با برنامه‌ریزی در این خصوص، شمار دانشجویان کشور از ۱۷۰ هزار نفر در ابتدای انقلاب به ۳میلیون و ۲۰۰ هزار دانشجو در دهه چهارم انقلاب رسیده است.
توسعه تحصیلات تکمیلی نیز از مهم‌ترین نشانه‌های پیشرفت آموزش عالی در این دوره است؛ به گونه‌ای که با آنکه در آن مقطع هیچ دوره دکترا در کشور دایر نبود اما اینک علاوه بر دوره‌های دکترای بسیار فعال، دوره‌های پسادکترا نیز در دانشگاه‌های کشور برگزار می‌شود.
پیشرفت علمی دانشمندان ایرانی در جهان
پیشرفت علمی دانشمندان کشور پس از انقلاب نیز به اندازه‌ای رسیده است که در حال حاضر دانشمندان کشورمان یک درصد از دانشمندان مطرح جهان را تشکیل می‌دهند؛ در حالی که تا سال ۸۳ ایران تنها چهار دانشمند مطرح جهانی داشته است.
در زمینه برون‌دادهای علمی کشور نیز باید گفت در سال ۲۰۲۱ بیش از ۷۸ هزار سند علمی از ایران منتشر شده و کشور ما توانسته است رتبه نخست علمی منطقه را کسب کند ضمن آنکه با احتساب مقالات فارسی بیش از ۱۰۰ هزار مقاله علمی و پژوهشی اصیل توسط پژوهشگران به چاپ رسیده است.
پارک‌های علم و فناوری
در حالی که زمانی در ایران حتی خبر از یک پارک علم و فناوری نبود؛ اما در حال حاضر بیش از ۵۰ پارک علم و فناوری در کشور فعال است؛ پارک‌هایی که در آن‌ها مراکز رشد و هسته‌های فناور فعالیت دارند به طوری که تعداد هسته‌های فناور به بیش از ۱۱ هزار افزایش پیدا کرده است.
در زمینه شاخص نوآوری نیز کشور ما در سال ۲۰۱۴ در رتبه ۱۲۰ جهانی بوده و این جایگاه در سال ۲۰۲۱ به رتبه ۶۰ رسیده است و در سال ۲۰۲۲ رتبه ۵۳ جهانی را کسب کرده‌ایم یعنی در یک سال صعود هفت پله‌ای داشتیم.
با پیروزی انقلاب اسلامی حضور بانوان در تمامی عرصه‌ها به ویژه عرصه‌های علمی و آموزشی افزایش یافت به گونه‌ای که در حال حاضر اگر به حضور اثربخش بانوان به ویژه بانوان دانشگاهی و محقق در پیشرفت‌های علمی کشور توجه نکنیم و آن را در نظر نگیریم شاهد رشد و پیشرفت علمی متوازنی نخواهیم بود.
پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تنها ۳۸ هزار دانشجوی زن در دانشگاه‌ها تحصیل می‌کردند که نسبت به جمعیت دانشجویان کشور حدود ۲۷ درصد را شامل می‌شد اما امروز حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد دانشجویان حاضر در کلاس‌های دانشگاهی را خانم‌ها تشکیل می‌دهند.
جایگاه کشور در تولید علم
نخستین آماری که از اسکوپوس درباره ایران وجود دارد مربوط به سال ۱۹۹۶ است؛ در این سال تولیدات علمی که با نشانی ایران نمایه شده ۸۵۰ عدد بوده است؛ یعنی کشور چند ده میلیونی مثل ایران ۸۵۰ نمایه داشته و رتبه علمی ما هم در سطح جهان ۵۴ بوده است.
اما بد نیست بدانید در سال ۲۰۱۰ میلادی ما با بیش از ۳۰ هزار مقاله نمایه شده در سایت اسکوپوس رتبه ۲۱ دنیا را داشته‌ایم و ۱۱ سال بعد، یعنی سال ۲۰۲۱ میلادی با ۷۸ هزار مقاله نمایه شده در سایت اسکوپوس به رتبه ۱۵ دنیا رسیده‌ایم.
به گفته مسئولان علمی کشور آمار تولید علم ایران نشان می‌دهد ضریب تبدیل منابع مالی به تولید علم در کشور ما در دنیا بی‌نظیر است به گونه‌ای که گمان نمی‌رود تا مدت‌ها هیچ کشور دیگری در دنیا بتواند به این ضریب تبدیل دست یابد.
جواد صبوحی/ روزنامه نگار
نظر شما