ضمن اینکه تصور غالب این بوده که نمی‌توان برنامه‌ای جذاب و پرمخاطب درباره کتاب ساخت ولی یکی از این برنامه‌ها که برند شبکه نسیم شد برنامه «کتاب‌باز» با اجرای سروش صحت بود. اگرچه این برنامه با قواره‌ای متفاوت از برنامه‌های شق و رق کتاب به میدان آمد اما کم‌کم از شمایل هیجانی‌اش خارج شد و با دعوت از میهمانان اهل کتاب و هدایت درست مجری در گپ و گفت‌ها، طرفداران پروپاقرصی پیدا کرد. پای آدم‌هایی که حرف‌های شنیدنی داشتند به برنامه باز شد از احسان عبدی‌پور، نویسنده و کارگردان خوش‌ذوق جنوبی گرفته تا مجتبی شکوری که حرف‌های انگیزشی به دردبخوری را به گوش مخاطب می‌رساند. کم‌کم توجه نویسندگان، شاعران و مترجمان شناخته شده به این برنامه جلب شد و دعوت «کتاب‌باز» را پذیرفتند. البته پیش از این برنامه، مجلات هنری و فرهنگی ماندگار و خوبی همچون «دو قدم مانده به صبح» و «چشم شب روشن» نیز مخاطبان را با ادبیات و کتاب مأنوس کرده بود اما ویژگی «کتاب‌باز» این بود که با آدم‌های مختلف درباره کتاب حرف می‌زد و به مخاطب، پیشنهادهای خواندنی خوبی می‌داد.

بازاریابی برای کتاب
پس از تعطیلی «کتاب‌باز» و ساخته نشدن فصل‌های جدید این برنامه پربیننده، شبکه نسیم از برنامه جدید دیگری در حوزه کتاب رونمایی کرد، یک مسابقه با محوریت کتاب که شرکت‌کنندگانش چندان اهل کتاب نبودند! مهران میرصالحی، تهیه‌کننده برنامه «دیدی ‌نو» گفته بود این برنامه قرار نیست جایگزین برنامه دیگری باشد و اگر هر شبکه‌ای، روزی یک برنامه در ارتباط با کتاب روی آنتن داشته باشد باز هم تلویزیون ظرفیت دارد بنابراین هیچ برنامه کتابی جای دیگری را تنگ نمی‌کند و برنامه‌های مختلفی درباره کتاب می‌توان ساخت.
هدف برنامه «دیدی نو» همان طور که سازندگانش گفته‌اند، ترویج مستقیم کتاب نیست بلکه یک برنامه سرگرم‌کننده با محوریت کتاب است و بنا دارد فرهنگ کتاب‌خوانی و کتاب خریدن را در جامعه ترویج دهد. به بیان دیگر برای کتاب «بازاریابی» کند بنابراین سراغ گروه مخاطبانی رفته که چندان درگیر و آشنا با کتاب نیستند. این اتفاق خوبی است اما به این شرط که از اهمیت موضوع هم غفلت نشود یعنی مواجهه با کتاب مثل مواجهه با چیپس و پفک نباشد؛ چرا که مورد مسابقه در این رقابت، اساس و ماهیت ساخت برنامه است.

تکیه بر ظرفیت‌های نمایشی
آیتم‌های برنامه «دیدی نو» به شکلی طراحی شده‌اند که جنبه سرگرمی در آن‌ها پررنگ است و بیشتر بر ظرفیت نمایشی‌شان تکیه می‌شود. در واقع این برنامه سراغ کتاب‌هایی رفته که شامل ادبیات کلاسیک، ادبیات فانتزی، ادبیات نوجوان، ادبیات مقاومت، سرگذشت‌نامه و زندگی‌نامه می‌شود و ظرفیت نمایشی دارند که سه آیتم نمایشی برای معرفی آن‌ها در نظر گرفته شده است. ابتدا بخش‌هایی از کتاب توسط مجری برنامه (شهرام شکیبا) روایت می‌شود و هر گروهی که نماینده کتاب است، در سه قالب نمایشی قطعه‌ای از کتاب را اجرا می‌کنند. در هر قسمت، دو کتاب در سه بخش تماشاخانه، نگارخانه و نواخانه با کمک دو گروه شرکت‌کننده به بینندگان معرفی می‌شود. شرکت‌کنندگان باید با خلاقیت و ابتکار با طرحی از پیش‌نوشته درباره کتاب توضیح دهند. در بخش بعدی آن‌ها باید فضای کتاب را با نوع خاصی از ابزار دکور که در دسترسشان است، ترسیم کنند و در بخش نواخانه، مانند گویندگان رادیویی باید قسمت‌هایی از کتاب را که شامل گفت‌وگو و دیالوگ است، بخوانند. حاضران هم براساس خلاقیت در شیوه اجرا به گروه‌ها امتیاز می‌دهند.
از آنجا که این مسابقه به شکل رقابت‌های مرسوم تلویزیونی برنده ندارد، هیجان آن کمتر از برنامه‌های رقابتی و مسابقه‌های تلویزیونی است. از سوی دیگر چون مخاطبان هم افراد غیرکتابخوان هستند، محتوا و مضامین کتاب چندان موضوعیتی پیدا نمی‌کند و گاهی در قسمت‌هایی از اجراها، حتی روخوانی کتاب از سوی شرکت‌کنندگان با غلط‌های املایی و محتوایی همراه است! برخلاف برنامه‌های مرسوم کتاب که بر محتوای آثار تکیه می‌شود، «دیدی نو» آن قدر در ساختار و شکل اجرا، حل شده که با خوانش‌های غلط به محتوای کتاب‌ها هم آسیب می‌زند.

اهمیت برندینگ در برنامه‌سازی
مسابقه «دیدی نو» روزهای فرد هر هفته ساعت۲۱ روی آنتن شبکه نسیم می‌رود و از اواخر آبان ماه، پخش خود را آغاز کرده است. این برنامه اکنون در نیمه راه خود قرار دارد اما آن طور که باید انتظارات را از یک برنامه سرگرم‌کننده و پربیننده در شبکه نسیم برآورده نکرده است. شرکت‌کنندگان که اهل کتاب نیستند، بیشتر از اینکه بنا باشد در شکلی رقابتی با کتاب و کتاب‌خوانی آشنا و مأنوس شوند در پی کسب امتیاز بیشتر و بردن رقابت هستند به طوری که برایشان فرقی ندارد جنس رقابتشان مضمون فکری و فرهنگی دارد یا شکمی و سرگرمی.
در زمانه‌ای که میل به کتاب‌خوانی به دلیل مصرف رسانه‌ای مردم تغییر کرده است و ساعات حضور در فضای مجازی، فرصت کتاب‌خوانی را محدود کرده، اهمیت نقش تلویزیون در ترویج کتاب‌خوانی نمود بیشتری می‌یابد و نیاز به تولید برنامه‌های کتاب‌محور، ضروری‌تر است. از این رو ساخت برنامه‌هایی که مخاطبان را با کتاب‌های مختلف آشنا و آن‌ها را تشویق به کتاب‌خوانی کند، کاری دشوار است و اگر چنین برنامه‌ای در نگاه مخاطبان، قدر و عیار پیدا کند، نور علی نور است.
«برندسازی» در تلویزیون، موضوع مهمی است که انتظار همت بیشتری از مدیران صدا و سیما در نگهداری از برند برنامه‌های پربیننده می‌رود؛ چراکه گاهی برای ساخت یک برند و ایجاد اعتماد و ارتباط با مخاطب سال‌ها و گاه دهه‌ها، زمان صرف می‌شود و آن برند چون الماسی تراش‌خورده از دل کوه هویدا می‌شود.

خبرنگار: زهره کهندل