به گزارش قدس آنلاین، برنامه‌های تلویزیونی در حوزه‌های کتاب، کتاب‌خوانی و نشر در دو دسته کلی قرار می‌گیرند؛ یکی برنامه‌های مناسبتی است که در روزهای برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب یا هفته کتاب رونق می‌گیرند و دومی برنامه‌های روتین و دنباله‌دار در شبکه‌های مختلف است.
آنچه در این بین اهمیت دارد، میزان اثرگذاری و ماندگاری برنامه‌های روتین و سریالی است که عموماً برنامه‌های مرتبط با حوزه کتاب در تلویزیون یا مقطعی و تک‌فصلی بوده‌اند و یا اگر دنباله‌دار بوده‌اند با تغییر مدیر شبکه یا تصمیم‌های سلیقه‌ای، به سرنوشت تعطیلی و توقف دچار شده‌اند. درباره الزام‌ها و بایسته‌های تولید برنامه‌های حوزه کتاب برای مدیوم تلویزیون با «مصطفی هیودی» برنامه‌ساز تلویزیونی که بیشتر او را با برنامه موفق «امیدیه» شبکه یک می‌شناسند اما تهیه‌کنندگی برنامه «کتاب خوب» را هم در کارنامه کاری‌اش دارد گفت‌وگو کردیم.
وی با بیان اینکه چند سبک برنامه‌سازی در حوزه کتاب وجود دارد که می‌تواند برنامه‌های ترکیبی، میزگردی، کتاب‌خوانی یا اشکال دیگر باشد می‌گوید: مثلاً ما در برنامه «کتاب خوب» که دو سال پیش برای شبکه۴ ساختیم یک موضوع اجتماعی را محور گفت‌وگو قرار دادیم، از کسانی که تخصص آن حوزه را داشتند دعوت می‌کردیم و از آن‌ها می‌خواستیم کتابی را متناسب با آن موضوع معرفی کنند ضمن اینکه سعی می‌کردیم از نویسندگان آثار خوب در آن حوزه دعوت کنیم.
هیودی با بیان اینکه یکی از برنامه‌های شاخص تلویزیون در حوزه کتاب برنامه «کتاب‌باز» شبکه نسیم بود خاطرنشان می‌کند: این برنامه مخاطبان خوبی پیدا کرده بود و محور آن کتاب بود اما میهمانان برنامه لزوماً نویسنده و شاعر نبودند بلکه از چهره‌های مختلف دعوت می‌شد و با آن‌ها درباره کتاب و کتاب‌هایی که خوانده بودند، صحبت می‌شد.
برنامه‌های حوزه کتاب باید به‌روز باشند
به گفته این تهیه‌کننده تلویزیون سبک‌های مختلفی در برنامه‌سازی برای کتاب وجود دارد که نمونه‌های موفق آن، شکل‌های نمایشی خوانش کتاب است، اینکه بخشی از یک کتاب توسط افراد تأثیرگذار و شناخته شده خوانده شود اتفاقی که درباره کتاب «دا» و «دختر شینا» رخ داد.
هیودی با بیان اینکه در برنامه «کتاب خوب» سعی داشتیم این نکته را به مخاطبان یادآوری کنیم که هر کتابی خوب نیست، درباره اهمیت معرفی کتاب‌های خوب توضیح می‌دهد: زمانی که مخاطب برای کسب آگاهی و دانش صرف می‌کند باید به درستی استفاده شود از این رو برنامه‌سازان حوزه کتاب بایستی نسبت به تازه‌های نشر، به‌روز باشند. ضمن اینکه معرفی کتاب‌های خوب، راه میانبری برای مخاطبان اهل مطالعه است که راحت‌تر و سریع‌تر به منابع مفید دسترسی پیدا کنند چون هر کتابی، ارزش وقت گذاشتن ندارد و برنامه‌های تلویزیونی در حوزه کتاب می‌تواند راه میانبری برای معرفی کتاب‌های خوب باشد.
وی درباره اینکه شبکه و زمان پخش در دیده شدن برنامه‌های حوزه کتاب چقدر اهمیت دارد، خاطرنشان می‌کند: قطعاً شبکه و زمان پخش در دیده شدن یک برنامه اهمیت دارد، ضمن اینکه برنامه‌سازان باید دقت داشته باشند که برنامه را برای چه شبکه‌ای می‌سازند؛ چرا که مخاطبان شبکه۴ با مخاطبان شبکه نسیم متفاوت هستند مثلاً با توجه به اینکه سطح بحث‌ها در برنامه «کتاب‌باز» نسبتاً سنگین بود اما چون به مباحث روز می‌پرداخت موجب جذابیت برنامه شده بود البته اجرای خوب و جذاب سروش صحت هم در دیده شدن آن بی‌تأثیر نبود.
ضرورت به‌کارگیری قالب‌های جذاب
هیودی با اشاره به بازپخش برنامه «کتاب خوب» از شبکه۴ درباره اینکه چرا فصل‌های بعدی این برنامه ادامه پیدا نکرد، می‌گوید: این برنامه چهارمین بازپخش خود را تجربه می‌کند ولی هنوز سفارش تولید جدید به ما نداده‌اند و نمی‌دانم که این سبک برنامه‌سازی در دستور کار مدیران شبکه هست یا نه اما به نظر می‌رسد چون پخش این برنامه بازخورد خوبی داشته، آن را بازپخش می‌کنند.
وی در پاسخ به اینکه موضوع کتاب‌خوانی چقدر برای مدیران تلویزیون اولویت دارد که سهم تولیداتی با محوریت کتاب را بیشتر کنند، عنوان می‌کند: به نظرم ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی می‌تواند در ذات بسیاری از برنامه‌های تلویزیون وجود داشته باشد یعنی الزامی ندارد که حتماً برنامه‌ای با محوریت کتاب ساخته شود تا مردم را به صورت مستقیم تشویق به کتاب‌خوانی کند، می‌توان در خلال برنامه‌های مختلف، کتاب‌های خوب و خواندنی را متناسب با محتوای برنامه به مخاطبان معرفی کرد مثلاً ما در برنامه «امیدیه» که برای شبکه یک ساختیم و به حوزه کسب و کارهای خرد و کارآفرینی می‌پرداختیم، یک آیتم را به معرفی کتاب مرتبط با موضوع برنامه اختصاص دادیم.
این برنامه ساز یادآور می‌شود: آنچه اهمیت دارد به کارگیری قالب‌های جذاب برای معرفی کتاب و تشویق به کتاب‌خوانی است؛ چرا که مخاطب امروز، کم‌حوصله است و باید محتوایی جذاب و به درد بخور را به شکل لقمه‌ای و کوچک به خوردش داد.
استمرار در برنامه‌سازی
وی درباره اهمیت وجود یک برنامه برند در حوزه کتاب برای تلویزیون به «کتاب‌باز» اشاره کرده و می‌گوید: این برنامه، برند تلویزیون در حوزه کتاب بود که متأسفانه تولید آن متوقف شد و امیدوارم دوباره از سر گرفته شود. آنچه در برند شدن این برنامه مؤثر بود، تداوم آن و اجرای خوب سروش صحت بود. برنامه‌های حوزه کتاب معمولاً مقطعی هستند ولی «کتاب‌باز» در چند فصل ساخته شد، استمرار یک برنامه در دیده شدن و شکل‌گیری برند خیلی مهم است. این برند وقتی شکل بگیرد، میهمانان به برنامه اعتماد می‌کنند و مجری برنامه نیز به عنوان برند در آن حوزه شناخته می‌شود.
این برنامه‌ساز با بیان اینکه تلویزیون باید به سمت این شکل از برنامه‌سازی در حوزه‌های مختلف برود، می‌افزاید: اتفاق بد این است که سال‌ها برای ساخت یک برند در تلویزیون تلاش شود و ناگهان آن برند از بین برود. برنامه‌ای مثل «کتاب‌باز» حیف شد چون مخاطبان جدی خودش را پیدا کرده بود و در سبد مخاطبان تلویزیون وجود داشت. امیدوارم فصل جدید آن به زودی ساخته شود.
هیودی شکل برنامه‌های قائم به مجری را فرمی رایج در تلویزیون‌های جهان دانسته و یادآور می‌شود: ممکن است برنامه‌ای با یک مجری ظهور پیدا کند و سال‌ها ادامه یابد ولی با کناره‌گیری آن مجری، برنامه هم تمام شود برخی برنامه‌ها هم با آمدن یک مجری، دیده می‌شوند و با رفتن او، نادیده.
خبرنگار: زهره کهندل
نظر شما