تهران شانزدهمین روز سال جدید آبی را درحالی آغاز کرده که با چالش جدی تأمین آب مواجه است. ذخایر سطحی به‌دلیل کاهش بارش و افزایش مصرف به‌شدت محدود شده و زنگ خطر کم‌آبی به صدا درآمده است. ۵ سد که تأمین کننده آب شرب تهران هستند، کمتر از ۳۹۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب دارند و این میزان تقریباً نصف ذخایر آبی مهرماه تهران در شرایط نرمال است. در چنین وضعیتی لازم است که مصرف آب با جدیت بیشتری مدیریت شود که نیازمند جیره‌بندی نباشیم اما در روزهای اخیر شرکت آبفای تهران در اطلاعیه‌ای نوشت: «در حالی که انتظار می‌رفت با شروع فصل پاییز از حجم بالای مصرف آب در تهران کاسته شود، اما به‌عنوان نمونه میزان مصرف آب در روز نخست مهرماه معادل سه میلیارد و ۴۵۰ میلیون لیتر بوده و در باقی روزهای هفته اول مهرماه نیز تغییری نداشته است.»
این شرکت با اشاره به اینکه حجم مصرف آب تهران با شرایط بارش‌ها و ذخایر همخوانی ندارد، اعلام می‌کند: «میزان مصرف آب اکنون برابر با مصرف پیک تابستان گذشته است و در شرایطی همچنان بالاست که بنا بر اعلام سازمان هواشناسی استان تهران میزان بارش‌ها در مهر و آبان امسال کاهش محسوسی نسبت به میانگین بلندمدت دارد. همچنین میزان بارش‌های استان تهران در مقایسه با متوسط بلندمدت با کاهش ۳۰ درصدی مواجه بوده است. اکنون میزان ورودی آب به مخازن سدهای پنجگانه تهران با کاهش ۱۶ درصدی نسبت به سال آبی گذشته مواجه است و در آستانه فصل پاییز و شروع سال آبی جدید با ۳۹۰ میلیون متر مکعب ذخیره آبی و کسری ۸۴ میلیون مترمکعبی نسبت به سال گذشته وارد سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ می‌شویم.»
شرکت آب و فاضلاب استان تهران با توجه به این شرایط تداوم تأمین پایدار آب شرب پایتخت را در گرو مشارکت همدلانه شهروندان و رعایت شیوه‌های مدیریت مصرف می‌داند، اما پیگیری‌های «ایران» نشان می‌دهد که از این هفته قرار است برخورد با پرمصرف‌ها و بدمصرف‌ها کلید بخورد تا شرایط تا اندازه‌ای کنترل شود. پرمصرف‌ها و بدمصرف‌های تهران ۷۵ درصد مصرف آب را به خود اختصاص می‌دهند. این برخورد احتمالاً شامل قطع آب نیز باشد. طبق تبصره ۸ قانون بودجه امسال، برای افرادی که بیش از دو برابر الگو، مصرف آب داشته باشند، دولت اختیار قانونی قطع آب بین ۲ تا ۵ ساعت را دارد.
نگاهی به وضعیت منابع آبی تهران
سال آبی جدید تهران با «بی‌بارشی» شروع شد. به عبارتی هیچ بارشی ثبت نشده و هیچ آبی هم در ۱۱ روز اخیر به سدهای تهران وارد نشده است. شرایط زمانی سخت‌تر می‌شود که پیش‌بینی‌های هواشناسی را بررسی می‌کنیم. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که خشکسالی حداقل تا نیمه پاییز تداوم خواهد داشت. از این‌رو تهران نه تنها دو سال گذشته را در خشکسالی گذراند، بلکه یک سال خشک دیگر را آغاز کرده است.
داده‌های قابل استناد نشان می‌دهد، سدهای پنجگانه امیرکبیر، لتیان، لار، طالقان و ماملو با ذخایر محدود وارد سال آبی جدید شده‌اند. بررسی داده‌های ۹ مهر ۱۴۰۱ نشان می‌دهد، سد امیرکبیر ۷۷ میلیون مترمکعب، سد لتیان ۲۴ میلیون مترمکعب، سد لار ۴۷ میلیون مترمکعب، سد طالقان ۱۸۹ میلیون مترمکعب و سد ماملو نیز ۵۲ میلیون مترمکعب ذخیره دارند. مجموع این ذخایر، ۸۴ میلیون مترمکعب کمتر از میزان ذخایر مدت مشابه سال قبل و ۳۹۴ میلیون مترمکعب کمتر از سال نرمال است.
وضعیت مصرف آب در تهران
در چنین شرایطی به طور معمول باید مصرف نیز بیش از گذشته مدیریت شود تا بحران قطع آب شرب در استان تهران رقم نخورد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر نه تنها به مصرف کل بلکه به تعداد پرمصرف‌ها نیز افزوده شده است. بر اساس داده‌های قابل استناد، ۹ درصد مصرف آب تهران توسط بدمصرف‌هاست و ۶۶ درصد نیز توسط پرمصرف‌ها. به این ترتیب پرمصرف‌ها و بدمصرف‌ها ۷۵ درصد آب شرب و بهداشتی تهران را در ۶ ماه نخست امسال مصرف کرده و به نوعی هدر داده‌اند.
بررسی ها نشان می‌دهد که جمع کل آحاد تهران ۴ میلیون و ۱۴۳هزار و ۲۷۴ است و از این رقم ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار تعداد آحاد خانگی است. مصرف کل آب در آحاد خانگی در ۶ ماه نخست امسال ۳۵۹ میلیون و ۴۳۳ هزار و ۶۸۸ مترمکعب بوده است. گروه «بدمصرف‌ها» ۴درصد از مشترکان را تشکیل می‌دهند که ۹ درصد از کل حجم آب خانگی یعنی معادل ۳۱ میلیون و ۷۲۶ هزار و ۷۷۸ متر معکب آب را در بازه زمانی شش ماه ابتدای امسال مصرف کرده‌اند. کارشناسان می‌گویند که برای مدیریت منابع آبی و جلوگیری از تبعات ناشی از کمبود آب، نیاز است این گروه ۲۵ درصد در مصرف کنونی‌شان صرفه‌جویی کنند.
گفتنی است، الگوی مصرف تهران ۱۴ مترمکعب در ماه است. مشترکان با مصرف تا ۱۴ مترمکعب در ماه «خوش‌مصرف»، مشترکان با مصرف ۱۴ تا ۲۸ مترمکعب در ماه «پرمصرف» و بیش از ۲۸ مترمکعب در ماه «بدمصرف» محسوب می‌شوند. ۴ درصدی که جزو بدمصرف‌ها هستند بیش از ۲ برابر الگو مصرف می‌کنند.
تهران راهی جز مدیریت مصرف ندارد
هدایت فهمی، کارشناس ارشد حوزه آب در خصوص وضعیت مصرف آب تهران می‌گوید: «منابع آب در تهران محدود است و دیگر امکان انتقال آب برای تأمین نیاز شرب و بهداشتی آن وجود ندارد. در چنین شرایطی راهی جز مدیریت مصرف وجود ندارد.» او در گفت‌وگو با «ایران» ادامه می‌دهد: «مدیریت مصرف و تقاضا در تهران ضروری است و در این راستا حتی لازم است که مدیریت تقاضای پرمصرف‌ها و بدمصرف‌ها و جریمه آنها به یک مطالبه تبدیل شود.»
خشکسالی در تمام حوضه‌های آبریز
محمدرضا بختیاری، مدیرعامل شرکت آبفای تهران می‌گوید که «امسال در تهران حتی ممکن است خشک‌ترین زمستان نیم قرن اخیر را تجربه کنیم.» البته منابع آبی نه تنها در تهران بلکه در دیگر استان‌های کشور نیز شرایط حساس و شکننده‌ای دارند و حداقل پاییز سختی پیش رو است به طوری که فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب بیان می‌کند: «در دو سال آبی گذشته شرایط کم‌آبی را سپری کردیم به طوری که جریان رودخانه‌ها کاهش قابل‌توجهی داشتند و کم‌آب‌ترین سال‌های آبی را داشتیم. در این مدت تنها سه استان سیستان‌وبلوچستان، کرمان و هرمزگان بارندگی مثبت داشتند و ذخایر آبی پشت اغلب سدها حداقلی شده است.» مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی پیش‌بینی می‌کند که سال آبی جاری نیز ایران با خشکسالی مواجه است و این مسأله بار دیگر ضرورت سازگاری با اقلیم و مدیریت صحیح منابع آب بویژه در زمینه شرب و کشاورزی را گوشزد می‌کند. مطالبه برخورد با پرمصرف‌ها، توسعه تجهیزات کاهنده مصرف آب، بازچرخانی آب خاکستری، شیرین‌سازی آب دریا و کشت فراسرزمینی از جمله موضوعات مهم در این رابطه است.
منبع: ایران
نظر شما