مسائل زنان و مادران و تبیین جایگاه آنان در خانواده و جامعه از موضوعات مهم و فراگیری است که پرداختن به آن از کارکردهای تلویزیون به شمار می‌رود. درباره جزئیات بیشتر ساخت این برنامه مادرانه که تصویری از زنان جامعه را در قاب تلویزیون می‌نشاند و پیشکشی به ساحت مقدس بانو فاطمه زهرا(س) است با احسان حسینی، سازنده این برنامه گفت‌وگو کردیم که می‌خوانید.

ایده تولید برنامه «لالایی» چطور شکل گرفت و ضرورت تولید این برنامه برای شبکه نسیم چه بود؟
چند ماه پیش در اتاق فکر شبکه نسیم قرار بر این شد که برنامه‌ای زنانه درباره تکریم جایگاه مادر تولید کنیم و براساس ایده‌های مطرح شده بنا شد به مقوله لالایی به عنوان مخرج مشترک تمام مادران اقوام ایرانی بپردازیم. این برنامه کلید خورد و از اوایل تابستان امسال، فرایند پژوهشی آن آغاز شد. درباره ضرورت تولید این برنامه هم باید بگویم، نیاز سازمان صدا و سیما به تولید چنین برنامه‌هایی وجود داشته و دارد. در این برنامه سعی کردیم علاوه بر تکریم جایگاه مادر و روایت قصه‌های مادران ایرانی به مقوله لالایی هم ورود کنیم چون اساس برنامه، روایت‌های مادرانه با بازنمایی لالایی اقوام ایرانی است.

میهمانان برنامه از تکثر قومی و فرهنگی خوبی برخوردارند و ویژگی‌های عجیب و غریبی هم ندارند در واقع از جنس آدم‌های معمولی جامعه هستند، چطور به این انتخاب‌ها رسیدید؟
مخرج مشترک و ویژگی تمام میهمان‌های برنامه، مادر بودن است یعنی اولویت اصلی ما برای انتخاب میهمانان برنامه این بود که مادر باشند. از طرفی در هر قسمت از برنامه، سه نسل از یک خانواده ایرانی را به تصویر می‌کشیم یعنی مادربزرگ، مادر و نوه. در برخی از برنامه‌ها چهار نسلی هم داریم یعنی مادربزرگ، مادر، نوه و نتیجه. تعامل و تقابل نسل‌ها با هم از ویژگی‌های برنامه «لالایی» است. از سوی دیگر، قصه‌ها و روایت‌های این آدم‌ها هم برایمان مهم بود. میهمانان برنامه قصه‌های متنوعی دارند، قصه‌های کمتر شنیده شده از جنس آدم‌های اطرافمان. «لالایی» برنامه زنان معمولی است و خیلی وارد مقوله زنان کارآفرین ویژه یا زنانی که جایگاه علمی خاصی دارند نمی‌شویم در واقع ما سمت سخت روایت را انتخاب کردیم و پای حرف آدم‌های معمولی نشستیم. آدم‌هایی که قصه‌هایشان شبیه قصه‌های زندگی بسیاری از ماست. میهمانان برنامه از جنس مخاطبان برنامه هستند و قرار نیست مخاطب، قصه‌های عجیب و غریبی مثل برنامه «ماه عسل» بشنود بلکه قصه‌ها، بیشتر درباره آن آدم‌ها و خرده روایت‌هایی است که در زندگی آدم‌های معمولی وجود دارد.

زنان خانه‌دار و مادران از مخاطبان مرجع تلویزیون هستند و صدا و سیما در چند سال اخیر روی نیازها و مسائل این قشر متمرکز شده و آن‌ها امروز خودشان را در قاب تلویزیون می‌بینند، به نظر شما سبد سیما در این حوزه موضوعی، از تنوع خوبی برخوردار است؟
در دسته‌بندی برنامه‌سازی تلویزیونی، تولید برنامه‌هایی ویژه زنان خانه‌دار وجود دارد که تلویزیون‌های مختلف دنیا در این باره برنامه‌های متنوعی را ساخته‌اند. نمونه کلاسیک آن در سال‌های گذشته تلویزیون، برنامه‌های سیمای خانواده بوده که از شبکه‌های یک و دو پخش می‌شد ولی آن‌ها هم به شکل تخصصی در دسته برنامه‌های زنان خانه‌دار نمی‌گنجیدند چون چنین برنامه‌هایی، گعده زنان خانه‌دار با هم است که ممکن است شاغل باشند یا نباشند اما چون همسر و فرزند دارند دغدغه‌های مشترکی در خانه‌داری با هم پیدا می‌کنند. هدف ما هم در این برنامه، قشر ویژه و نخبه زنان نیستند بلکه طیف وسیع زنان معمولی جامعه را در برمی‌گیرد.

رویکرد برنامه «لالایی» چیست و اینکه از نظر محتوایی با برنامه‌هایی همچون «مامان‌ها»ی شبکه۳ تداخل رویکرد پیدا نمی‌کند؟
برنامه‌ای همچون «مامان‌ها» رویکرد آموزشی و تربیتی دارد ولی اساس برنامه «لالایی» قصه‌گویی و روایت‌گری است. قرار نیست بخش آموزشی داشته باشیم که مثلاً در مواجهه با کودک در سنین مختلف چه برخوردی باید داشت. هر قسمت از برنامه «لالایی» یک نگاه ویژه دارد و تجربه مادری را از دیدگاه‌ها و زاویه‌های مختلف روایت می‌کند. سعی کردیم تنوع محتوایی را در هر قسمت از برنامه داشته باشیم تا میهمانان از تجربه مادرانگی خودشان صحبت کنند. بخشی از برنامه هم به آیین‌های قومی می‌پردازد چون میهمانان ما از قومیت‌های مختلف ایران هستند.

به نظرتان قصه آدم‌های معمولی شنیدنی است؟
قصه آدم‌های معمولی برای مخاطب معمولی شنیدنی است. حرف‌هایی که در جمع دوستانه یا دورهمی‌های خانوادگی می‌زنیم، حرف‌هایی معمولی اما شنیدنی است. اتفاقاً شنیدن حرف‌های عادی برای مخاطب معمولی اولویت دارد. در این سال‌ها مخاطب را پای حرف میهمانان ویژه‌ای نشاندیم که بسیاری از مردم نمی‌توانند با آن‌ها همذات‌پنداری کنند چون شرایط و موقعیتشان را ندارند. وقتی میهمانانی به برنامه دعوت می‌شوند که از جنس مردم معمولی هستند حرف‌هایشان برای مخاطبان جذاب است چون با آن‌ها احساس نزدیکی می‌کنند. ما در این برنامه مادری را دعوت نکردیم که مثلاً ۶ قلو دارد! مادرانی معمولی را به برنامه دعوت کردیم که قصه‌های زندگی‌شان شبیه به خیلی‌هاست اما تجربه آن‌ها از آن اتفاق مشترک، منحصر به فرد است. گاهی لازم است پای حرف آدم‌های معمولی بنشینیم چون خاستگاه تلویزیون برای همین آدم‌هاست. ضمن اینکه یکی از اهداف اصلی برنامه «لالایی» احیای لالایی‌های اقوام مختلف ایران است. لالایی‌هایی که در این برنامه پخش می‌شود ممکن است برای بسیاری ناآشنا باشد مثلاً اصالت من کردی است ولی در پژوهش‌هایی که داشتیم از میان ۵۰ لالایی کردی فقط چهار تا از این لالایی‌ها را شنیده بودم.

برنامه در چند قسمت خواهد بود و تاکنون چه بازخوردهایی از پخش آن گرفتید؟
برنامه در ۵۴ قسمت خواهد بود و احتمالاً پخش آن تا پایان سال طول می‌کشد. برنامه «لالایی» در راستای سیاست‌های شبکه نسیم که بر نشاط و سرگرمی تأکید دارد، به مقوله سرگرمی از زاویه دیگری می‌پردازد. سرگرم‌کنندگی فقط خندیدن نیست بلکه درگیری احساسات مخاطب هم نوعی از سرگرمی است. تا اینجای کار، بازخوردهای خوبی گرفتیم و ضبط و پخش برنامه تقریباً همزمان با هم ادامه دارد. پس از پخش چند قسمت، بازخوردهای خوبی گرفتیم و میهمانان جدید برنامه هم ذهنیت خوبی از آن داشتند.

خبرنگار: زهره کهندل