداری روزهای سه‌شنبه هرهفته را با عنوان «روز بدون خودرو» نامگذاری کرده بود و شهروندان را ترغیب به استفاده از دوچرخه می‌کرد. با این حال شهرهایی مانند تهران که مسیر شمال به جنوب آن شیب زیادی دارد گاهی شهروندانی که این مسیر را طی می‌کنند را از استفاده از دوچرخه منصرف می‌کند.

درویش نیز استفاده از دوچرخه را یکی از راه‌های برگزاری روز جهانی بدون خودرو و در بلند مدت کاهش آلودگی هوا برمی‌شمرد و می‌گوید: در ایران مشکلات جدی در حوزه استفاده شهروندان از دوچرخه وجود دارد چراکه در شهرهای بزرگ مسافتی که شهروندان باید از محل سکونت خود تا محل کار یا مقصد مورد نظر خود طی کنند عموما بیش از پنج کیلومتر است این در حالیست که استفاده از دوچرخه برای طی کردن مسیرهای بیش از ۵ کیلومتر توصیه نمی‌شود و به‌جای آن استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی پیشنهاد می‌شود اما ناوگان حمل و نقل عمومی نیز گاهی پاسخگوی جمعیت شهرهای بزرگ کشور نیست و در عین حال در شهرهای کوچک که مسافت‌های کمتری برای رسیدن به مقصد طی می‌شود نیز شاهد مشکلات زیادی در زمینه استفاده از دوچرخه هستیم.

متاسفانه در ایران برخی افراد تصور می‌کنند شخصی که از دوچرخه استفاده می‌کند، امکان مالی لازم برای تهیه خودروی شخصی یا منزلت اجتماعی درخور ندارد بنابراین لازم است به کمک رسانه‌ها، سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی در زمینه ترویج استفاده از دوچرخه فرهنگ‌سازی شود همچنین ضرورت دارد مردم شاهد استفاده نمایندگان مجلس و رهبران سیاسی کشور از دوچرخه و وسایل حمل و نقل عمومی و گاهی پیاده طی کردن برخی مسیرها باشند تا به این ترتیب این پندار باطل که هرقدر خودروی شخصی فردی جدیدتر و بهتر باشد از شخصیت و منزلت اجتماعی والاتری برخوردار است را از بین ببریم.

درویش درباره موانع موجود در زمینه استفاده از دوچرخه و دوچرخه‌های اشتراکی در سطح شهرهای کشور می‌گوید: اولین قدم برای حرکت به سوی استفاده از دوچرخه‌های شخصی و اشتراکی آماده‌سازی زیرساخت‌های لازم از جمله ایجاد مسیرهای ایمن دوچرخه‌سواری و نظارت فرماندهی انتظامی بر این مسیرها است. اکنون بیش از ۱۷۰۰ کیلومتر مسیر ایمن دوچرخه‌سواری در کشور وجود دارد اما به‌دلیل اینکه فرماندهی انتظامی نظارت کافی بر این مسیرها نمی کند شاهد توقف خودروها و تردد موتورسیکلت‌ها در این مسیرها هستیم. لازم است فرماندهی انتظامی همانطور که با رانندگانی که از کمربند ایمنی استفاده نمی‌کردند با قاطعیت برخورد کرد، در برخورد با رانندگان خودروها و موتورسیکلت‌هایی که از مسیرهای ایمن دوچرخه سواری استفاده می‌کنند نیز قاطعیت به‌خرج دهد و آنان را جریمه کند تا مردم قوانین مربوط به مسیرهای دوچرخه‌سواری را جدی بگیرند و رعایت کنند.

لازمه هوای سالم توسعه وسایل حمل و نقل عمومی

عزتی به یکی از عوامل مهم در کاهش تمایل مردم به استفاده از خودروهای شخصی اشاره و اظهار می‌کند: توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی می‌تواند نیاز شهروندان به استفاده از خودرو را کاهش دهد اما طی سال‌های اخیر با توجه به تحریم‌ها و عدم ورود مواد لازم برای ساخت وسایل حمل و نقل عمومی مانند مترو، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی به‌خوبی انجام نشد و اکنون این ناوگان شامل مترو، اتوبوس و ... ظرفیت مناسب برای جمعیت شهر تهران را ندارند.

این کارشناس آلودگی هوا با اشاره به اینکه طی سال‌های اخیر اقدامات خوبی در زمینه کاهش استفاده از خودرو صورت گرفته است، می‌افزاید: متاسفانه بسیاری از طرح‌ها و برنامه‌ها در این زمینه به‌ دلیل شیوع ویروس کرونا، دورکاری و سایر عوامل از جمله تحریم‌ها با روندی کند ‌پیش‌ رفت و امیدواریم که اجرای چنین طرح‌هایی مانند روزهای بدون خودرو و توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی بیش از پیش در دستور کار دولت قرار گیرد.

به گزارش ایسنا، نقش فرهنگ‌سازی و آگاهی بخشی مردم نسبت به معضل آلودگی هوا، عوامل موثر بر تولید آلودگی و خطرات ناشی از آن بسیار دارای اهمیت است چراکه شهروندان باید بدانند که آلودگی ناشی از خودروها سلامتی خود، خانواده و سایر افراد جامعه را به‌ خطر می‌اندازد. همچنین مسئولان باید بستر استفاده از وسایل نقلیه عمومی و وسایل نقلیه بدون آلودگی مانند دوچرخه را برای مردم فراهم سازند تا کمی از شدت آلودگی شهرها کاسته شود.

منبع: ایسنا